«Άφεση αμαρτιών»[;] στον Ρόμαν Πολάνσκι

Σκηνή από το ντοκυμαντέρ της Μαρίνας Ζένοβιτς με τον πολωνό σκηνοθέτη Ρόμαν Πολάνσκι να δέχεται την «επίθεση» των φωτορεπόρτερ κατά την εκδίκαση της υπόθεσης βιασμού 13χρονης το 1977

Η σκηνοθέτις Μαρίνα Ζένοβιτς ρίχνει φως στη σκοτεινή υπόθεση βιασμού με πρωταγωνιστή τον πολωνό σκηνοθέτη, το 1977

ΤΟΥ Ι. ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗ | ΤΟ ΒΗΜΑ, Πέμπτη 11 Δεκεμβρίου 2008

Το σκάνδαλο του βιασμού της 13χρονης (το 1977) Σαμάνθα Γκάιγκερ από τον Ρόμαν Πολάνσκι επανέρχεται στο προσκήνιο με το ντοκυμαντέρ «Roman Ρolanski: Wanted and desired» της πολωνικής καταγωγής Αμερικανίδας Μαρίνας Ζένοβιτς - μια απόπειρα να φωτιστεί ένα από τα πιο διάσημα σκάνδαλα της σόου μπίζνες των τελευταίων 30 χρόνων.

Οταν ο Πολάνσκι αποδέχθηκε την ενοχή του στην κατηγορία της παράνομης σεξουαλικής πράξης σε ανήλικο (αρχικώς του είχαν αποδοθεί έξι κατηγορίες), ο δικαστής Λόρενς Ρίτενμπαντ αποφάσισε την προσωρινή κράτησή του, την ώρα που τόσο ο συνήγορος του Πολάνσκι όσο και ο δικηγόρος της Γκάιγκερ είχαν συμφωνήσει να μη φυλακιστεί. Διψασμένος για δημοσιότητα ο Ρίτενμπαντ δήλωσε στον Τύπο ότι αν ο Πολάνσκι ήθελε να αποφύγει την ποινή, δεν είχε παρά να εγκαταλείψει τη χώρα. Και έτσι έπραξε. «Ημουν ένα ποντίκι εναντίον πεινασμένων γατών» δήλωσε ο σκηνοθέτης.

Ολοι οι βασικοί «παίκτες» του σκανδάλου Πολάνσκι, συμπεριλαμβανομένης της Γκάιγκερ, δέχθηκαν να συμμετάσχουν στην προσπάθεια της Ζένοβιτς. Ολοι εκτός από τον ίδιον τον Πολάνσκι- είπε στη Ζένοβις ότι δεν θέλησε να μιλήσει για να μη νομίσουν ότι «προσπαθεί να διαφημίσει τον εαυτό του» - και βεβαίως τον δικαστή Ρίτενμπεργκ, ο οποίος δεν ζει πλέον. Από την πλευρά της η Γκάιγκερ, μητέρα τριών παιδιών σήμερα, δηλώνει στο ντοκυμαντέρ ότι τον έχει συγχωρήσει.

Από το φιλμ δεν λείπουν οι αναφορές στο τραγικό παρελθόν του Πολάνσκι. Ωστόσο το πιο ενδιαφέρον σημείο του είναι ότι, χωρίς ποτέ να τον αγιοποιεί ή να τον δικαιώνει, σχολιάζει το διεφθαρμένο νομοθετικό σύστημα των ΗΠΑ. Είναι εμφανές ότι ο Ρίτενμπαντ καταπάτησε κάθε έννοια πρωτοκόλλου και νομικής διαδικασίας, ενώ στην ταινία επισημαίνεται επίσης η αποπροσανατολιστική εξουσία των ΜΜΕ που είχε ως αποτέλεσμα τον διασυρμό ενός διάσημου ευρωπαίου σκηνοθέτη, του οποίου το στοιχειωμένο παρελθόν και το «αλλόκοτο» έργο ανέκαθεν «κάθονταν βαριά» στο στομάχι της Αμερικής.

