Θόδωρος Αγγελόπουλος: «Εκλεισα τη ζωή μου στις ταινίες μου»

Ακόμα δεν βγήκε στις αίθουσες η «Σκόνη του χρόνου» και ο Θόδωρος Αγγελόπουλος έχει ήδη στο μυαλό του την ταινία που θα κλείσει την τριλογία που άνοιξε με το «Λιβάδι που δακρύζει». Θα λέγεται «Αύριο» και θα ασχολείται με το «αύριο, κοντινό ή μακρινό». Ισως προηγηθεί μία ακόμη, ασπρόμαυρη, που θα γυριστεί στον Πειραιά.

«Συνήθως βρίσκουμε δύσκολα σε έναν ηθοποιό το 100%. Πλάθουμε όμως τον χαρακτήρα μέσα από μια σχέση, που δεν στηρίζεται στη διδασκαλία, αλλά στο πλησίασμα και το ακούμπισμα του χεριού. Η σχέση με τον ηθοποιό είναι ερωτική», λέει ο Αγγελόπουλος

Αυτά ως προς τις ειδήσεις. Γιατί η χθεσινή συνέντευξη Τύπου του σκηνοθέτη έγινε με αφορμή την αυριανή επίσημη πρεμιέρα της ταινίας στο Μέγαρο Μουσικής (8 μ.μ.). Την Πέμπτη θα προβληθεί, εκτός συναγωνισμού, στο Φεστιβάλ του Βερολίνου και θα παίζεται πια στις ελληνικές αίθουσες.

Το στόρι είναι γνωστό. Ενας Αμερικανός σκηνοθέτης ελληνικής καταγωγής (Γουίλιαμ Νταφόε), γυρίζει ταινία πάνω στην ιστορία των γονιών του. Κεντρικό πρόσωπο είναι η Ελένη (Ιρέν Ζακόμπ), που αναζητά το απόλυτο της αγάπης ανάμεσα στον Γερμανοεβραίο κομμουνιστή Γιάκομπ (Μπρούνο Γκανζ) και τον Σπύρο (Μισέλ Πικολί). Ολα αυτά, με φόντο τα ιστορικά γεγονότα των τελευταίων πενήντα χρόνων.

Με τον τρόπο που δουλεύει ένας συγγραφέας παρομοίασε ο Αγγελόπουλος τη γέννηση μιας ταινίας. «Ολα ξεκινούν από μια ιδέα που σιγά σιγά γίνεται εικόνα και λέξεις», είπε και έστρεψε την κουβέντα στους αγαπημένους του ηθοποιούς. Οταν έγραφε τον ρόλο που παίζει ο Μπρούνο Γκανζ, τον είχε, είπε, συνέχεια στο μυαλό του. Αυτή βέβαια ήταν μια κατ' εξαίρεση περίπτωση. «Συνήθως βρίσκουμε δύσκολα σε έναν ηθοποιό το 100%. Πλάθουμε όμως τον χαρακτήρα μέσα από μια σχέση, που δεν στηρίζεται στη διδασκαλία, αλλά στο πλησίασμα και το ακούμπισμα του χεριού. Η σχέση με τον ηθοποιό είναι ερωτική», είπε.

«Ενα πρόσωπο ελληνικό ως ταμπεραμέντο και ως φυσιογνωμία». Ετσι βλέπει ο Αγγελόπουλος την Ιρέν Ζακόμπ, που είναι η «Ελένη του». Εδώ σε μια σκηνή από την ταινία του«Ερωτική σχέση» με Ζακόμπ

Μια ακόμη «ερωτική σχέση» είχε με την Ιρέν Ζακόμπ, «ένα πρόσωπο ελληνικό ως ταμπεραμέντο και ως φυσιογνωμία». Αρχικά ο ρόλος προοριζόταν για τη Βαλέρια Γκολίνο, αλλά οι κακουχίες της ταινίας την απέτρεψαν. Ανέμενε παιδί με τον σύντροφό της, Ρικάρντο Σκαρμάτσιο, πρωταγωνιστή του Κώστα Γαβρά στο «Παράδεισος στη Δύση».

Δεν ήταν λίγα τα «βασανιστήρια», στα οποία υπέβαλε τους ηθοποιούς του. «Τρέχαμε στις στέπες του Καζακστάν και δουλεύαμε με θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν. Οι κομπάρσοι, που ήταν και ντόπιοι, δεν μπορούσαν να σταθούν και τα εγκατέλειπαν», είπε γελώντας.

Κάθε ταινία του έχει αυτοβιογραφικά στοιχεία. «Η ιστορία της οικογένειάς μου είναι ένα καλό δείγμα της ιστορίας της Ελλάδας από το '40 και μετά. Πάντα με απασχολεί η έννοια του πατέρα, όχι μόνο ως φυσικού προσώπου, αλλά και ως σημείου αναφοράς. Μπορεί να είναι ο Θεός ή μια ιδέα. Εχω καταγράψει τη ζωή μου στις ταινίες μου», παραδέχτηκε.

Αυτές προτιμά να τις αντιμετωπίζει ως κεφάλαια της ίδιας ταινίας, κάτι σαν το «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο» του Προυστ. Μόνο που ο Αγγελόπουλος τον συνολικό τίτλο της δουλειάς του θα τον δανειζόταν από τον Μαλρό: «Η ανθρώπινη μοίρα».

Οσο κι αν έλεγε χθες «τα έχω ήδη πει όλα για την ταινία», οι ερωτήσεις έπεφταν βροχή και τον πήγαιναν από το ένα θέμα στο άλλο. Θυμήθηκε τότε που ήταν φοιτητής της Νομικής («μια εποχή αθωότητας, που είχαμε οραματική σχέση με το μέλλον»), τότε που πρωτοκοίταξε μέσα από κάμερα («ήταν σαν να ανακάλυψα, όχι το σινεμά, αλλά τον κόσμο»), αλλά και την εποχή που γύρισε από το Παρίσι («αν είχα μείνει, ίσως να είχα μεγαλύτερη καριέρα»).

Θυμήθηκε και τα χρόνια της δικτατορίας. «Ηταν δύσκολα, αλλά υπήρχε ένα ρεύμα, μια μυστική συνεννόηση, σχεδόν έξω από κόμματα. Τότε γεννήθηκε ο νέος ελληνικός κινηματογράφος, γράφτηκαν εξαιρετικά βιβλία. Νομίζαμε ότι μόλις τέλειωνε η δικτατορία, θα άλλαζαν όλα. Και δεν έγινε. Ηταν σαν ένας αποτυχημένος έρωτας με το μέλλον. Και τώρα όμως, ζούμε σε έναν κόσμο που δεν ξέρουμε πού πάει, σε ένα... τοπίο στην ομίχλη».

Κριτικές της «Σκόνης του χρόνου» έχουν ήδη γραφτεί όταν παίχτηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Ορισμένες μάλιστα ήταν αρνητικές. Δεν πτοείται ο Θόδωρος Αγγελόπουλος. Το έχει ξαναδεί το έργο. Θυμήθηκε ότι στην πρώτη προβολή του «Θίασου» βγήκαν όλοι με κατεβασμένο το κεφάλι. Ανάμεσά τους και φίλοι του. Τον έστειλε όμως στις Κάνες, στο Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών και πήρε το βραβείο της Διεθνούς Επιτροπής. Με λίγα λόγια; «Η εκδίκηση είναι ένα πιάτο που τρώγεται κρύο. Τους σκηνοθέτες τους κρίνει ο χρόνος».*

• Της ΧΡΥΣΟΥΛΑΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 10/02/2009