Οι ταινίες της εβδομάδας: Αποκάλυψη «Λίβανος», τώρα στις αίθουσες

Ο Ισραηλινός Σάμουελ Μάοζ δημιούργησε μία από τις σημαντικές αντιπολεμικές ταινίες στην ιστορία του κινηματογράφου

Παρά τον παραπλανητικό τίτλο του ο «Λίβανος» («Lebanon», 2009, Ισραήλ), το ντεμπούτο στη μυθοπλασία του ισραηλινού ντοκυμαντερίστα Σάμουελ Μάοζ, δεν είναι μια ταινία σχετική με τον πρώτο πόλεμο του Λιβάνου (1982) στον οποίο χρονικώς τοποθετείται. Θέμα της είναι ο φόβος στον πόλεμο, η αγωνία του πολεμιστή μπροστά στον θάνατο, το άγχος του για να βγάλει ζωντανός την ημέρα. Στην ταινία, η οποία διαδραματίζεται εξ ολοκλήρου μέσα σε ένα τεθωρακισμένο των Ισραηλινών (χρησιμοποιήθηκε στούντιο- αν και αυτό δεν φαίνεται καθόλου), παρακολουθούμε την πορεία του τανκ ενώ συνοδεύει περίπολο σε έρευνα εχθρικής περιοχής. Αυτό που αρχικώς παρουσιάζεται ως επιχείρηση ρουτίνας τίθεται σταδιακά εκτός ελέγχου και μετατρέπεται σε παγίδα θανάτου για το τετραμελές πλήρωμα του τανκ, στο καντράν του οποίου διαβάζουμε: «Το τανκ είναι από σίδερο, ο άνθρωπος από ατσάλι». Κουραφέξαλα! Οι τέσσερις εικοσάχρονοι δεν είναι από ατσάλι. Χειρίζονται τρέμοντας μια μηχανή θανάτου μπλεγμένοι στα παράλογα, άδικα δίχτυα του πολέμου. Τη σάρκα σου διαπερνούν οι φοβίες τους. Νιώθεις το χνότο τους. Μυρίζεις τα ούρα τους. Ανακουφίζεσαι όταν ακούς τις προσωπικές ιστορίες τους. Σε καμία σκηνή πλην της πρώτης και της τελευταίας η κάμερα δεν βγαίνει από το τανκ! Η εικόνα του πολέμου έξω από το τεθωρακισμένο παρουσιάζεται μέσα από τη διόπτρα του πυροβολητή, η ματιά του οποίου είναι στην πραγματικότητα αυτή τού Σ. Μάοζ, αφού υπήρξε ο ίδιος πυροβολητής στον πρώτο πόλεμο του Λιβάνου. Εζησε τραυματικές εμπειρίες και χρειάστηκαν 25 χρόνια να ξεπεράσει το σοκ και να γράψει το σενάριο κινηματογραφικής ταινίας. Και τι ταινίας! Υπόδειγμα κινηματογράφησης σε όλα τα επίπεδα. Ισως το πιο εντυπωσιακό αλλά και πιο τρομακτικό στοιχείο του «Λιβάνου» να είναι ο ήχος, όπου ο Μάοζ δούλεψε με τρομερή σχολαστικότητα. Ανάβει η μηχανή, τρομάζεις. Γυρίζουν οι ρόδες, τρομάζεις. Ανοίγει η πόρτα, τρομάζεις. Ο ήχος είναι στην κυριολεξία ένας από τους ήρωες της ταινίας!

Κατά τη γνώμη μου ο «Λίβανος» έχει ήδη κατακτήσει μια θέση ανάμεσα στις πιο σημαντικές αντιπολεμικές ταινίες από καταβολής κινηματογράφου μαζί με το «Μια βόλτα στον ήλιο» του Λούις Μάιλστοουν, τους «Σταυρούς στο μέτωπο» του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, την «Αποκάλυψη τώρα!» του Φράνσις Κόπολα, το «Υποβρύχιο» του Βόλφγκανγκ Πέτερσεν και τη «Διάσωση του στρατιώτη Ράιαν» του Στίβεν Σπίλμπεργκ. Αν και δεν μου αρέσει να χρησιμοποιώ τη λέξη αριστούργημα, ο «Λίβανος» είναι.

