Συνοικία ο εφιάλτης

Ενας παλαιστίνιος και ένας ισραηλινός σκηνοθέτης έφτιαξαν μια ταινία βασισμένη σε αληθινά γεγονότα για την πολύπαθη συνοικία του Ατζαμι

Του ΝΙΝΟΥ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗ, Κυρ. Ελευθεροτυπία, Επτά, Κυριακή 31 Ιανουαρίου 2010

Στη συνοικία του Ατζαμι, της Γιάφας, στο Ισραήλ χωνευτήρι πολιτισμών και αντικρουόμενων απόψεων μεταξύ Εβραίων, Αράβων και Χριστιανών, εκτυλίσσονται οι ιστορίες της ταινίας «Σταυροδρόμια ζωής» που συν-σκηνοθέτησαν ο Παλαιστίνιος Σκάνταρ Κόπτι και ο Ισραηλινός Γιάρον Σάνι.

Σκηνή από την ταινία «Σταυροδρόμια ζωής», που σκηνοθέτησαν από κοινού ο Παλαιστίνιος Σκάνταρ Κόπτι και ο Ισραηλινός Γιάρον Σάνι.

Η ταινία, βραβευμένη σε διάφορα διεθνή φεστιβάλ (Κανών, Λονδίνου, Ιερουσαλήμ), καθώς και με τον Χρυσό Αλέξανδρο του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, διηγείται ιστορίες βασισμένες σε αληθινά γεγονότα, δίνοντας μια εικόνα του δράματος των ανθρώπων που ζουν εκεί. Συνάντησα πρόσφατα τον έναν από τους σκηνοθέτες της ταινίας, που θα προβληθεί σε λίγες μέρες, τον 35χρονο Ισραηλινό Γ. Σάνι:

- Πώς ξεκίνησε η ιδέα για τις ιστορίες αυτές και πώς συνεργαστήκατε με τον Σκάνταρ Κόπτι;

«Αρχίσαμε το 1998. Είχα γράψει ένα σενάριο γύρω από νεαρά παιδιά στους δρόμους της πόλης που έμοιαζαν μ' αυτές του "Ατζαμι". Δεν είχαν σχέση με τους Παλαιστίνιους. Αλλά σκέφτηκα πως αν, εκτυλισσόταν σε μια τέτοια γειτονιά όπου ζούσαν Αραβες, Εβραίοι, Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι, εγκληματίες και μπάτσοι, θα είχε μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Αλλά για μένα η συνοικία αυτή έμοιαζε με ένα διαφορετικό πλανήτη. Ηταν δύσκολο να μπω στο Ατζαμι. Αργότερα, το 2002, συνάντησα τον Σκάνταρ και τον κάλεσα να γράψουμε κάτι μαζί, βασισμένο στο σενάριο που ήδη είχα. Ετσι ξεκινήσαμε. Συζητώντας για όλα, γίναμε φίλοι. Μου διηγούνταν τις εκπληκτικές αυτές ιστορίες για το Ατζαμι και όλα όσα συνέβαιναν εκεί: ανέφικτες ερωτικές ιστορίες ανάμεσα σε ανθρώπους διαφορετικών θρησκευμάτων, εγκλήματα, δολοφονίες στους δρόμους, ωμότητα. Ηταν ένα συμπυκνωμένο δράμα γεμάτο ανθρώπινη συμπόνια και βία. Αμέσως αυτά συνδέθηκαν με το αρχικό σενάριο».

Σενάριο με 150 ερασιτέχνες

- Είναι επικίνδυνη περιοχή το Ατζαμι;

«Οχι ακριβώς. Εμείς δείχνουμε τη σκοτεινή πλευρά του. Υπάρχουν σίγουρα και αρκετοί άνθρωποι που δεν έχουν καμία σχέση με το έγκλημα, με όπλα, με ωμότητα, αλλά υπάρχουν και πολλοί εγκληματίες, κοινωνικά προβλήματα και φτώχεια. Η ταινία μας αντικατοπτρίζει ένα μικρό, σκοτεινό τμήμα της πραγματικότητας, αλλά πολύ αληθινό».

