- Του Δημητρη Mπουρα, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Kυριακή, 17 Iανoυαρίου 2010
O «Ανίκητος» του Κλιντ Ιστγουντ είναι το φλιπσάιντ του «Million Dollar Baby». Μια αισιόδοξη νότα από τον κορυφαίο Αμερικανό κινηματογραφικό δημιουργό των ημερών μας, για έναν παρία και τ’ όνειρό του που βγαίνει αληθινό. Φαινομενικά, στην πρώτη επιπόλαιη ματιά, είναι ένα συμβατικό φιλμ με πλαίσιο το ράγκμπι και θέμα τη συμφιλίωση λευκών και μαύρων στη Νότιο Αφρική. Ομως, αν αφεθούμε στην απλότητα και την αφηγηματική σταθερότητα του Ιστγουντ, που κάνει ένα βήμα πιο πέρα από το περσινό «Gran Torino» γυρίζοντας το δικό του Slumdog Millionaire, θα ανακαλύψουμε μια στιβαρή ταινία εδραιωμένη στον ίδιο της τον εαυτό. Ο Ιστγουντ ήταν και παραμένει βαθιά αναχρονιστικός. Ενας αναχωρητής που ποτέ δεν πρόδωσε το «άγριο» πνεύμα του «Βρώμικου Χάρι» που κρύβει βαθιά μέσα του. Ούτε τώρα προδίδει τον μοναχικό ήρωα, που κλείνει τα αυτιά του στις σειρήνες επιμένοντας στις δικές του αξίες, στους δικούς του κώδικες ηθικής.
Πρόπερσι, ο Ιστγουντ ήρθε σε φραστική αντιπαράθεση με τον Σπάικ Λι και τον αποκάλεσε ανόητο, απαντώντας λακωνικά στις επικρίσεις του μαύρου σκηνοθέτη ότι έσβησε τα ίχνη των Αφροαμερικανών από τη «Σημαία των προγόνων μας». Σήμερα, έφτασε μέχρι τη Νότιο Αφρική, τον «υπόνομο της Δύσης» όπως λέει χαρακτηριστικά, για το πιο στρέιτ στόρι της καριέρας του. Ο «Ανίκητος» έχει αφορμή ένα πραγματικό γεγονός: την κατάκτηση του παγκόσμιου κυπέλλου ράγκμπι από την εθνική ομάδα της Νοτίου Αφρικής το 1995, και περιστρέφεται γύρω από τη φιλοσοφία και την ηθική ενός ηγέτη που οραματίστηκε ένα έθνος από λευκούς και μαύρους στη χώρα που σημαδεύτηκε από την ντροπή του απαρτχάιντ.
Μαντέλα, όπως Οδυσσέας
Στη μεγαλύτερη καμπή της καριέρας του, στο «Μπερντ», που τον έβαλε στα ευρωπαϊκά φεστιβαλικά σαλόνια, ο Ιστγουντ στράφηκε σε έναν από τους μεγαλύτερους μύθους της μαύρης μουσικής, στον Birdy – Τσάρλι Πάρκερ της τζαζ. Σήμερα, που δεν έχει ανάγκη την καταξίωση και γυρίζει τις ταινίες που θέλει όπως αυτός τις θέλει, στρέφεται στον άνθρωπο–σημαία της Μαύρης Ηπείρου, στον Νέλσον Μαντέλα, αλλά και στον μεγαλύτερο μύθο της εθνικής ομάδας ράγκμπι της Νοτίου Αφρικής, τον Φρανσουά Πιενάαρ. Αυτό που λέει τελικά είναι ότι την καρδιά ενός έθνους δεν τη χαρακτηρίζει το χρώμα, αλλά η δύναμη και ο παλμός της.
Ο κινηματογραφικός Μαντέλα του Ιστγουντ είναι σαν ένας σύγχρονος πολυμήχανος Οδυσσέας που πρέπει να κλείσει τα αυτιά του στις ζητωκραυγές του πλήθους που τον επευφημεί και ταυτόχρονα να σκαρφιστεί μια στρατηγική που θα σηκώσει στα πόδια της μια χώρα που βρίσκεται στο χείλος του εμφυλίου. Το απαρτχάιντ στα χαρτιά δεν υφίσταται, η Νότιος Αφρική όμως είναι διχασμένη και στα πρόθυρα της οικονομικής καταστροφής. Εκατομμύρια μαύροι έρχονται στο προσκήνιο της κοινωνικής ζωής για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας, με ανακούφιση, αλλά και με διάθεση ρεβανσιστική. Παράλληλα, οι λευκοί που μέχρι χθες ήταν οι αφέντες, θεωρούν πως το μεγαλύτερο χρυσωρυχείο του πλανήτη παραδόθηκε στο έλεος των «σκυλιών».
