Wednesday, December 10, 2008

ΝΟΥΡ ΜΠΙΛΓΚΕ ΤΖΕΪΛΑΝ: Οι τρεις πίθηκοι


Παρότι δε μου αρέσουν οι απόλυτες αξιολογήσεις, η τέχνη και οι καλλιτέχνες δεν είναι στερεά ή υγρή τροφή για να μετρηθούν με γραμμάρια, νιώθω την ανάγκη να ομολογήσω πως θεωρώ τον Νούρι Μπιλγκέ Τζεϊλάν σαν τον καλύτερο ζώντα Τούρκο σκηνοθέτη. Βεβαιώνω πως έχω δει καλύτερες τούρκικες ταινίες, αλλά δεν έχω δει καλύτερο Τούρκο σκηνοθέτη!

Ο Νούρι Μπιλγκέ Τζεϊλάν, ενώ μοιάζει με βαθιά Ευρωπαίο καλλιτέχνη την ίδια στιγμή είναι και βαθιά Βαλκάνιος, Τούρκος για την ακρίβεια, σκηνοθέτης. «Οι τρεις πίθηκοι», ενώ μοιάζουν με ένα ιταλικό ή γαλλικό ή ακόμα και σκανδιναβικό κινηματογραφικό έργο, στο οποίο ο δημιουργός του επιχειρεί μια βαθιά ψυχολογική ενδοσκόπηση των ηρώων του, μια ενδοσκόπηση στα πρότυπα του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, του Αντονιόνι ή του Μπέργκμαν, μυρίζει τούρκικες ευωδιές, οι ήρωές του είναι πέρα για πέρα Ανατολίτες!

Ο Νούρι Μπιλγκέ Τζεϊλάν, σύμφωνα με δική του δήλωση, εμπνεύστηκε τους «Πιθήκους» του από το γνωστό γιαπωνέζικο μύθο, στον οποίο «τρεις σοφοί πίθηκοι, που ο καθένας κρύβει με τα χέρια του ένα μέρος από το πρόσωπό του. Τα μάτια για να μη βλέπει, τα αυτιά για να μην ακούει, το στόμα να μη μιλάει». Οι «Τρεις πίθηκοι» του Τζεϊλάν, είναι μια τριμελής τούρκικη οικογένεια, μια οποιαδήποτε οικογένεια, σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, η οποία ξεκινώντας με μικρά καθημερινά μυστικά καταλήγει στα μεγάλα καθημερινά ψέματα! Ψέματα τα οποία βιώνονται τόσο βαθιά, που τα μέλη της οικογένειας έχουν χάσει, πια, την ικανότητα να τα αναγνωρίζουν σαν τέτοια. Ψέματα που, στο μεταξύ, έχουν γίνει μέρος του εαυτού τους! Η διάλυση της συνοχής της οικογένειας έχει πάρει το δρόμο της. Μαζί με την οικογένεια, βέβαια, θα διαλυθεί και ο καθένας ήρωας ξεχωριστά! Τα μυστικά και τα ψέματα είναι εχθρός της αλήθειας! Της αλήθειας που πρέπει να είναι η προϋπόθεση στις ανθρώπινες σχέσεις!

Τώρα ήρθε η ώρα να δικαιολογήσω την αξιολόγησή μου! Ο Νούρι Μπιλγκέ Τζεϊλάν κάνει αυτή την έρευνα στην «ψυχή» του ανθρώπου, στο εσωτερικό του ανθρώπου, με άψογο κινηματογραφικό, αλλά και άψογο επιστημονικό τρόπο! Με θαυμάσια ανάλυση των σκηνών και των πλάνων του (ντεκουπάζ), με εξαιρετικούς χρόνους, με θαυμάσιες φάτσες των ηθοποιών, με απόλυτη κυριαρχία στις ερμηνείες, με προσεγμένους χώρους, με αργές, σίγουρες και απαραίτητες κινήσεις της μηχανής, με σωστά επιλεγμένη δραματική μουσική, με λιτούς και πυκνούς διαλόγους, πλησιάζει τους ήρωές του και εισχωρεί στο εσωτερικό τους. Στο τέλος του φιλμ, δε μένει τίποτα κρυφό από το θεατή. Οι «ψυχές» των ηρώων του έχουν ανοίξει σαν δίφυλλες πόρτες! Πολλοί από εμάς θα διακρίνουμε τους εαυτούς μας ή μέρος του εαυτού μας. Θα διακρίνουμε δικές μας συμπεριφορές!

Η ιστορία: Ο πατέρας δέχεται να καλύψει το αφεντικό του, υποψήφιο βουλευτή ο οποίος σκότωσε σε αυτοκινητικό δυστύχημα κάποιον άνθρωπο, και να πάει εκείνος στη φυλακή (με το αζημίωτο φυσικά). Η μητέρα κρύβει τον παράνομο δεσμό. Ο γιος ξέρει την αλήθεια και για τα δυο αυτά γεγονότα και, ιδιοτελώς, σιωπά!

Εξαιρετική, πράγματι, ταινία. Κατά τη γνώμη μου είναι ένας από τους καλούς πρεσβευτές της γειτονικής χώρας. Στις πολύ καλές εντυπώσεις μου, από τις προσωπικές επαφές μου με την Τουρκία (ταξίδια κ.ά.), σημαντική θέση παίρνει και η συγκεκριμένη ταινία και ο συγκεκριμένος σκηνοθέτης. Και το τονίζω αυτό για να σημειώσω τη δύναμη της καλής τέχνης στην αλληλογνωριμία και στην αλληλοεκτίμηση των λαών!

Παίζουν: Γιαβούζ Μπινγκόλ, Χατιτζέ Ασλάν, Ριφάτ Σουνγκάρ, Ερσάν Κεσάλ.

No comments: