Ο Κλιντ παίζει ράγκμπι

ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

Η ενοχική συνείδηση ενός λευκού ξεπλένεται σε γήπεδο του ράγκμπι με αρχηγό τον Νέλσον Μαντέλα στη Νότια Αφρική. Α ρε Κλιντ, με το ράγκμπι δεν κάνεις πολιτική. Τα μεταξωτά βρακιά χρειάζονται κι επιδέξια, σκεπτόμενα, διαβασμένα μυαλά. Όπως ο Ολυμπιακός, έτσι κι ο Κλιντ Ίστγουντ. Κανείς σ΄ αυτόν τον κόσμο δεν μπορεί να είναι αιωνίως πρωταθλητής!

• Του Δημήτρη Δανίκα, TA NEA: Πέμπτη 28 Ιανουαρίου 2010

Απότομη προσγείωση. Στα επίπεδα μιας συνηθισμένης αμερικανιάς. Άγευστης, άχρωμης, αδιάφορης χαριτωμενιάς. Τι είναι πολιτική; Μα φυσικά Ρublic Relations (δημόσιες σχέσεις). Τι είναι πολιτικός; Μα φυσικά ο άριστος επικοινωνιακός. Ποιο είναι το μέσον για την συμφιλίωση μαύρων και λευκών; Το γήπεδο του ράγκμπι κι ένας τελικός. Τι είναι ο «Ανίκητος» («Ιnvictus»); Μια ώρα «Καλημέρα κύριε πρόεδρε» και μια ώρα μπάλα!

Το στόρι σαν στιγμιότυπα από Μικροπολιτικό. Μετά την αποφυλάκιση, τον εκλογικό θρίαμβο και την εγκατάσταση του Μαντέλα (Μόργκαν Φρίμαν) στο προεδρικό μέγαρο, εγκαινιάζεται τακτική συγχώρεσης, συμφιλίωσης και ενότητας των δύο φυλών.

Ένα από τα πρώτα μέτρα, η συνύπαρξη μαύρων με λευκούς bodyguards για την προστασία του Μαντίμπα (η φιλική, από τους μαύρους, προσφώνηση του Μαντέλα). Όμως εκείνος βλέπει ακόμα πιο μακριά. Έτσι καταλήγει στον αθλητισμό. Το παρελθόν διχάζει. Όμως το ράγκμπι ενώνει. Και επιλέγει, ως προνομιακό συνομιλητή του, έναν λευκό. Τον αρχηγό της εθνικής ομάδας με το όνομα Φρανσουά Πινάρ (Ματ Ντέιμον). Αυτός ο συνδετικός κρίκος των δύο αιώνιων εχθρών. Τακτικός ελιγμός με μότο «Πρέπει όλοι να υπερβούμε τις προσδοκίες μας. Η συγχώρεση λυτρώνει και απομακρύνει τον φόβο από την ψυχή. Μεγάλο έθνος με μια φωνή». Έτσι, ο Φρανσουά καταφθάνει στο προεδρικό γραφείο, πίνουν τσάι, σπάει ο πάγος, έτσι ο Μαντέλα τον προπονεί ψυχολογικά κι έτσι η εθνική της Νότιας Αφρικής φτάνει στα τελικά. Αποτέλεσμα; Στον πιο κρίσιμο αγώνα για την κατάκτηση του παγκόσμιου κυπέλλου το καλοκαίρι του 1995, η Νότια Αφρική κερδίζει την πολεμοχαρή και μέχρι εκείνη τη στιγμή ακατανίκητη μηχανή της Νέας Ζηλανδίας. Θρίαμβος!

Εντελώς, μα εντελώς αδιάφορα όλα αυτά. Για τους εξής απλούς λόγους. Ορατούς από πολύ μακριά. Ο πρώτος, τα αποτελέσματα τα συγκεκριμένα και σημερινά. Η εγκλη ματικότητα, η φτώχεια και ο αλληλοσπαραγμός των δύο εχθρών, το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι διοργανωτές του παγκόσμιου κυπέλλου ποδοσφαίρου που θα διεξαχθεί το καλοκαίρι στη Νότια Αφρική. Μα, είναι ποτέ δυνατόν να κάνεις πολιτική με τη στρογγυλή θεά; Λόγια του διαφημιστικού αέρα. Λόγια κοπανιστά. Αν ήταν έτσι, τότε και στην Ελλάδα του 2004 με τον Ζαγοράκη αρχηγό θα τρώγαμε όλοι, πλούσιοι και φτωχοί, γιουβέτσι λαχταριστό.