Ο φόβος
Στην κρίσιμη αυτή στιγμή ο Μαντέλα αντιλαμβάνεται ότι το ράγκμπι, που το μισούν οι μαύροι γιατί είναι άθλημα–σήμα κατατεθέν των λευκών, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως συνεκτικός κρίκος για τη δοκιμαζόμενη χώρα. Λίγο πριν από την τελική φάση του παγκόσμιου κύπελλου του 1995, που διοργανώθηκε από τη Νότιο Αφρική, ο Μαντέλα στρέφεται στον νεαρό αρχηγό της ομάδας, τον λευκό Πιενάαρ που όλοι τον αμφισβητούσαν, και τον εμψυχώνει σε ένα όνειρο που φάνταζε ουτοπία. Οι στίχοι ενός ποιήματος, που κράτησε όρθιο τον Μαντέλα στη φυλακή, ήταν σαν μια σκυτάλη που παραδόθηκε από τον νεοεκλεγέντα μαύρο πρόεδρο στα χέρια του Πιενάαρ. Και το όνειρο βγήκε αληθινό.
Ο «Ανίκητος» είναι ένα ήρεμο αθλητικό έπος με φόντο τη Νότιο Αφρική την επομένη του απαρτχάιντ, αλλά και μια ταινία για τη σημερινή Αμερική, που για τον Ιστγουντ βρίσκεται σε σημείο μηδέν. Μια ελπίδα για ένα καινούργιο ξεκίνημα, αλλά και ένα σχόλιο για τις προκαταλήψεις και το φόβο που πρέπει να ξεριζώνονται πρώτα από την καρδιά των ηγετών και κατόπιν από την καρδιά του πλήθους. Αξιοσημείωτο, ότι ο Ιστγουντ ξεμπερδεύει με την τρομολαγνεία σε μια σκηνή που διαρκεί λιγότερο από ένα λεπτό και συνδέεται συνειρμικά με το χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους.
Δείτε
Ανίκητος (Invictus, 2009)
Ο Νέλσον Μαντέλα ζητάει τη βοήθεια του αρχηγού της ομάδας ράγκμπι της Νοτίου Αφρικής, Φρανσουά Πιενάαρ, για να ενώσει τη φυλετικά διχασμένη χώρα του. Η σκηνοθεσία του Κλιντ Ιστγουντ κλιμακώνεται αργά και υπόγεια, καταλήγοντας σε μια εικόνα που συνοψίζει ολόκληρο το φιλμ: ο «Ανίκητος» είναι ένας υπόκωφος ήχος, σαν τον παλμό της καρδιάς την ώρα ενός υπερηχογραφήματος, που συνοδεύει την εικόνα των παικτών της Νοτίου Αφρικής στην κρισιμότερη στιγμή του τελικού αγώνα για το παγκόσμιο κύπελλο του 1995. Το σενάριο βασίζεται στο βιβλίο του Τζον Κάρλιν (από τις εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης). Ο τίτλος της ταινίας «Invictus» είναι από ένα ποίημα του Γουίλιαμ Ε. Χένλεϊ που διάβαζε ο Μαντέλα στις δύσκολες ώρες στη φυλακή. Στις αποψινές Χρυσές Σφαίρες, ο Ιστγουντ είναι υποψήφιος για τη σκηνοθεσία του, ενώ οι Μόργκαν Φρίμαν και Ματ Ντέιμον για το βραβείο Α΄ και Β΄ ανδρικού ρόλου αντίστοιχα. (Στις αίθουσες στις 28/1)
Cinderella man (2005)
Η βιογραφία του πυγμάχου Τζέιμς Μπράντοκ που υπέφερε τα πάνδεινα, σαν ένας σύγχρονος Ιώβ, στα χρόνια του μεγάλου κραχ, και στη συνέχεια, όταν ξαναδιεκδίκησε τον τίτλο του πρωταθλητή, έγινε σύμβολο για ολόκληρη την τσακισμένη Αμερική. Ενα μελοδραματικό φιλμ του Ρον Χάουαρντ, δημαγωγικό και ηθικοπλαστικό, που αξίζει τον κόπο να το δει κανείς για να καταλάβει πόσο διαφορετικά δουλεύει το ίδιο περίπου αφηγηματικό μοντέλο στα χέρια ενός σπουδαίου καλλιτέχνη, όπως ο Κλιντ Ιστγουντ του «Ανίκητου». (Σε dvd)
No comments:
Post a Comment