Δυνατά κοινωνικά δράματα από Βέλγιο και Τουρκία

Η Αρτα Ντομπρόσι σε σκηνή της ταινίας των αδελφών Νταρντέν «Η σιωπή της Λόρνα», όπου κρατά τον πρωταγωνιστικό ρόλο μιας αλβανίδας μετανάστριας

Τρία χρόνια μετά το «Παιδί», την ταινία που τους χάρισε έναν δεύτερο Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες (ο πρώτος ήταν για τη «Ροζετά», το 1999), οι βέλγοι αδελφοί Ζαν-Πιερ και Λυκ Νταρντέν επιστρέφουν με τη «Σιωπή της Λόρνα» («Le silence de Lorna», 2008, Βέλγιο). Και αυτή τη φορά «κινούνται» στον κόσμο των μεταναστών της Λιέγης.

Κεντρικό πρόσωπο μια αλβανίδα μετανάστρια, η Λόρνα ( Αρτα Ντομπρόσι ), η οποία έχει πάρει τη βελγική υπηκοότητα μέσω «λευκού» γάμου με έναν τοξικομανή ( Ζερεμί Ρενιέ ). Προκειμένου να κερδίσει περισσότερα χρήματα, η Λόρνα συμφωνεί να λάβει μέρος σε ένα περίπλοκο σχέδιο εξολόθρευσης του συζύγου της και να κάνει ακόμη έναν λευκό γάμο με ρώσο μαφιόζο, ο οποίος επίσης θέλει τη βελγική υπηκοότητα. Ενας αστάθμητος παράγοντας όμως θα χαλάσει τα σχέδιά της.

Αγοραπωλησίες γάμων και διαζυγίων, στυγνή εκμετάλλευση του ανθρώπινου πόνου, μόνη δίοδος για την κατάκτηση του ονείρου ο θάνατος. Ακόμη μια φορά η αναξιοπρέπεια, ο κυνισμός και η απληστία είναι στοιχεία που κατακλύζουν το σύμπαν μιας ιστορίας των αδελφών Νταρντέν. Και ακόμη μια φορά η αθόρυβη σκηνοθεσία του ντουέτου όχι απλώς σε συνεπαίρνει, αλλά σπάζει κόκαλα. Παρ΄ όλα αυτά το φως της λύτρωσης διακρίνεται- έστω αχνό- στον ορίζοντα. Απλοί, χωρίς ποτέ να γίνονται ψυχροί, συναισθηματικοί, χωρίς ποτέ να καταφεύγουν στο εύκολο μελό, οι Νταρντέν υπογράφουν μια ταινία πλατιάς απήχησης (ίσως την πιο εμπορική τους), κάτι στο οποίο συμβάλλει έντονα το στοιχείο του θρίλερ, που λειτουργεί στην εντέλεια. Ψυχή της ταινίας όμως είναι η πανέμορφη πρωταγωνίστριά της, η 29χρονη Αρτα Ντομπρόσι από το Κοσσυφοπέδιο, η οποία, όπως όλα δείχνουν, έχει μπροστά της ένα λαμπρό μέλλον.

Μια τυπική τουρκική οικογένεια, που ζει μέσα στο ψέμα, στην αποξένωση και στην αδυναμία επικοινωνίας, «ακτινογραφείται» στους «Τρεις πιθήκους»