* Μια ακόμη έκπληξη «μικρού βεληνεκούς» για την τρέχουσα εβδομάδα, αυτή τη φορά από την Ισπανία, είναι το «Κελί 211» («Cell 211», 2009) του πρώην κριτικού κινηματογράφου Ντανιέλ Μονσόν. Με όπλο του ένα μυθιστόρημα που έκανε πάταγο στη χώρα του, ο Μονσόν δημιούργησε ένα φιλμ-γροθιά στο στομάχι, εξιστορώντας την περίπτωση ενός δεσμοφύλακα (Αλμπέρτο Αμάν), ο οποίος εξαιτίας μιας τραγικής σύμπτωσης θα βρεθεί ανάμεσα στους εξεγερμένους κρατουμένους της φυλακής στην οποία έχει μετατεθεί. Το αποτέλεσμα είναι ένα θρίλερ που κόβει την ανάσα, χάρη στις σεναριακές ανατροπές που επιφυλάσσει το σενάριο αλλά και στην ένταση που κλιμακώνεται διαρκώς και πυροδοτείται από τη σχέση μεταξύ του δεσμοφύλακα και του αρχηγού των εξεγερμένων (Λουίς Τοσάρ).

ΣΤΙΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ

«Ταχάαν- Το παιδί με τη χειροβομβίδα» («Τahaan», Ινδία, 2008) του Σαντόις Σιβάν. Τρυφερή και έντιμη ταινία που εστιάζει στην άκρως συγκινητική σχέση ενός οκτάχρονου αγοριού, του Ταχάαν (Πουράφ Μπανταρέ), με έναν γάιδαρο. Οταν ο παπούς του αναγκάζεται να τον δώσει στον τοκογλύφο για να ξεχρεώσει, ο μικρός θα κάνει τα αδύνατα δυνατά για να τον πάρει πίσω. Το φιλμ, που έχει κερδίσει αρκετές διακρίσεις, προβλήθηκε πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Ολυμπίας για παιδιά και νέους.

«Γερόλυκοι» («Οld dogs, ΗΠΑ, 2009) τουΓουόλτ Μπέκερ. Ο Τζον Τραβόλτα και ο Ρόμπιν Γουίλιαμς υποδύονται δύο πενηντάρηδες φίλους και συνεταίρους διαφημιστές οι οποίοι θα ξανανιώσουν όταν εισβάλουν στη ζωή τους τα δύο αντιπαθέστατα δίδυμα παιδιά του Γουίλιαμς- ο οποίος δεν γνώριζε την ύπαρξή τους. Κωμωδία χωρίς πλάκα, χωρίς κάποια αξέχαστη ατάκα, χωρίς καν την αμερικανική αφέλεια που θα την έκανε τουλάχιστον χαριτωμένη. Ακόμη χειρότερα, οι Τραβόλτα και Γουίλιαμς νομίζεις πως παίζουν με την ψευδαίσθηση ότι ακολουθούν το μοντέλο Χοντρού- Λιγνού, αγνοώντας το γεγονός ότι ούτε αυτό δεν θα μπορούσε να γίνει, αφού και οι δύο είναι χοντροί.

«Αμέλια» («Αmelia», ΗΠΑ, 2009) της Μίρα Ναΐρ. Δεν ξέρω τι ήταν αυτό που με ενόχλησε περισσότερο σε αυτήν την ταινία. Το μαλλί της Χίλαρι Σουόνκ (στη φωτογραφία), που είναι χειρότερο από εκείνο τουΚόλιν Φάρελ στον «Αλέξανδρο», ή η αδυναμία της ινδής σκηνοθέτιδας Μίρα Ναΐρνα πιαστεί από κάπου για να κάνει την ιστορία της θρυλικής αμερικανίδας αεροπόρου του Μεσοπολέμου Αμέλια Ερχαρτ στοιχειωδώς ελκυστική. Επίπεδο, χωρίς χυμούς, χωρίς σασπένς, το φιλμ καταλήγει βαρετό και σου δίνει την εντύπωση ότι γυρίστηκε χωρίς στόχο. Συμπρωταγωνιστούν ο Ρίτσαρντ Γκιρ (στον ρόλο του εκδότη Τζορτζ Πάτναμ που παντρεύτηκε την Ερχαρτ) και ο Γιούαν Μακ Γκρέγκορ.

