ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΑΙΝΙΩΝ
Του Δημήτρη Δανίκα, ΤΑ ΝΕΑ: Πέμπτη 4 Δεκεμβρίου 2008
Το μητρικό ένστικτο παρασύρει το Σύμπαν και «σκοτώνει» την Αστυνομία. Μάνα είναι μόνο μία. Αλλά και Κλιντ Ίστγουντ ένας και μοναδικός σε ολόκληρη την αμερικανική κινηματογραφία. Στα 78 υπογράφει την απόλυτη πληρότητά του. «Ανταλλαγή» λένε την τελευταία του δημιουργία.
Αν απέφευγε την ολοκλήρωση αυτής της πραγματικής και ανατριχιαστικής ιστορίας και την τελείωνε στη μιάμιση ώρα, πάνω στην κορύφωσή της σαν αρχαία τραγωδία, θα είχε υπογράψει το απόλυτο αριστούργημά του. Πώς λέμε για τον Μαραντόνα με το «χέρι του Θεού»; Έτσι και με τον Κλιντ Ίστγουντ. Το λάθος του Θεού. Υποκλίνομαι και προσκυνώ. Την ανελέητη λιτότητά του. Την ουσιαστική ματιά του. Και την εξωφρενική υπέρβασή του. Δηλαδή, για να το συγκρίνω με την ελληνική, κινηματογραφική πραγματικότητα. Ο αριστερός Θόδωρος Αγγελόπουλος κηδεύει τα οράματά του και βολεύει τη δεξιά του. Ο δεξιός Ίστγουντ σκηνοθετεί τη μεγάλη, αριστερή καρδιά του. Γιατί, ως γνωστόν, ο καλλιτέχνης κρίνεται και απ΄ αυτό. Όποιος υπερβαίνει τον εαυτό του, αυτός και ο φάρος ο φωτεινός!
Αρχίζω από το αληθινό περιστατικό που έλαβε χώρα στο Λος Άντζελες του 1928. Νεαρή, κομψή, λευκή, νομοταγής και σκληρά εργαζόμενη μητέρα- χωρίς σύζυγο- χάνει μέσα σε ελάχιστες ώρες τον εννιάχρονο γιο της. Μιλάμε για μάνα προσηλωμένη στο παιδί της, ένα πλάσμα προγραμματισμένο στα καθήκοντά του σαν ρολόι Ελβετίας. Έπειτα από μερικές ημέρες η Αστυνομία παρουσιάζει ένα ξένο αγόρι και προσπαθεί να την πείσει πως είναι το δικό της παιδί. Από εδώ αρχίζει μια εντελώς εξωφρενική περιπέτεια. Με... παράπλευρες συνέπειες τον αυταρχισμό, τον φασισμό και τη φωλιά του κούκου. Το μητρικό ένστικτο αντιδρά, αλλά οι Αρχές δεν καταλαβαίνουν Χριστό. Όχι, της λένε, από το σοκ έχεις χάσει κάθε επαφή με την πραγματικότητα. Από κοντά και ένας εντεταλμένος ψυχίατρος. Κυρία μου, ηρεμήστε. Όταν επανέλθετε θα σιγουρευτείτε. Όλοι εναντίον Κριστίν Κόλινς. Αστυνομία, Δημοτική Αρχή και Ψυχιατρική. Μα ο Ουόλτερ είναι εννιά πόντους ψηλότερος απ΄ αυτό το αγόρι. Ξέρετε, από το σοκ συρρικνώθηκε ο μικρός! Μιλάμε για φαιδρότητες που ξεπερνούν τις αρλούμπες του μπαρμπα-Κουτσού του Βαλτοπεδίου του χοντρού. Μα αυτό το αγόρι έχει υποστεί περιτομή. Τέτοια πράγματα δεν πρέπει να λέγονται από μια μάνα της καλής κοινωνίας. Σας παρακαλώ, εκλιπαρεί, ψάξτε για το παιδί μου. Κάθε ώρα που περνάει μπορεί να είναι κρίσιμη για τη ζωή του. Μπορεί να πεθάνει. Η αναλγησία και η διαφθορά έχουν μετατρέψει το Λος Άντζελες σε μικρογραφία μιας υπολανθάνουσας φασιστικής κοινωνίας. Αποτέλεσμα; Για να της κλείσουν το στόμα και να τη διαπομπεύσουν στη γειτονιά με χειροπέδες τη μεταφέρουν σε ψυχιατρείο όπου ο διευθυντής της κλινικής την απειλεί πως αν δεν υπογράψει, θα τη στείλει στον θάλαμο 18- δηλαδή ηλεκτροσόκ. Ο Μένγκελε στην πόλη των Αγγέλων των ΗΠΑ!