Ο δεύτερος, ολότελα κινηματογραφικός. Ούτε μισό δράμι δραματουργίας. Όπως μπαίνει, έτσι βγαίνει ο αρχηγός. Σα να ΄χει καταπιεί μπαστούνι του γκολφ. Ακούνητος σαν βράχος εθνοσωτήριος και μουσειακός. Η πρώτη κόκκινη κάρτα του διαιτητή για τον παικταρά Μόργκαν Φρίμαν. Η δεύτερη στον Ματ Ντέιμον. Το ίδιο ακούνητος και αυτός. Τις πταίει; Φυσικά ο προπονητής. Τον λένε Κλιντ Ίστγουντ, αλλά επί της ουσίας ίδιες επιδόσεις και ίδια αποτελέσματα όπως ο Ζίκο που έφυγε νύκτα. Τρίτη κόκκινη κάρτα για το μισό της ταινίας. Τι μ΄ ενδιαφέρει εμένα πώς παίζεται το ράγκμπι. Άσε που για τους Ευρωπαίους μοιάζει με το ξύλο της αρκούδας. Και τελευταίος λόγος η ακαδημαϊκή, επίπεδη, σκηνοθεσία. Σα να διαβάζει κάποιος με μονότονη φωνή ένα ρεπορτάζ χωρίς πνοή. Πώς το ΄κανε αυτό; Τι να σας πω. Μπορεί παραγγελιά. Μπορεί παραξενιά. Μπορεί και τα δύο αγκαλιά. Αδιάφορο για τον θεατή. Σημασία έχει η εξής λυπητερή. Μετά τα πρώτα δεκαπέντε λεπτά κοιτούσα το ρολόι μου με βαριά χασμουρητά. Τέλος πάντων. Ένα πράγμα είναι γνωστό. Όπως στο φινάλε τού «Some like it hot». Κανείς δεν είναι τέλειος, my friend. Μια άλλη φορά με τον Κλιντ Ίστγουντ τον μοναδικό!

«Ανίκητος»

Καλημέρα κύριε πρόεδρε
Ένα ράγκμπι την ημέρα κάνει τον θεατή πέρα

Η χειρότερη στιγμή του Κλιντ Ίστγουντ

ΒΑΘΜΟΙ=3 (the big varemara)

Η ομορφιά είναι ο Σατανάς

Τολμηρό εξωτερικά. Άτολμο εσωτερικά. Ενδιαφέρον με την πρώτη ματιά. Όμως για την εντύπωση και τα ταμεία όλα αυτά. Ακραία αλλά εντελώς ρηχά. Επί της ουσίας μια μεταμοντέρνα, αγοραία, μπαλοθιά. Ο λόγος για μια ακόμα κινηματογραφική μεταφορά του πορτρέτου του Ντόριαν Γκρέι (Dorian Gray) του Όλιβερ Πάρκερ. Ο σοφός Όσκαρ Ουάιλντ εξακολουθεί να πουλάει βρετανικά!

Ο Πάρκερ, λοιπόν, διέπραξε μια «αυθαίρετη» μεταφορά. Καμία αντίρρηση. Κατά βάθος- αόρατο σε μια πρώτη, επιπόλαιη ματιά- αυτό το έργο αποτελεί το πιο αξιόπιστο ψυχογράφημα του Όσκαρ Ουάιλντ. Η περίπτωση του πανέμορφου Ντόριαν Γκρέι δεν είναι κυρίως για τα αιώνια νιάτα και την αιώνια ομορφιά. Αυτός είναι μόνο ο εμφανής ιμάντας. Στην πραγματικότητα με τη σατανική περίπτωση του Ντόριαν Γκρέι ενοχοποιείται το σώμα, η απόλαυση, οι ετεροφυλικές σχέσεις, ο γάμος, η γυναίκα και ο επιβήτορας. Όλα όσα απεχθανόταν ο Όσκαρ Ουάιλντ. Ο περίτεχνος και σχεδόν αξεπέραστος σαρκασμός του εναντίον του πουριτανισμού και των κοινωνικών συμβάσεων συνοψίζεται σ΄ αυτό το έργο. Από τη μια η σαπίλα μιας κοινωνικής ελίτ που ό,τι αγγίζει το διαφθείρει. Από την άλλη, το προσωπικό του στίγμα, η αόρατη στο έργο ομοφυλοφιλία του. Το μίσος για κάθε εραστή του. Ένα σύμπλεγμα κοινωνικής κριτικής και ταυτόχρονα προσωπικής, εσωτερικής, παρακμής. Με ένα λόγο, ο Γκρέι υποδηλώνει πως η κοινωνική απαγόρευση της ομοφυλοφιλίας ήταν τόσο καταλυτική, που ακόμα και ο ελεύθερος και περιθωριακός Όσκαρ Ουάιλντ είχε επηρεαστεί βαθιά απ΄ αυτήν. Που πάει να πει, μισούσε την «παρέκκλισή» του. Δηλαδή, πίστευε και ο ίδιος πως η ομοφυλοφιλία του ήταν αρρώστια. Λογικό. Οι απαγορεύσεις πορεύονται με τις στρεβλώσεις.