«Στη χώρα των μαγικών πλασμάτων»

(«Where the wild things are», ΗΠΑ, 2009)
Του Σπάικ Τζόνζι

Φανταστείτε έναν συνδυασμό παραμυθιού α λα «Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων» και κοινωνικής κωμωδίας αισθητικής αμερικανικού ανεξάρτητου κινηματογράφου (κάμερα στο χέρι, «σκληρή» φωτογραφία, ρεαλιστική ατμόσφαιρα). Εδώ, ένα μοναχικό αγόρι (Μαξ Ρέκορντς, στη φωτογραφία), που δεν αντέχει την πραγματικότητα στην οποία ζει, «φεύγει» με τη φαντασία του για έναν κόσμο παραμυθιού περιστοιχισμένο από πλάσματα που μοιάζουν να έχουν ανάγκη ψυχανάλυσης. Αυτό ακριβώς είναι το πιο καλό «πάτημα» του σεναρίου, το οποίο στηρίζεται στο διάσημο μυθιστόρημα του Μορίς Σεντάκ: ακόμη και τα πλάσματα ενός φανταστικού κόσμου έχουν την επιθυμία να πλάσουν τον δικό τους φανταστικό κόσμο επειδή αυτό που εμείς θεωρούμε φαντασία είναι για εκείνα πραγματικότητα. Ωστόσο ο cinema-verite τρόπος κινηματογράφησης είναι εντελώς ασυνήθιστος για παραμύθι· ενώ αρχικώς προκαλεί την περιέργεια, αργότερα γίνεται βαρύς. Στους ρόλους των πλασμάτων ακούγονται οι φωνές των Τζέιμς Γκαντολφίνι, Κρις Κούπερ, Φόρεστ Γουίτακερ κ.ά.

«Το κορίτσι που έπαιζε με τη φωτιά»

(«Μillennium 2: Τhe girl that played with fire»)
Του Ντάνιελ Αλφρεντσον

Το «Κορίτσι που έπαιζε με τη φωτιά», που είδαμε πριν από μερικούς μήνες στις αίθουσες, ήταν το πρώτο μέρος μιας κινηματογραφικής τριλογίας βασισμένης στο τρίπτυχο μπεστ σέλερ «Μillenniun» του σουηδού συγγραφέα Στιγκ Λάρσον - στην Ελλάδα τα δύο πρώτα βιβλία κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Οπως συμβαίνει και στα βιβλία η δεύτερη ταινία «παραλαμβάνει» απλώς τη σκυτάλη από το τέλος της προηγούμενης και συνεχίζει με νέα περιπέτεια του μαχητικού δημοσιογράφου Μίκαελ Μπλόμκβιστ (Μάικλ Νίκβιστ) και της ατίθασης ερευνήτριας Λίσμπετ Σαλαάντερ (Νούμι Ράπας, στη φωτογραφία). Ως ντετέκτιβ στόρι η ταινία παρακολουθείται μια χαρά, αν και εξακολουθώ να είμαι της άποψης ότι όλη η τριλογία θα ήταν προτιμότερο να έχει γυριστεί ως μίνι σειρά γιατί η θέση της είναι εμφανώς στην τηλεόραση. Επίσης απευθύνεται σε συγκεκριμένο κοινό, στους αναγνώστες των βιβλίων του Λάρσον και σε όσους τουλάχιστον έχουν δει την πρώτη ταινία. Μόνο αυτοί θα μπορέσουν να κατανοήσουν πλήρως κάποιες λεπτομέρειες της δεύτερης.

• ΓΙΑΝΝΗΣ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ | ΤΟ ΒΗΜΑ, Πέμπτη 21 Ιανουαρίου 2010