Πολλές οι αρετές του «Changeling». Πολλές, ωφέλιμες, χρήσιμες, αναντικατάστατες και στην εποχή μας μοναδικές. Πρώτα η μητρότητα. Το κύτταρο, ο νωτιαίος μυελός, ο ομφάλιος λώρος, ο κοινωνικός ιστός. Ο Ίστγουντ ουδεμία σχέση με θεωρητικούς αυνανισμούς. Αυτά τ΄ αφήνει να τα διαχειριστούν Ευρωπαίοι και κυρίως Έλληνες της Αριστεράς. Ο Ίστγουντ μόνο με ζωντανές σχέσεις και αληθινές ιστορίες. Μικροί άνθρωποι, μεγάλα σύμβολα. Από τέτοια μικρά γεγονότα προκύπτουν παραδείγματα και υποδείγματα, Η Κριστίν Κόλινς, σύμβολο αντίστασης και ακεραιότητας. Ο δικός της αγώνας για το παιδί της μετατρέπεται σε εκστρατεία εναντίον μιας κακοφορμισμένης εξουσίας. «Αυτοί άρχισαν τον πόλεμο, εγώ θα τον τελειώσω». Η φράση που συμπυκνώνει το κύτταρο της Κόλινς. Επομένως η μάνα είναι η πρωτοπορία. Και επομένως το παιδί είναι η αληθινή ιδεολογία. Χωρίς το πρώτο δεν υπάρχει το δεύτερο. Και τούμπαλιν. Δεύτερον η σκηνοθεσία. Προσηλωμένος στο essential (το ουσιώδες) ο Ίστγουντ. Στα παλιά του τα παπούτσια τα οπτικά εφέ, ο ηχητικός θόρυβος και οι εύκολες, μελοδραματικές, δυνατές μουσικές που διεγείρουν τους δακρυγόνους αδένες του θεατή. Τα πλάνα στο ύψος του ανθρώπου- όπως στο κλασικό, αμερικανικό σινεμά- και η ιστορία στα μέτρα του μεγάλου, δραματικού αφηγήματος. Ποιος λέει πως πέθαναν τα μεγάλα αφηγήματα; Οι εσωστρεφείς και ομφαλοσκόποι. Ο Ίστγουντ καθαρίζει τη σκόνη του χρόνου και επαναφέρει τον Τζον Φορντ στην κυκλοφορία. Τίποτα δεν πέθανε, τίποτα δεν τελείωσε. Ο μπαγάσας τα έχει φέρει όλα τούμπα. Έτσι αργά αλλά σταθερά κορυφώνει το δράμα. Από ένα απλό περιστατικό μιας Νικολούλη, προχωράει στο δημοσιογραφικό χρονικό. Ύστερα στο θρίλερ, μετά στο δράμα και τέλος στην αρχαία τραγωδία. Εδώ ο δεξιός Κλιντ Ίστγουντ συναντά τον κομμουνιστή Μπέρτολντ Μπρεχτ. Η Μάνα Κουράγιο στο Λος Άντζελες της δημοκρατικής Αμερικής. Με τον Μπρεχτ στη μηχανή διαπερνά το Σύμπαν. Και το «Σκοτεινό ποτάμι» και η «Φωλιά του κούκου» και το φιλμ νουάρ και μόνος εναντίον όλων. Το Άτομο απέναντι σε μια βουβή, υποταγμένη κοινωνία. Η πεμπτουσία του «Ηigh Νoon» (Το τρένο θα σφυρίξει τρεις φορές) κολυμπάει στο αίμα της Κριστίν Κόλινς. Τρίτον το καστ. Η Αντζελίνα Ζολί διαψεύδει τις Κασσάνδρες. Μα ναι, μπορεί να υποδυθεί μια δραματική ηρωίδα. Ο πλήρης ορισμός της ακεραιότητας και η ζωντανή ενσάρκωση της κομψότητας. Η απόλυτη ομορφιά κατοικημένη από πείσμα, αγώνα, αλληλεγγύη και μαχητικότητα. Σ΄ αυτήν την ταινία, ισοδύναμη της Νικόλ Κίντμαν. Από κοντά και ο Τζον Μάλκοβιτς. Ο κατάλληλος ηθοποιός που ταυτόχρονα υποδύεται και υπονομεύει τον ήρωά του, έναν ιεροκήρυκα που για προσωπική του προβολή τα δίνει όλα εναντίον της Αστυνομίας. Εξαιρετικό όλο το καστ. Άγνωστοι ηθοποιοί διεκπεραιώνουν τους ρόλους τους καλύτερα κι από πολλούς διάσημους σταρ. Με έναν λόγο και μέχρι στιγμής η καλύτερη αμερικανική ταινία της χρονιάς. Όσο υπάρχουν άνθρωποι, όσο υπάρχει ο Κλιντ!
Τ ρεις ακόμα πρεμιέρες. Τα εισιτήρια κάτω, αλλά οι ταινίες σαν βροχή σε άδειες αίθουσες πέφτουν: «Εξομολόγηση ενός οικονομικού δολοφόνου». Ντοκιμαντέρ του Στέλιου Κούλογλου στα χνάρια της σειράς «Ρεπορτάζ χωρίς σύνορα». Όπου ένας πράκτορας με όνομα Τζον Πέρκινς ξεσκεπάζει τον ρόλο των «οικονομικών δολοφόνων» στο ευρύτερο, διεθνές σκηνικό.
Πρώτα επιχειρούν να εξαγοράσουν τις «άτακτες» κυβερνήσεις- όπως λόγου χάριν έκαναν με τον Τορίχος, έναν «ξεροκέφαλο» Πρόεδρο του Παναμά-, ύστερα τη σκυτάλη αρπάζουν τα «τσακάλια» που σκοτώνουν τους αδιόρθωτους πολιτικούς και στο τέλος καταφθάνει το αμερικανικό ιππικό με βόμβες Ναπάλμ και στρατό. Φυσικά για το χρήμα και τις πρώτες ύλες. Όλα αυτά διά στόματος ενός πράκτορα πολυεθνικών και μυστικών υπηρεσιών. Από τον Παναμά μέχρι το Ιράκ Αποκαλυπτικό δημοσιογραφικό υλικό, με τηλεοπτικό, όμως χειρισμό, ενίοτε φλύαρο και κουραστικό.