- Οι σκηνές γυρίστηκαν εκεί;

«Ναι. Και μάλιστα χρησιμοποιήσαμε ερασιτέχνες από την περιοχή. Πολλοί παίζουν τους εαυτούς τους. Είχαμε ένα περίπλοκο σενάριο με περισσότερους από 150 ερασιτέχνες, που όλοι είχαν διάλογο. Ηταν μεγάλη ταινία για τα δεδομένα του Ισραήλ. Στους ηθοποιούς δεν δώσαμε κανένα σενάριο. Δημιουργούσαμε αληθινές καταστάσεις. Γι' αυτό ήταν πολύ δύσκολο να βρούμε χρηματοδότηση και να κάνουμε τους συνεργάτες μας να πιστέψουν σ' αυτό που γυρίζαμε».

- Η ταινία μοιάζει με αρχαία τραγωδία, η μοίρα παίζει σημαντικό ρόλο σ' αυτήν....

«Ναι, όπως και η ταυτότητα των ανθρώπων. Η ταυτότητά σου καθορίζει και την τύχη σου».

- Ποιος ήταν ο στόχος σας από πλευράς ύφους;

«Θελήσαμε να καταγράψουμε την πραγματικότητα. Ν' αφήσουμε τους ηθοποιούς να αισθανθούν το δράμα. Για παράδειγμα, όταν ένας χαρακτήρας στην ταινία κλαίει, δεν είναι γιατί του το ζητήσαμε. Τους τοποθετήσαμε σε τέτοιες συναισθηματικές καταστάσεις ώστε, όταν χρειάζεται, να κλάψουν. Αφήνουμε το δράμα να μιλήσει από μόνο του».

- Δημιουργείτε όμως μια σκοτεινή ατμόσφαιρα, με τον φωτισμό και με άλλα στοιχεία...

«Η ίδια η ιστορία είναι σκοτεινή. Εκτυλίσσεται νωρίς το πρωί σ' έναν απειλητικό, εγκαταλειμμένο χώρο πάρκινγκ. Δίνει την αίσθηση του ντοκιμαντέρ, και όντως επηρεαστήκαμε από αυτό, αλλά πρόκειται για μυθοπλασία».

- Πώς ήταν από πολιτικής πλευράς η συνεργασία ενός Ισραηλινού και ενός Αραβα;

«Η κατάσταση άλλαζε συνεχώς, αλλά δεν επηρέασε τη δουλειά μας, γιατί έχουμε την ίδια πολιτική και κοινωνική άποψη, που είναι η ουμανιστική αντιμετώπιση».

- Σας χρηματοδότησε καθόλου το κράτος;

«Ναι, στο Ισραήλ δεν μπορείς να κάνεις ταινία χωρίς την κρατική ενίσχυση. Σύμφωνα με τον νόμο, και τα κανάλια είναι υποχρεωμένα να βάζουν χρήματα σε κινηματογραφικές παραγωγές. Αλλά δεν το κάνουν, γιατί είναι πολύ ισχυρά και κάνουν ό,τι θέλουν...»

Προτιμούν αμερικάνικες ταινίες

- Το ίδιο δυστυχώς συμβαίνει και σε μας. Τα κανάλια είναι υποχρεωμένα από τον νόμο να επενδύουν το 1,5% των εσόδων τους σε ταινίες, αλλά αρνούνται. Πόσες ταινίες τον χρόνο γυρίζονται σήμερα στο Ισραήλ;

«Φέτος υποβλήθηκαν 26 ταινίες μυθοπλασίας στην ακαδημία, που είναι πολύ μεγάλος αριθμός. Αλλά πολλές απ' αυτές γυρίζονται με τα λεφτά των ίδιων των κινηματογραφιστών. Πολλές δεν προβάλλονται καν στις αίθουσες, γιατί οι εταιρείες διανομής προτιμούν τις αμερικανικές ταινίες».

- Βλέπετε κάτι καινούριο στον ισραηλινό κινηματογράφο;

«Οχι ιδιαίτερα. Δεν γυρίζονται καλύτερες ταινίες από εκείνες που γυρίζονταν π.χ. στη δεκαετία του '70. Πάντως, οι περισσότερες καλές ταινίες που γυρίζονται τα τελευταία χρόνια είναι από πρωτοεμφανιζόμενους σκηνοθέτες».

- Οι παλαιστινιακές ταινίες προβάλλονται στο Ισραήλ;

«Μόνο σε ταινιοθήκες και μικρές ειδικευμένες αίθουσες». *