Ο Κατσουρίδης πήρε τ' όπλο του

• «Από το 1985 έκανα τόπο στα νιάτα. Δεν ξέρω αν θα είχα τα κουράγια να ξαναμπώ σε μια νέα περιπέτεια», λέει ο Ντίνος Κατσουρίδης.

«Ξεναγώ τον θεατή σε μια Αθήνα που χάθηκε», λέει ο Ντ. Κατσουρίδης για τη νέα του δουλειά

Κι όμως, να που στα 82 του χρόνια αυτός ο άνθρωπος που τα έχει κάνει κυριολεκτικά όλα στον χώρο του σινεμά (από σκηνοθεσία, φωτογραφία και μοντάζ μέχρι παραγωγή) και με σπουδαίο τρόπο, ξανάπιασε δουλειά, έστω και για την ψηφιακή ΕΡΤ. Ολοκλήρωσε το διάρκειας 50 λεπτών ντοκιμαντέρ «Η Αθήνα της καρδιάς μου» (παραγωγή «Περίπλους»).

«Δεν ξέρω αν είναι η καλύτερή μου, είναι όμως η ταινία της καρδιάς μου», λέει. Με ειδική άδεια από την ΕΡΤ θα προβληθεί την Τετάρτη στις 10 μ.μ. στον Ιανό (Σταδίου 24) στο πλαίσιο μιας εκδήλωσης προς τιμήν του με πολύ προσεγμένο πρόγραμμα. Ο σκηνοθέτης αποφάσισε να προβάλει, αποσπώντας τα από τη σπονδυλωτή του ταινία «Ο παλαβός κόσμος του Θανάση» (1980), δύο από τα εφτά μέρη της: «Η μακαρονάδα» και «Τι σου είναι οι διαδόσεις». Γιατί; Οπως μας υπενθυμίζει, «ο Γιάννης Μπακογιαννόπουλος και ο Κώστας Σταματίου τα έχουν χαρακτηρίσει "κομμάτια ανθολογίας του ελληνικού κινηματογράφου"». Πρωταγωνιστής σ' αυτά, βέβαια, είναι ο Βέγγος. Με έναν έμμεσο τρόπο, ο μεγάλος κωμικός πρωταγωνιστεί και στο ντοκιμαντέρ «Η Αθήνα της καρδιάς μου».

«Πηγαίνω τέσσερις δεκαετίες πίσω και μέσα από τις τέσσερις πρώτες μου ταινίες με τον Θανάση ξεναγώ τον θεατή σε μιαν Αθήνα που χάθηκε», εξηγεί ο Ντίνος Κατσουρίδης. «Την ίδια στιγμή εγώ, αλλά και άλλοι συνεργάτες μου, όπως ο Γιώργος και ο Θανάσης Αρβανίτης, θυμόμαστε περιστατικά που συνέβησαν στη διάρκεια των γυρισμάτων».

Οι ταινίες με το χρήσιμο αθηναϊκό υλικό είναι οι «Ενας Βέγγος για όλες τις δουλειές» (1969), «Ο Θανάσης, η Ιουλιέττα και τα λουκάνικα» (1970), «Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση» (1971) και «Θανάση πάρε τ' όπλο σου» (1972).

«Είχαμε οργώσει κυριολεκτικά την Αττική για να βρούμε τους κατάλληλους χώρους. Στο ντοκιμαντέρ προσπαθήσαμε να τους ξαναβρούμε. Δεν ήταν εύκολο. Σε πολλές περιπτώσεις δεν μπορέσαμε καν να τους εντοπίσουμε», λέει ο Ντίνος Κατσουρίδης. «Πήγαμε πάλι στα Τουρκοβούνια, που τότε τα ανεβαίναμε με το πόδι γιατί δεν υπήρχε δρόμος. Ψάξαμε στην Πετρούπολη να βρούμε το σπιτάκι που είχε φτιάξει ο Βέγγος για την αδελφή του στο "Θανάση πάρε τ' όπλο σου". Ξαναπήγαμε στον Περισσό και το Μενίδι, που τότε ήταν ένα χωριουδάκι και σήμερα μια πολιτεία που δεν την ξεχωρίζεις από την Αθήνα».

Η αντιπαράθεση του τότε με το σήμερα στο ντοκιμαντέρ δεν γίνεται μόνο μέσα από το αφοπλιστικό κινηματογραφικό υλικό. Ο σκηνοθέτης σχολιάζει on camera για το «πώς καταστρέψαμε την Αθήνα, με πρώτο και μεγαλύτερο υπεύθυνο τον Κωνσταντίνο Καραμανλή τη δεκαετία του '50».

Δεν είναι οι μόνες πολιτικές αιχμές τού ντοκιμαντέρ. Πώς θα μπορούσαν να είναι, αφού οι τέσσερις ταινίες στις οποίες στηρίζεται, δεν γυρίστηκαν απλώς στα χρόνια της δικτατορίας, είχαν και τεράστια προβλήματα. Τα διηγείται ο σκηνοθέτης στην ταινία, τα θυμίζει και σ' εμάς.

«Αναφέρομαι κυρίως στο "Θανάση πάρε τ' όπλο σου", που όταν παίζεται στην τηλεόραση οι κριτικοί το υποτιμούν με... δυο αστεράκια, ξεχνώντας πως τις ταινίες πρέπει να τις κρίνουμε και με βάση την ιστορική περίοδο που γυρίστηκαν. Η χούντα δεν μου συγχώρεσε την τεράστια επιτυχία της αντιφασιστικής σάτιρας "Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση". Το χουντοκρατούμενο Κέντρο Κινηματογράφου μού απέρριψε αίτηση συμπαραγωγής για το "Προξενιό της Αννας" του Βούλγαρη κι έκανε ό,τι μπορούσε για να καταστρέψει και το "Θανάση πάρε τ' όπλο σου". Δεν μου έδωσαν ούτε έναν στρατιώτη ούτε ένα στρατιωτικό φορτηγό για την τελευταία σκηνή με τον Βέγγο σε ένα πεδίο βολής, με αποτέλεσμα στον σημερινό θεατή να φαίνεται λίγο... ξεκάρφωτη. Και η επιτροπή λογοκρισίας με ανάγκασε να ξαναγυρίσω το φινάλε για να μου δώσει άδεια προβολής».

* Στην εκδήλωση θα μιλήσουν οι Βασίλης Βαφέας, Μίμης Πλέσσας, Τάσος Ζωγράφος. *

• Της ΒΕΝΑΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 11 Ιανουαρίου 2010