«Rocknrolla». Η τελευταία νεο-σπαγγέτι περιπέτεια του Γκάι Ρίτσι, ένα ριμέικ του ριμέικ, ω «Δύο καπνισμένες κάννες». Με Τζέραρντ Μπάτλερ, Τομ Γουίλκινσον, Θάντι Νιούτον. Σαν ρεπλίκα Κουέντιν Ταραντίνο. Εν ολίγοις σκυλοβαρέθηκα!
Γαλλική παραλλαγή του «Changeling», το «L΄ Εmpreinte de l΄ Αnge» (Το σημάδι ενός αγγέλου) του σαραντάχρονου ηθοποιού και θεατρικού σκηνοθέτη Σαφί Νεμπού. Με μια ουσιώδη διαφορά. Ο Αμερικανός Κλιντ Ίστγουντ στοχεύει στην κοινωνία. Ο Γάλλος στην ψυχολογία. Σας είπα. Όλα έχουν έρθει τούμπα!
Συμπτώσεις μιας διαδρομής. Όπως στην «Ανταλλαγή», έτσι και εδώ. Άνδρας υπογράφει μια γυναικεία ταινία. Άνδρας αναδεικνύει τη Γυναίκα ως τον κορυφαίο συνεκτικό ιστό της κοινωνίας. Άνδρας διαχειρίζεται την ταραχή της γυναικείας ψυχολογίας. Με μία ακόμα, δεύτερη, επίσης ουσιώδη διαφορά.
Ο Κλιντ Ίστγουντ ανοίγει τον φακό του προς τα έξω και φέρνει αντιμέτωπο το Άτομο σε μια υποταγμένη και εχθρική κοινωνία. Ο Νεμπού τον κλείνει σε μιαν αντιπαράθεση ανάμεσα σε δύο ηρωίδες. Έχουμε και λέμε. Μια ώριμη γυναίκα, μητέρα ενός αγοριού, σε κατάσταση εσωτερικού κλονισμού. Από τη μια ο σύζυγος την εγκαταλείπει. Από την άλλη το στίγμα μιας παλιάς, εφιαλτικής ιστορίας, όταν πριν από έξι χρόνια η νεογέννητη κόρη της πέθανε από δική της αμέλεια. Επομένως εγκατάλειψη και ενοχές. Με έναν τόσο βεβαρημένο ψυχισμό πορεύεται χωρίς σκοπό. Ώσπου μια μέρα ταράζεται με την περίπτωση μιας εξάχρονης, η οποία είναι αδελφή φίλου του γιου της και κόρη μιας πλούσιας οικογένειας. Έτσι και με διάφορες προφάσεις αρχίζει να επισκέπτεται την άγνωστη σ΄ αυτήν οικογένεια και έτσι γίνεται τσιμπούρι της μικρής. Τα ερωτήματα που πέφτουν βροχή έχουν να κάνουν με μια σατανική σκέψη που θα προκύψει σε κάθε θεατή. Μπας και είναι τρελή; Μπας και έχει αποφασίσει να απαγάγει την μικρή; Μπας και σχεδιάζει να εκδικηθεί τους «αρτιμελείς» γονείς σκοτώνοντας το παιδί;
Ο Νεμπού έχει αφομοιώσει πλήρως τη γραφή, το ύφος και τα κόλπα του αμερικανικού θρίλερ. Μέχρι να αποκαλυφθεί το πρώτο «γιατί», ο θεατής σκουντουφλάει στο σκοτάδι. Σκουντουφλάει και το γουστάρει. Το γιαπωνέζικο μαρτύριο με τις σταγόνες. Κάθε σταγόνα ηχεί στ΄ αυτιά του σαν κύμα. Αλλά και όταν αποκαλυφθεί το πρώτο «γιατί» επακολουθεί ένα δεύτερο που τον βιδώνει στο ίδιο σκοτάδι. Ο Νεμπού έχει το χάρισμα και ξέρει να διαχειρίζεται την προσοχή του θεατή. Ταυτόχρονα αξονάρει τη δράση πάνω στην ανάσα της ηρωίδας του. Η Κατρίν Φροτ («Το κορίτσι που γύριζε τις σελίδες») είναι ο αυτόματος πιλότος της σκηνοθεσίας.
Ο καλύτερος ήχος μετά τη σιωπή. Η Σαντρίν Μπονέρ ακολουθεί. Πίσω πολύ πίσω από τη Φροτ. Είτε γιατί ο ρόλος της είναι σχηματικός είτε γιατί η Φροτ είναι σπουδαιότερη ηθοποιός, είτε και για τα δύο μαζί, το γεγονός είναι ένα και καθαρό με γυμνό οφθαλμό.
Με τις σιωπές παίζει την ανάσα του θεατή όπως ο θεριακλής το μπεγλέρι του στον καφενέ. Αξιοπρεπέστατο θρίλερ για θεατές που σιχαίνονται να βλέπουν ανοιγμένα κεφάλια και σπληνάντερα βγαλμένα από χολιγουντιανά καλάθια!
«Κάτω από τις βόμβες» (Sous les bombes), του Φιλίπ Αractingi από τη Βηρυτό με πρώτη ταινία το μιούζικαλ «Βosta» που πριν από τρία χρόνια στον Λίβανο έσπασε ταμεία. Οι «Βόμβες», η τρίτη καλύτερη ταινία του επταημέρου. Όπου μια νεαρή μάνα, προερχόμενη από την Ευρώπη, καταφθάνει στον Λίβανο, νοικιάζει ταξί και κατευθυνόμενη προς τον Νότο, αναζητώντας την αδελφή της και το παιδί της, περνάει από μια χώρα ρημαγμένη απ΄ τους ανελέητους βομβαρδισμούς του Ισραήλ το 2006 με εκατοντάδες νεκρούς. Δωρικό μοιρολόι σε στυλ road movie Εξαιρετική ταινία δρόμου με μια συναρπαστική ερμηνεία από την άγνωστη Ναντά Αμπού Φαρχάτ, ακολουθούμενη από τον Ζορζ Χαμπάς. Να το δουν οι Έλληνες σκηνοθέτες μπας και καταλάβουν τη διαφορά ανάμεσα στη δραματουργία και τη χάρτινη θεωρία.