Γνωστή η ιστορία. Την υπενθυμίζω για να προχωρήσει η κριτική διαδικασία. Ο Ντόριαν Γκρέι, νέος και ωραίος από την επαρχία στη λονδρέζικη αριστοκρατία. Ο Μπαζίλ (Μπεν Τσάπλιν) τον ζωγραφίζει. Ένας αριστοκράτης (Κόλιν Φερθ) τον διαφθείρει. «Ο γάμος», του λέει, «γεμίζει τη ζωή με απάτες». «Μην απαγορεύσεις τίποτα στον εαυτό σου. Η συνείδηση είναι το πρόσχημα των δειλών». Άλλο που δεν ήθελε το παλικάρι. Έτσι κρύβει το πορτρέτο. Έτσι, πιστεύει, κοροϊδεύει τον χρόνο. Έτσι πουλάει την ψυχή του στον Σατανά. Έτσι ρίχνεται στην ακολασία. Έτσι διαπράττει όλα τα πταίσματα, τα κακουργήματα, ακόμα και φονικά. Για να κερδίσει αιώνια νιάτα, αιώνια ομορφιά. Πλάνη απροσμέτρητη και βαθιά!

Ο Πάρκερ είδε το έργο σαν αφορμή για μια σκανδαλιστική ιστορία. Η μια παρτούζα διαδέχεται την άλλη. Το ένα σύμπλεγμα το άλλο. Το ένα πορνείο να διαδέχεται το σαλόνι και τη σαπίλα. Ανεξάρτητα από φύλο και ηλικία. Που πάει να πει, και την κόρη και τη μάνα και τον πατέρα. Όλοι να ευλογηθούν από την ομορφιά του παιδαρά. Με την ίδια μονότονη μουσική συνοδεία και όλα στο μάξιμουμ χωρίς ουσία. Κάτι σαν τον «Δικηγόρο του διαβόλου» χωρίς τον Αλ Πατσίνο και τον Κιάνου Ριβς. Διότι με ακατοίκητο βλέμμα ο κούκλος ο πρωταγωνιστής (Μπεν Μπαρνς). Το συμπέρασμα της μιας γραμμής. Αν σου βαστάει, κάνε σκληρό, καλλιτεχνικό, πορνό να υποκλιθώ στον τολμηρό τον Βρετανό. Εγώ ένα πράγμα κρατάω από τον Όσκαρ Ουάιλντ. Μια ρήση που για την εποχή μας ταιριάζει γάντι: Όλοι ζούμε στον υπόνομο, όμως μερικοί από μας κοιτάνε τ΄ αστέρια!

«Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι»

Ελεύθερη, σκανδαλιστική, ομορφιά
Σαν σελίδες του «Ρlayboy»
Με ακατοίκητο βλέμμα ο πρωταγωνιστής

ΒΑΘΜΟΙ=5 (πορνογραφία γιοκ)

Η υπέρτατη τέχνη της αναπαράστασης

Έτσι ε! Οι Κινέζοι παράγουν άχρηστα και φτηνά. Κούνια που σας κούναγε, παιδιά. Κοπιάστε σε μια ταινιάρα να πάθετε μεγάλη πλάκα. Μέσα στις καλύτερες της χρονιάς. Η υπέρτατη τέχνη της αναπαράστασης. Ισοδύναμη, ίσως και καλύτερη από τη «Διάσωση του στρατιώτη Ράιαν» του Σπίλμπεργκ. Με τίτλο «Η πόλη της ζωής και του θανάτου» («City of Life and Death») του Λου Τσουάν.