▅ Ο παράξενος τίτλος της ταινίας «Τρεις πίθηκοι» («Τhree monkeys», Τουρκία, 2008) του Νούρι Μπίλγκε Τζεϊλάν προέρχεται από έναν γιαπωνέζικο μύθο σύμφωνα με τον οποίο τρεις σοφοί πίθηκοι κλείνουν, ο καθένας με τα χέρια του, κάποιο σημείο του προσώπου τους. Ο πρώτος τα μάτια για να μη βλέπει, ο δεύτερος τα αφτιά για να μην ακούει και ο τρίτος το στόμα για να μη μιλάει. Ο Τζεϊλάν προσαρμόζει αυτόν τον μύθο στο τρίο των πρωταγωνιστών της ταινίας, δηλαδή στα μέλη μιας τυπικής τουρκικής οικογένειας ( Γιαβούζ Μπινγκόλ ο πατέρας, Χατιτζέ Ασλάν η μητέρα, Ριφάτ Σουνγκάρ ο γιος) που ζουν μέσα στο ψέμα, στην αποξένωση και στην αδυναμία επικοινωνίας. Το αποτέλεσμα είναι ένα πέρα για πέρα ασυνήθιστο οικογενειακό δράμα εμπλουτισμένο από κάδρα που κόβουν την ανάσα με τη συμμετρία και την αρμονία τους σε «ξεθωριασμένο» έγχρωμο φιλμ. Ο Τζεϊλάν είναι πολύ σπουδαίος σκηνοθέτης, διότι το όπλο του δεν σταματά ποτέ να είναι η εικόνα. Παρακολουθώντας τους «Τρεις πιθήκους» νιώθεις ότι βλέπεις το έργο ενός άξιου συνεχιστή της αισθητικής του Μικελάντζελο Αντονιόνι.

ΣΤΙΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ

▅ «Οταν η Γη σταματήσει» («Τhe day the earth stood still», 2008, ΗΠΑ) του Σκοτ Ντέρικσον. Το διάσημο b-movie επιστημονικής φαντασίας του Ρόμπερτ Γουάιζ (παραγωγής 1951) επιστρέφει με μια εκσυγχρονισμένη ανακατασκευή, σύμφωνα με την οποία ένας εξωγήινος με καλές προθέσεις ( Κιάνου Ριβς, φωτογραφία) επισκέπτεται τη Γη για να μας προειδοποιήσει ότι βρισκόμαστε στο χείλος της ολοκληρωτικής καταστροφής. Ο Σκοτ Ντέρικσον ακολούθησε σχεδόν πλάνο προς πλάνο το πρωτότυπο έργο, αλλά στην εποχή των «Χ Files» και του «Μatrix» μια τέτοια ταινία είναι αδύνατον να επαναφέρει τη χαριτωμένη αφέλεια της πρωτότυπης.

▅ «Χριστούγεννα στα τέσσερα» («Four Christmases», ΗΠΑ, 2008) του Σεθ Γκόρντον. Στην προσπάθειά του να ξεφύγει από τους χωρισμένους γονείς του κατά τις γιορτές των Χριστουγέννων, ένα ανύπαντρο ζευγάρι φανατικών εργένηδων ( Ρις Γουίδερσπουν,Βινς Βον, φωτογραφία) καταφέρνει ακριβώς το αντίθετο. Αναγκάζεται να μοιράσει την ημέρα των Χριστουγέννων στο σπίτι: του μπαμπά του ( Ρόμπερτ Ντιβάλ ), της μαμάς του (Σίσι Σπέισεκ ), της μαμάς της ( Μαίρη Στινμπέργκεν ) και του μπαμπά της ( Τζον Βόιτ ). Εξυπνη ιδέα, προβλέψιμη εξέλιξη και χαϊλάιτ οι σκηνές αμηχανίας του θηριώδους Βον, που έχει θεσπίσει ένα εντελώς προσωπικό στυλ ως κωμικός παίζοντας τον μπουνταλά με το κοφτερό μυαλό.

▅ «Αmerican teen» (ΗΠΑ, 2008) της Νανέτ Μπέρσταϊν. Τα προβλήματα, οι χαρές, οι πλάκες και οι κακίες πέντε εφήβων ενώ προετοιμάζονται για την ενηλικίωση. Πρωταγωνιστούν μαθητές, ενώ η ταινία γυρίστηκε κατά τη διάρκεια της τελευταίας χρονιάς τους στο σχολείο. Ανάμεσά τους οι Χάνα Μπέιλι,Κόλινς Κλέμενς,Μέγκαν Κρίζμανιτς.