Και ερχόμαστε στα δικά μας, τα ελληνικά, τα δυσάρεστα, τα πικρά και τόσο γνωστά. Παραφράζοντας τον ποιητή, κάθε φορά που ελληνική ταινία βλέπω πληγώνομαι βαθιά.
Ο Παναγιώτης Καρκανέβατος λοιπόν. Αν δεν κάνω λάθος, η «Αθανασία» είναι η τρίτη του ταινία. Τρίτη και χάρτινη. Κάθε φορά λίγο πιο κάτω από παλιά. Συνηθισμένη η ελληνική κινηματογραφία από μια τέτοια πτωτική πορεία. Ας πάρουμε την ιστορία. Ελληνοαμερικανίδα στις ΗΠΑ παντρεμένη με Αμερικανό κρύβει από την κόρη της ένα μεγάλο μυστικό από τα νεανικά της χρόνια στο χωριό. Έτσι ο πατέρας και η κόρη αποφασίζουν να διασχίσουν τον Ατλαντικό για να βρεθούν αντιμέτωποι με το παρελθόν. Κι έτσι ξετυλίγεται το μυστικό. Όπου πριν από τριάντα χρόνια η Αθανασία (δηλαδή η Ελληνοαμερικανίδα) ερωτεύεται τον άντρα της αδελφής της και από τη συνεύρεση προκύπτει το «μούλικο» παιδί. Αποτέλεσμα; Διαπόμπευση και κούρεμα γουλί από τις γυναίκες του νησιού. Ευτυχώς γι΄ αυτήν, ένας Αμερικανός φωτογράφος που βρίσκεται εκεί τη φυγαδεύει με καΐκι και έτσι η Αθανασία από το βάρβαρο ελληνικό νησί καταλήγει στην πολιτισμένη Αμερική. Πάμε τώρα στο ψητό.
Ποιο είναι το δράμα; Το παράνομο ερωτικό πάθος; Ούτε μισή ανάσα καυτή και πειστική. Μα πώς μπορείς να «ψήνεις» μια ερωτική ταινία σε τόσο χαμηλή θερμοκρασία. Σαν να πηγαίνεις για τσιγάρα στη γωνία. Μπας και είναι η κοινωνία; Ωραία. Εκτός από το στιγμιαίο κούρεμα μην την είδατε την ανθρωπογεωγραφία. Μπας και το μήνυμα είναι φεμινιστικό αφού ο άντρας της αδελφής της και δικός της εραστής είναι ένα αρσενικό σκουπίδι; Για να μην πολυλογώ, όλα μέσα χωρίς άξονα, χωρίς πειθώ. Απλότητα, καθαρότητα και ουσία τα βαθιά κρυμμένα μυστικά του ελληνικού σινεμά. Τι την ήθελε την Αμερική; Για να πει τι; Μ ένα πλάνο μπορούσε από την αρχή να καθαρίσει με τα διαδικαστικά και αμέσως να εφορμήσει στα βαθιά. Τι τα ήθελε τα τσεμπέρια, τις σιδερωμένες στολές με τις Αμαλίες της καλές; Επειδή, λέει, στην Όλυμπο της Καρπάθου οι άνθρωποι κυκλοφορούν με τις παραδοσιακές τους στολές. Και εμείς πώς το ξέρουμε αυτό; Να μυρίσουμε τα νύχια μας; Εντάξει. Κυκλοφορούν, αλλά όχι έτσι σιδερωμένες σαν χορεύτριες της Δώρας Στράτου. Έλεος. Στοιχειώδες για σπουδαστές ακόμα και του Σταυράκου. Τι τα ήθελε τα φλας μπακ; Έτσι για να μπερδέψει τους χρόνους.
Στη θέση του θα είχα καταπιεί ολόκληρη τη «Γυναίκα του Ζιλ» και αφού θα είχα βεβαιωθεί πως την είχα χωνέψει για τα καλά, τότε θα σκεφτόμουν αν έχω τα κότσια να σκηνοθετήσω μια τέτοια ιστορία. Η τέχνη της απλότητας προκύπτει από την ουσία και καθόλου από τη χαλκομανία. Και τέλος κρίμα με τη Μαρίνα Καλογήρου. Τέτοιο πρόσωπο, τέτοια μάτια, τέτοια εκφραστικότητα να πάνε στράφι από μια τόσο ρηχή, χάρτινη σκηνοθεσία. Η δυστυχία να είσαι κινηματογραφικός ηθοποιός στην Ελλάδα του 2008!