Το 1937 ο αυτοκρατορικός στρατός της Ιαπωνίας ορμάει, σαρώνει, σκοτώνει, κανιβαλίζει, βιάζει, καταστρέφει, γκρεμίζει. Η Νανγίνγκ, πρωτεύουσα (τότε) της Κίνας, μεταβάλλεται σε δυσθεώρητο σωρό από σάρκες, σκόνη και ερείπια. Οι Κινέζοι αποτιμούν τριακόσιους χιλιάδες τους νεκρούς. Οι Ιάπωνες ισχυρίζονται πως σκοτώθηκαν οι μισοί. Παιδιά, μην τσακώνεστε. Έτσι κι αλλιώς, η σφαγή είναι πρωτοφανής. Μπροστά σ΄ αυτό το μακελειό, οι σωροί των πτωμάτων Εβραίων στην εξέγερση του γκέτο της Βαρσοβίας μοιάζει με συνηθισμένο περιστατικό!

Αν η ταινία ήταν Μade in Αmerica, θα πήγαινε για Όσκαρ σκηνοθεσίας, φωτογραφίας, παραγωγής. Απίστευτη ψιλοβελονιά. Όλα, ακόμα και τα τελευταία καδρόνια, εντελώς αυθεντικά. Πλήθος οι κομπάρσοι και οι ηθοποιοί. Και μόνο η καθοδήγηση, η οργάνωση και η πραγμάτωση ενός τόσο κολοσσιαίου εγχειρήματος είναι άθλος για την τέχνη την κινηματογραφική. Η μηχανή σε διαρκή, αργή κίνηση τράβελινγκ, να αποτυπώνει ανάγλυφα, αλλά από απόσταση, την κόλαση την πολεμική. Κάπου εδώ ο Λου Τσουάν συναντάει τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ της αθάνατης ταινίας «Σταυροί στα χαρακώματα». Τα ντεκόρ σαν έργο θεών. Και η σκηνοθεσία να ενορχηστρώνει μια μουσική συμφωνία σα λυρική εποποιία. Ο θρίαμβος μιας απίστευτης ρεαλιστικής, ζωντανής, τοιχογραφίας!

Τρία τα πλεονεκτήματα απ΄ αυτή την αξιοθαύμαστη ιστορία. Το πρώτο, η ανωτερότητα της κινέζικης κινηματογραφίας. Πρώτη φορά που οι Κινέζοι τα βάζουν στα ίσα με τη δική μας (ευρωπαϊκή και αμερικανική) αφηγηματική διαδικασία. Το δεύτερο, η διαλεκτική των αντιθέσεων. Από την καταστροφή προκύπτει αντιπολεμική κραυγή. Απλώς η αυθεντική αναπαράσταση αυτής της σφαγής προκαλεί τη μέγιστη απέχθεια για κάθε εισβολή. Πλαγίως δηλαδή εναντίον κάθε ιμπεριαλιστικής λογικής. Χωρίς ίχνος ρητορείας. Δίχως ευχολόγια και δάνεια από σοσιαλιστικό ρεαλισμό. Το τρίτο η Ιστορία. Όπως συμβαίνει με κάθε πολιτισμό. Από τον βρετανικό, γερμανικό, γαλλικό και φυσικά αμερικανικό. Όλοι, μα όλοι, τροφοδοτούνται από το αίμα και τις μυλόπετρες που αλέθουν τους λαούς. Έτσι και με την Ιαπωνία του απόλυτου μινιμαλισμού. Τα πτώματα εκατοντάδων χιλιάδων Κινέζων της Νανγίνγκ, η πρώτη ύλη της μεγάλης πατρίδας του Ανατέλλοντος Ηλίου, της ιαπωνικής φυλής. Μάθημα κινηματογράφου και Ιστορίας. Στιγμή μοναδική!

«Η πόλη της ζωής και του θανάτου»

Τhe best film
Καλύτερης σκηνοθεσίας, φωτογραφίας, παραγωγής
Φρίκη πολέμου, κανιβαλισμός Ιαπωνίας ιμπεριαλιστικής

ΒΑΘΜΟΙ=8 (εξαιρετικό)

Από την Υπατία στις απαγωγές από UFΟ

«Αgora». Ιστορική ταινία του Ισπανού Αλεχάντρο Αμενάμπαρ («Οι άλλοι», «Η θάλασσα μέσα μου»). Με Ρέιτσελ Βάις, Μαξ Μινγκέλα, Ρούπερ Έβανς. Στην Αλεξάνδρεια, προς τα τέλη του 4ου αιώνα μ.Χ. Όπου η Υπατία (Ρέιτσελ Βάις) διδάσκει Επιστήμη και Λογική, αλλά τα στίφη των χριστιανών, υπό τις ευλογίες της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ορμούν εναντίον ειδωλολατρών. Πλιάτσικο, φωτιά, καταστροφή. Ποιος είπε πως ο φονταμενταλισμός είναι μουσουλμανικός; Λάθος. Εμείς οι χριστιανοί, οι πρωταθλητές παντού. Από Νότια Αμερική, Ιερά εξέταση, Σταυροφορίες και Αποικίες. Κανιβαλισμός με τις ευλογίες της Εκκλησίας. Με χλαμύδες η ταινία αλλά με βλέμμα στραμμένο στη φρίκη την αμερικανική. Τολμηρός ο Ισπανός. Καθολικός αλλά άψογος και αντικειμενικός. Να τα βλέπουμε εμείς, οι Ευρωπαίοι και τάχα μου αντικειμενικοί. Όμως άνιση η ταινία. Ο όγκος της παραγωγής κατάπιε την ουσία της αισθητικής. Περιγραφική η σκηνοθεσία. Απλώς μια σιδερωμένη χλαμύδα.

ΒΑΘΜΟΙ=4

(καλές προθέσεις, ελάχιστες επιτεύξεις)

«Τhe Fourth Κind». Ταινία τρόμου του Οlatunde Οsunsanmi. Με Μίλα Γιόβοβοτς, Ηλία Κωτέα, Ουίλ Πάτον. Όπου, λένε, τέσσερις οι τύποι των ανθρώπινων επαφών με UFΟ. Τελευταία και χειρότερη, η απαγωγή. Βρισκόμαστε στην Αλάσκα και στην πόλη Νομ όπου ετησίως αναφέρονται απίστευτοι αριθμοί αγνοουμένων. Τι συμβαίνει; Κανιβαλισμός!

ΒΑΘΜΟΙ=0 (Κρεοπωλείο)

Εναντίον της παχυσαρκίας

«Βρέχει κεφτέδες» («Cloudy with a Chance of Μeatballs»). Τρισχαριτωμένο και ωφέλιμο Αnimation με σκηνοθέτες Φιλ Λορντ και Κρίστοφερ Μίλερ. Εναντίον πλαστικής ευδαιμονίας, οικονομικής φούσκας και παιδικής παχυσαρκίας. Πιτσιρικάς σε μικρή κουκκίδα του Ατλαντικού, υιός ψαρά, παριστάνει τον εφευρέτη και τα κάνει όλα λίμπα. Η σαρδελοβιομηχανία της περιοχής σφραγίζεται, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει η οικονομία της περιοχής. Αλλά ο Φλιντ (το όνομα του πιτσιρικά) ο σωτήρας. Με μια περίεργη χημική ένωση νερού και με εκτοξευτήρα προς τον ουρανό, αρχίζει να βρέχει κεφτέδες, μακαρόνια, τυρί και τηγανιτά αυγά. Ό,τι ζητάει η όρεξη του καθενός. Όμως στο τέλος οι κεφτέδες πέφτουν από τον ουρανό σε μέγεθος κοτρόνας. Τα μακαρόνια σαν γιγαντιαία φίδια. Και τα ακέφαλα κοτόπουλα σαν άλιεν που ορμούν εναντίον ανθρώπων και τουριστών. Η απόλυτη καταστροφή. Με απλά λόγια, η αθεράπευτη βουλιμία και η πλαστική τροφή καταλήγουν σε μια ταινία τρόμου για την υγεία και το παιδί. Ουκ εν τω πολλώ το ευ. Που πάει να πει, επιστροφή στην απλή, σπιτική, μεσογειακή διατροφή!

ΒΑΘΜΟΙ=7 (πολύ καλό)