Δουλειές στον αέρα

Την πρώτη φορά που ο Τζέισον Ράιτμαν είδε ταινία σκηνοθετημένη από τον διάσημο πατέρα του, Αϊβάν, ήταν το 1984 που οι «Ghostbusters» γίνονταν από τις πιο πετυχημένες κωμωδίες όλων των εποχών.

Ο Τζέισον ήταν τότε εφτά ετών. Χρόνια αργότερα, ωστόσο, συνειδητοποίησε ότι ήθελε να πάρει μια κάμερα για να γυρίσει κι αυτός ταινίες.

Το 1998 γύρισε τις πρώτες του μικρού μήκους. Εφτά χρόνια αργότερα, με το «Thank you for Smoking» και την ευρηματική του σάτιρα πάνω στην υποκρισία των αμερικανικών καπνοβιομηχανιών, κέρδιζε μια σειρά βραβείων για το μεγάλου μήκους ντεμπούτο του. Το 2007 διεκδίκησε με το γλυκύτατο «Juno» και την διήγηση μιας αναπάντεχης εφηβικής εγκυμοσύνης την πρώτη του υποψηφιότητα για Οσκαρ σκηνοθεσίας. Και φέτος, φρέσκος από τη διάκρισή του στις Χρυσές Σφαίρες, ετοιμάζεται να κερδίσει το πρώτο του χρυσό αγαλματάκι.

Τοποθετημένο στην καρδιά της σημερινής Αμερικής της οικονομικής κρίσης, το επίκαιρο «Ραντεβού στον αέρα» αποτελεί μια ιστορία ενηλικίωσης. Ο Τζορτζ Κλούνεϊ ερμηνεύει έναν αμετανόητο εργένη που ταξιδεύει διαρκώς από τη μια μεγαλούπολη των ΗΠΑ στην άλλη, δουλεύοντας για λογαριασμό μεγάλων εταιρειών που του αναθέτουν να απολύσει όσους εργαζόμενους δεν μπορούν πλέον να απασχολούν. Σε κάποιο ταξίδι του, όμως, θα γνωρίσει τη γυναίκα που θα τον κάνει να σκεφτεί επιτέλους και κάποιον άλλον, εκτός από τον εαυτό του.

Πώς είπε το ναι

Μια μέρα μετά την πρεμιέρα της ταινίας του στο πρόσφατο φεστιβάλ του Λονδίνου, ο Ράιτμαν εξομολογείται ότι έγραψε το ρόλο έχοντας στο μυαλό του τον Κλούνεϊ, γιατί, «αν πρόκειται να γυρίσεις μια ταινία που έχει ως κεντρικό ήρωα κάποιον που απολύει συνεχώς ανθρώπους, τον οποίο όμως θέλεις οι θεατές να συμπαθήσουν, πρέπει ο ηθοποιός που θα τον υποδυθεί να είναι διαολεμένα γοητευτικός. Και δεν υπάρχει πιο γοητευτικός ηθοποιός από τον Τζορτζ».

Διηγείται μάλιστα πώς ο ηθοποιός δέχτηκε την πρότασή του: «Μία εβδομάδα προτού βάλω τις τελευταίες πινελιές στο σενάριο, αποφασίζουμε με τη γυναίκα μου να κάνουμε διακοπές στην Ιταλία. Προηγουμένως, τηλεφωνώ στον ατζέντη του Κλούνεϊ με σκοπό να του προωθήσει το σενάριό μου. "Αφού ταξιδεύεις στην Ιταλία", μου προτείνει εκείνος, "κάνε στον Τζορτζ μια επίσκεψη, στο σπίτι του στο Κόμο. Θα χαρεί να σε δει". Αλλά τι θα γινόταν αν διάβαζε το "Ραντεβού στον αέρα" και δεν του άρεσε; Στέλνω, παρ' όλα αυτά, το σενάριο και, ενώ βρίσκομαι στην Ιταλία, αποφασίζω να επισκεφτώ τον Κλούνεϊ.

»Ενα από τα πρώτα πράγματα που με ρώτησε ήταν "δουλεύεις σε κάποιο σενάριο αυτές τις μέρες;". Τον κοίταξα παγωμένος. "Ε, υπάρχει κάτι που μόλις ολοκλήρωσα και... υποτίθεται ότι το έχω στείλει να το διαβάσεις". Ο Κλούνεϊ με κοιτάζει και μου λέει "Αχ, ναι, έχεις δίκιο, πρέπει να βρω πού το έχω καταχωνιάσει!". Καταλήξαμε με τη γυναίκα μου να μείνουμε δυο μέρες στο σπίτι του. Επαιξα μπάσκετ μαζί του -κάτι που είχα να κάνω από το γυμνάσιο, ήπια όσο αλκοόλ μπορούσα, ενώ δεν πίνω ποτέ, και κάποια στιγμή, τη δεύτερη μέρα, ο οικοδεσπότης μας εξαφανίστηκε μυστηριωδώς. Ηρθε και με βρήκε ώρες αργότερα. "Διάβασα το σενάριό σου", μου είπε. "Είμαι μέσα!"».

Ο Ράιτμαν εξομολογείται ότι η ραγδαία αλλαγή στο κοινωνικό τοπίο γύρω του ήταν μοιραίο να επηρεάσει το ύφος της ταινίας του: «Οταν ξεκίνησα να γράφω το σενάριο, προ εξαετίας, ο κόσμος βρισκόταν σε εντελώς διαφορετική κατάσταση. Είχα αρχικά συλλάβει το σενάριο ως μια φάρσα για τις πολυεθνικές εταιρείες, γεμάτη κωμικές σκηνές για ανθρώπους που έχαναν τις δουλειές τους.

»Οταν έφτασε η στιγμή να γυρίσουμε το φιλμ, τίποτα δεν ήταν αστείο πια. Διανύουμε μια από τις χειρότερες περιόδους οικονομικής κρίσης στην Ιστορία. Στην Αμερική, μόνο πέρυσι, ένα εκατομμύριο άνθρωποι έχασαν τη δουλειά τους. Συνήθως καταλήγουν να αποτελούν μια στατιστική, έναν απλό αριθμό στις εφημερίδες. Με την ταινία μου ήθελα να τους δώσω πρόσωπο. Ηθελα ο θυμός και η απόγνωσή τους να αποκτήσουν φωνή». *

• Του ΛΟΥΚΑ ΚΑΤΣΙΚΑ, Κυρ. Ελευθεροτυπία, Επτά, Κυριακή 31 Ιανουαρίου 2010