Αν απέφευγε την ολοκλήρωση αυτής της πραγματικής και ανατριχιαστικής ιστορίας και την τελείωνε στη μιάμιση ώρα, πάνω στην κορύφωσή της σαν αρχαία τραγωδία, θα είχε υπογράψει το απόλυτο αριστούργημά του. Πώς λέμε για τον Μαραντόνα με το «χέρι του Θεού»; Έτσι και με τον Κλιντ Ίστγουντ. Το λάθος του Θεού. Υποκλίνομαι και προσκυνώ. Την ανελέητη λιτότητά του. Την ουσιαστική ματιά του. Και την εξωφρενική υπέρβασή του. Δηλαδή, για να το συγκρίνω με την ελληνική, κινηματογραφική πραγματικότητα. Ο αριστερός Θόδωρος Αγγελόπουλος κηδεύει τα οράματά του και βολεύει τη δεξιά του. Ο δεξιός Ίστγουντ σκηνοθετεί τη μεγάλη, αριστερή καρδιά του. Γιατί, ως γνωστόν, ο καλλιτέχνης κρίνεται και απ΄ αυτό. Όποιος υπερβαίνει τον εαυτό του, αυτός και ο φάρος ο φωτεινός!
Αρχίζω από το αληθινό περιστατικό που έλαβε χώρα στο Λος Άντζελες του 1928. Νεαρή, κομψή, λευκή, νομοταγής και σκληρά εργαζόμενη μητέρα- χωρίς σύζυγο- χάνει μέσα σε ελάχιστες ώρες τον εννιάχρονο γιο της. Μιλάμε για μάνα προσηλωμένη στο παιδί της, ένα πλάσμα προγραμματισμένο στα καθήκοντά του σαν ρολόι Ελβετίας. Έπειτα από μερικές ημέρες η Αστυνομία παρουσιάζει ένα ξένο αγόρι και προσπαθεί να την πείσει πως είναι το δικό της παιδί. Από εδώ αρχίζει μια εντελώς εξωφρενική περιπέτεια. Με... παράπλευρες συνέπειες τον αυταρχισμό, τον φασισμό και τη φωλιά του κούκου. Το μητρικό ένστικτο αντιδρά, αλλά οι Αρχές δεν καταλαβαίνουν Χριστό. Όχι, της λένε, από το σοκ έχεις χάσει κάθε επαφή με την πραγματικότητα. Από κοντά και ένας εντεταλμένος ψυχίατρος. Κυρία μου, ηρεμήστε. Όταν επανέλθετε θα σιγουρευτείτε. Όλοι εναντίον Κριστίν Κόλινς. Αστυνομία, Δημοτική Αρχή και Ψυχιατρική. Μα ο Ουόλτερ είναι εννιά πόντους ψηλότερος απ΄ αυτό το αγόρι. Ξέρετε, από το σοκ συρρικνώθηκε ο μικρός! Μιλάμε για φαιδρότητες που ξεπερνούν τις αρλούμπες του μπαρμπα-Κουτσού του Βαλτοπεδίου του χοντρού. Μα αυτό το αγόρι έχει υποστεί περιτομή. Τέτοια πράγματα δεν πρέπει να λέγονται από μια μάνα της καλής κοινωνίας. Σας παρακαλώ, εκλιπαρεί, ψάξτε για το παιδί μου. Κάθε ώρα που περνάει μπορεί να είναι κρίσιμη για τη ζωή του. Μπορεί να πεθάνει. Η αναλγησία και η διαφθορά έχουν μετατρέψει το Λος Άντζελες σε μικρογραφία μιας υπολανθάνουσας φασιστικής κοινωνίας. Αποτέλεσμα; Για να της κλείσουν το στόμα και να τη διαπομπεύσουν στη γειτονιά με χειροπέδες τη μεταφέρουν σε ψυχιατρείο όπου ο διευθυντής της κλινικής την απειλεί πως αν δεν υπογράψει, θα τη στείλει στον θάλαμο 18- δηλαδή ηλεκτροσόκ. Ο Μένγκελε στην πόλη των Αγγέλων των ΗΠΑ!
Πολλές οι αρετές του «Changeling». Πολλές, ωφέλιμες, χρήσιμες, αναντικατάστατες και στην εποχή μας μοναδικές. Πρώτα η μητρότητα. Το κύτταρο, ο νωτιαίος μυελός, ο ομφάλιος λώρος, ο κοινωνικός ιστός. Ο Ίστγουντ ουδεμία σχέση με θεωρητικούς αυνανισμούς. Αυτά τ΄ αφήνει να τα διαχειριστούν Ευρωπαίοι και κυρίως Έλληνες της Αριστεράς. Ο Ίστγουντ μόνο με ζωντανές σχέσεις και αληθινές ιστορίες. Μικροί άνθρωποι, μεγάλα σύμβολα. Από τέτοια μικρά γεγονότα προκύπτουν παραδείγματα και υποδείγματα, Η Κριστίν Κόλινς, σύμβολο αντίστασης και ακεραιότητας. Ο δικός της αγώνας για το παιδί της μετατρέπεται σε εκστρατεία εναντίον μιας κακοφορμισμένης εξουσίας. «Αυτοί άρχισαν τον πόλεμο, εγώ θα τον τελειώσω». Η φράση που συμπυκνώνει το κύτταρο της Κόλινς. Επομένως η μάνα είναι η πρωτοπορία. Και επομένως το παιδί είναι η αληθινή ιδεολογία. Χωρίς το πρώτο δεν υπάρχει το δεύτερο. Και τούμπαλιν. Δεύτερον η σκηνοθεσία. Προσηλωμένος στο essential (το ουσιώδες) ο Ίστγουντ. Στα παλιά του τα παπούτσια τα οπτικά εφέ, ο ηχητικός θόρυβος και οι εύκολες, μελοδραματικές, δυνατές μουσικές που διεγείρουν τους δακρυγόνους αδένες του θεατή. Τα πλάνα στο ύψος του ανθρώπου- όπως στο κλασικό, αμερικανικό σινεμά- και η ιστορία στα μέτρα του μεγάλου, δραματικού αφηγήματος. Ποιος λέει πως πέθαναν τα μεγάλα αφηγήματα; Οι εσωστρεφείς και ομφαλοσκόποι. Ο Ίστγουντ καθαρίζει τη σκόνη του χρόνου και επαναφέρει τον Τζον Φορντ στην κυκλοφορία. Τίποτα δεν πέθανε, τίποτα δεν τελείωσε. Ο μπαγάσας τα έχει φέρει όλα τούμπα. Έτσι αργά αλλά σταθερά κορυφώνει το δράμα. Από ένα απλό περιστατικό μιας Νικολούλη, προχωράει στο δημοσιογραφικό χρονικό. Ύστερα στο θρίλερ, μετά στο δράμα και τέλος στην αρχαία τραγωδία. Εδώ ο δεξιός Κλιντ Ίστγουντ συναντά τον κομμουνιστή Μπέρτολντ Μπρεχτ. Η Μάνα Κουράγιο στο Λος Άντζελες της δημοκρατικής Αμερικής. Με τον Μπρεχτ στη μηχανή διαπερνά το Σύμπαν. Και το «Σκοτεινό ποτάμι» και η «Φωλιά του κούκου» και το φιλμ νουάρ και μόνος εναντίον όλων. Το Άτομο απέναντι σε μια βουβή, υποταγμένη κοινωνία. Η πεμπτουσία του «Ηigh Νoon» (Το τρένο θα σφυρίξει τρεις φορές) κολυμπάει στο αίμα της Κριστίν Κόλινς. Τρίτον το καστ. Η Αντζελίνα Ζολί διαψεύδει τις Κασσάνδρες. Μα ναι, μπορεί να υποδυθεί μια δραματική ηρωίδα. Ο πλήρης ορισμός της ακεραιότητας και η ζωντανή ενσάρκωση της κομψότητας. Η απόλυτη ομορφιά κατοικημένη από πείσμα, αγώνα, αλληλεγγύη και μαχητικότητα. Σ΄ αυτήν την ταινία, ισοδύναμη της Νικόλ Κίντμαν. Από κοντά και ο Τζον Μάλκοβιτς. Ο κατάλληλος ηθοποιός που ταυτόχρονα υποδύεται και υπονομεύει τον ήρωά του, έναν ιεροκήρυκα που για προσωπική του προβολή τα δίνει όλα εναντίον της Αστυνομίας. Εξαιρετικό όλο το καστ. Άγνωστοι ηθοποιοί διεκπεραιώνουν τους ρόλους τους καλύτερα κι από πολλούς διάσημους σταρ. Με έναν λόγο και μέχρι στιγμής η καλύτερη αμερικανική ταινία της χρονιάς. Όσο υπάρχουν άνθρωποι, όσο υπάρχει ο Κλιντ!
«Η ανταλλαγή»
Μάνα είναι μόνο μία Κλιντ Ίστγουντ μόνο ένας Αληθινή ιστορία Η Αντζελίνα πάει για Όσκαρ
ΒΑΘΜΟΙ=9
(Τζον Φορντ)
Ντοκιμαντέρ και νεο -σπαγγέτι περιπέτεια
Τ ρεις ακόμα πρεμιέρες. Τα εισιτήρια κάτω, αλλά οι ταινίες σαν βροχή σε άδειες αίθουσες πέφτουν: «Εξομολόγηση ενός οικονομικού δολοφόνου». Ντοκιμαντέρ του Στέλιου Κούλογλου στα χνάρια της σειράς «Ρεπορτάζ χωρίς σύνορα». Όπου ένας πράκτορας με όνομα Τζον Πέρκινς ξεσκεπάζει τον ρόλο των «οικονομικών δολοφόνων» στο ευρύτερο, διεθνές σκηνικό.Πρώτα επιχειρούν να εξαγοράσουν τις «άτακτες» κυβερνήσεις- όπως λόγου χάριν έκαναν με τον Τορίχος, έναν «ξεροκέφαλο» Πρόεδρο του Παναμά-, ύστερα τη σκυτάλη αρπάζουν τα «τσακάλια» που σκοτώνουν τους αδιόρθωτους πολιτικούς και στο τέλος καταφθάνει το αμερικανικό ιππικό με βόμβες Ναπάλμ και στρατό. Φυσικά για το χρήμα και τις πρώτες ύλες. Όλα αυτά διά στόματος ενός πράκτορα πολυεθνικών και μυστικών υπηρεσιών. Από τον Παναμά μέχρι το Ιράκ Αποκαλυπτικό δημοσιογραφικό υλικό, με τηλεοπτικό, όμως χειρισμό, ενίοτε φλύαρο και κουραστικό.
ΒΑΘΜΟΙ=ΝΑΙ ΜΕΝ ΑΛΛΑ
«Rocknrolla». Η τελευταία νεο-σπαγγέτι περιπέτεια του Γκάι Ρίτσι, ένα ριμέικ του ριμέικ, ω «Δύο καπνισμένες κάννες». Με Τζέραρντ Μπάτλερ, Τομ Γουίλκινσον, Θάντι Νιούτον. Σαν ρεπλίκα Κουέντιν Ταραντίνο. Εν ολίγοις σκυλοβαρέθηκα!
ΒΑΘΜΟΙ=4
(Μπλα μπλα μπλα)«Ηigh school Μusical: Η αποφοίτηση». Χαζοχαρούμενη αμερικανιά όπου Ζακ Έφρον, Βανέσα Χάτζενς, Άσλεϊ Τισντεϊλ και άλλα μεγαλο-παιδιά αποφοιτούν από την τελευταία τάξη του Λυκείου. Ά ντε γεια!
ΒΑΘΜΟΙ= ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΦΟΡΑ!
Άγγελος και διάβολος
Γαλλική παραλλαγή του «Changeling», το «L΄ Εmpreinte de l΄ Αnge» (Το σημάδι ενός αγγέλου) του σαραντάχρονου ηθοποιού και θεατρικού σκηνοθέτη Σαφί Νεμπού. Με μια ουσιώδη διαφορά. Ο Αμερικανός Κλιντ Ίστγουντ στοχεύει στην κοινωνία. Ο Γάλλος στην ψυχολογία. Σας είπα. Όλα έχουν έρθει τούμπα!Συμπτώσεις μιας διαδρομής. Όπως στην «Ανταλλαγή», έτσι και εδώ. Άνδρας υπογράφει μια γυναικεία ταινία. Άνδρας αναδεικνύει τη Γυναίκα ως τον κορυφαίο συνεκτικό ιστό της κοινωνίας. Άνδρας διαχειρίζεται την ταραχή της γυναικείας ψυχολογίας. Με μία ακόμα, δεύτερη, επίσης ουσιώδη διαφορά.
Ο Κλιντ Ίστγουντ ανοίγει τον φακό του προς τα έξω και φέρνει αντιμέτωπο το Άτομο σε μια υποταγμένη και εχθρική κοινωνία. Ο Νεμπού τον κλείνει σε μιαν αντιπαράθεση ανάμεσα σε δύο ηρωίδες. Έχουμε και λέμε. Μια ώριμη γυναίκα, μητέρα ενός αγοριού, σε κατάσταση εσωτερικού κλονισμού. Από τη μια ο σύζυγος την εγκαταλείπει. Από την άλλη το στίγμα μιας παλιάς, εφιαλτικής ιστορίας, όταν πριν από έξι χρόνια η νεογέννητη κόρη της πέθανε από δική της αμέλεια. Επομένως εγκατάλειψη και ενοχές. Με έναν τόσο βεβαρημένο ψυχισμό πορεύεται χωρίς σκοπό. Ώσπου μια μέρα ταράζεται με την περίπτωση μιας εξάχρονης, η οποία είναι αδελφή φίλου του γιου της και κόρη μιας πλούσιας οικογένειας. Έτσι και με διάφορες προφάσεις αρχίζει να επισκέπτεται την άγνωστη σ΄ αυτήν οικογένεια και έτσι γίνεται τσιμπούρι της μικρής. Τα ερωτήματα που πέφτουν βροχή έχουν να κάνουν με μια σατανική σκέψη που θα προκύψει σε κάθε θεατή. Μπας και είναι τρελή; Μπας και έχει αποφασίσει να απαγάγει την μικρή; Μπας και σχεδιάζει να εκδικηθεί τους «αρτιμελείς» γονείς σκοτώνοντας το παιδί;
Ο Νεμπού έχει αφομοιώσει πλήρως τη γραφή, το ύφος και τα κόλπα του αμερικανικού θρίλερ. Μέχρι να αποκαλυφθεί το πρώτο «γιατί», ο θεατής σκουντουφλάει στο σκοτάδι. Σκουντουφλάει και το γουστάρει. Το γιαπωνέζικο μαρτύριο με τις σταγόνες. Κάθε σταγόνα ηχεί στ΄ αυτιά του σαν κύμα. Αλλά και όταν αποκαλυφθεί το πρώτο «γιατί» επακολουθεί ένα δεύτερο που τον βιδώνει στο ίδιο σκοτάδι. Ο Νεμπού έχει το χάρισμα και ξέρει να διαχειρίζεται την προσοχή του θεατή. Ταυτόχρονα αξονάρει τη δράση πάνω στην ανάσα της ηρωίδας του. Η Κατρίν Φροτ («Το κορίτσι που γύριζε τις σελίδες») είναι ο αυτόματος πιλότος της σκηνοθεσίας.
Ο καλύτερος ήχος μετά τη σιωπή. Η Σαντρίν Μπονέρ ακολουθεί. Πίσω πολύ πίσω από τη Φροτ. Είτε γιατί ο ρόλος της είναι σχηματικός είτε γιατί η Φροτ είναι σπουδαιότερη ηθοποιός, είτε και για τα δύο μαζί, το γεγονός είναι ένα και καθαρό με γυμνό οφθαλμό.
Με τις σιωπές παίζει την ανάσα του θεατή όπως ο θεριακλής το μπεγλέρι του στον καφενέ. Αξιοπρεπέστατο θρίλερ για θεατές που σιχαίνονται να βλέπουν ανοιγμένα κεφάλια και σπληνάντερα βγαλμένα από χολιγουντιανά καλάθια!
«Το σημάδι ενός αγγέλου»
Γ αλλικό θρίλερ με στέρεη γραφή Ρεσιτάλ από Κατρίν Φροτ Αγωνία μέχρι το τελευταίο λεπτό
ΒΑΘΜΟΙ=6 1/2
(Καλό)
Road movie μοιρολόι
«Κάτω από τις βόμβες» (Sous les bombes), του Φιλίπ Αractingi από τη Βηρυτό με πρώτη ταινία το μιούζικαλ «Βosta» που πριν από τρία χρόνια στον Λίβανο έσπασε ταμεία. Οι «Βόμβες», η τρίτη καλύτερη ταινία του επταημέρου. Όπου μια νεαρή μάνα, προερχόμενη από την Ευρώπη, καταφθάνει στον Λίβανο, νοικιάζει ταξί και κατευθυνόμενη προς τον Νότο, αναζητώντας την αδελφή της και το παιδί της, περνάει από μια χώρα ρημαγμένη απ΄ τους ανελέητους βομβαρδισμούς του Ισραήλ το 2006 με εκατοντάδες νεκρούς. Δωρικό μοιρολόι σε στυλ road movie Εξαιρετική ταινία δρόμου με μια συναρπαστική ερμηνεία από την άγνωστη Ναντά Αμπού Φαρχάτ, ακολουθούμενη από τον Ζορζ Χαμπάς. Να το δουν οι Έλληνες σκηνοθέτες μπας και καταλάβουν τη διαφορά ανάμεσα στη δραματουργία και τη χάρτινη θεωρία. ΒΑΘΜΟΙ=6 1/2
(Ο Λίβανος μας πήρε την ψευτο-μαγκιά)
Χαλκομανία made in Greece
Και ερχόμαστε στα δικά μας, τα ελληνικά, τα δυσάρεστα, τα πικρά και τόσο γνωστά. Παραφράζοντας τον ποιητή, κάθε φορά που ελληνική ταινία βλέπω πληγώνομαι βαθιά.Ο Παναγιώτης Καρκανέβατος λοιπόν. Αν δεν κάνω λάθος, η «Αθανασία» είναι η τρίτη του ταινία. Τρίτη και χάρτινη. Κάθε φορά λίγο πιο κάτω από παλιά. Συνηθισμένη η ελληνική κινηματογραφία από μια τέτοια πτωτική πορεία. Ας πάρουμε την ιστορία. Ελληνοαμερικανίδα στις ΗΠΑ παντρεμένη με Αμερικανό κρύβει από την κόρη της ένα μεγάλο μυστικό από τα νεανικά της χρόνια στο χωριό. Έτσι ο πατέρας και η κόρη αποφασίζουν να διασχίσουν τον Ατλαντικό για να βρεθούν αντιμέτωποι με το παρελθόν. Κι έτσι ξετυλίγεται το μυστικό. Όπου πριν από τριάντα χρόνια η Αθανασία (δηλαδή η Ελληνοαμερικανίδα) ερωτεύεται τον άντρα της αδελφής της και από τη συνεύρεση προκύπτει το «μούλικο» παιδί. Αποτέλεσμα; Διαπόμπευση και κούρεμα γουλί από τις γυναίκες του νησιού. Ευτυχώς γι΄ αυτήν, ένας Αμερικανός φωτογράφος που βρίσκεται εκεί τη φυγαδεύει με καΐκι και έτσι η Αθανασία από το βάρβαρο ελληνικό νησί καταλήγει στην πολιτισμένη Αμερική. Πάμε τώρα στο ψητό.
Ποιο είναι το δράμα; Το παράνομο ερωτικό πάθος; Ούτε μισή ανάσα καυτή και πειστική. Μα πώς μπορείς να «ψήνεις» μια ερωτική ταινία σε τόσο χαμηλή θερμοκρασία. Σαν να πηγαίνεις για τσιγάρα στη γωνία. Μπας και είναι η κοινωνία; Ωραία. Εκτός από το στιγμιαίο κούρεμα μην την είδατε την ανθρωπογεωγραφία. Μπας και το μήνυμα είναι φεμινιστικό αφού ο άντρας της αδελφής της και δικός της εραστής είναι ένα αρσενικό σκουπίδι; Για να μην πολυλογώ, όλα μέσα χωρίς άξονα, χωρίς πειθώ. Απλότητα, καθαρότητα και ουσία τα βαθιά κρυμμένα μυστικά του ελληνικού σινεμά. Τι την ήθελε την Αμερική; Για να πει τι; Μ ένα πλάνο μπορούσε από την αρχή να καθαρίσει με τα διαδικαστικά και αμέσως να εφορμήσει στα βαθιά. Τι τα ήθελε τα τσεμπέρια, τις σιδερωμένες στολές με τις Αμαλίες της καλές; Επειδή, λέει, στην Όλυμπο της Καρπάθου οι άνθρωποι κυκλοφορούν με τις παραδοσιακές τους στολές. Και εμείς πώς το ξέρουμε αυτό; Να μυρίσουμε τα νύχια μας; Εντάξει. Κυκλοφορούν, αλλά όχι έτσι σιδερωμένες σαν χορεύτριες της Δώρας Στράτου. Έλεος. Στοιχειώδες για σπουδαστές ακόμα και του Σταυράκου. Τι τα ήθελε τα φλας μπακ; Έτσι για να μπερδέψει τους χρόνους.
Στη θέση του θα είχα καταπιεί ολόκληρη τη «Γυναίκα του Ζιλ» και αφού θα είχα βεβαιωθεί πως την είχα χωνέψει για τα καλά, τότε θα σκεφτόμουν αν έχω τα κότσια να σκηνοθετήσω μια τέτοια ιστορία. Η τέχνη της απλότητας προκύπτει από την ουσία και καθόλου από τη χαλκομανία. Και τέλος κρίμα με τη Μαρίνα Καλογήρου. Τέτοιο πρόσωπο, τέτοια μάτια, τέτοια εκφραστικότητα να πάνε στράφι από μια τόσο ρηχή, χάρτινη σκηνοθεσία. Η δυστυχία να είσαι κινηματογραφικός ηθοποιός στην Ελλάδα του 2008!
«Καλά κρυμμένα μυστικά Αθανασία»
Κανένα μυστικό, όλα αναλώσιμα
και ρηχά Δίχως ερωτικό πάθος Ένα μεγάλο λάθος
ΒΑΘΜΟΙ=3
(Ποτέ δεν είναι αργά)
No comments:
Post a Comment