Ματζίντ Ματζιντί ΚΑΙ ΤΑ ΣΠΟΥΡΓΙΤΙΑ ΤΡΑΓΟΥΔΟΥΝ

ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΑΙΝΙΩΝ

Κάθε τόσο σκάει μύτη κάποια ταινία από το Ιράν, η οποία μας υποχρεώνει ευχάριστα να κοιτάξουμε με άλλα μάτια προς αυτή τη μεριά του κόσμου. Μια μεριά η οποία είναι πνιγμένη στα προβλήματα και στην αβεβαιότητα. Προβλήματα που έχουν να κάνουν με εξωτερικούς παράγοντες, αλλά και με εσωτερικές πολιτικές. Πολιτικές που δε διευκολύνουν την τέχνη, η οποία απαιτεί ελευθερία για να αναπτυχθεί! Το Ιράν σήμερα είναι για μια ακόμα φορά στο στόχαστρο του ιμπεριαλισμού. Στο εσωτερικό του ο λαός στενάζει κάτω από την πολιτική και οικονομική καταπίεση.

Ο Ματζίντ Ματζιντί, ένας γνήσιος λαϊκός καλλιτέχνης, όπως φαίνεται, γνωρίζοντας τα προβλήματα και παράλληλα εκτιμώντας βαθιά το λαό του, έσκυψε πάνω από την ιρανική κοινωνία και διάλεξε μια χούφτα σπουργίτια, όμορφα ανθρώπινα λαϊκά πλάσματα, και άρχισαν μαζί το τραγούδι. Ακόμα και ο πιο σκληρός θεατής θα πιάσει πολλές φορές την καρδιά του να ραγίζει. Και αυτό όχι με μελό καταστάσεις. Αλλά με γνήσιες ανθρώπινες στιγμές!

O,τι συμβαίνει στην οθόνη, όσους αγώνες δίνει η οικογένεια του Καρίμ, και δίνει σκληρούς και καθημερινούς αγώνες, πρέπει να ιδωθούν σαν μια μικρογραφία, σαν μια μικρή τοιχογραφία της σημερινής ιρανικής κοινωνίας. Είναι λάθος η ταινία να ιδωθεί σαν μια προσωπική ιστορία. Ο θεατής στο πρόσωπο του Καρίμ πρέπει να βλέπει τα εκατομμύρια των Ιρανών, οι οποίοι, μέσα σε μεγάλες και αντίξοες συνθήκες, αγωνίζονται να επιβιώσουν. Ομως, παρ' όλες τις δυσκολίες, δε χάνουν ούτε στιγμή τη χαρά τους, την ευγένειά τους, την αγάπη τους για τη ζωή. Ο Καρίμ και η οικογένειά του είναι, σίγουρα, ενδεικτικό δείγμα. Ενδεικτικό δείγμα ενός λαού που αγωνίζεται για να μη χάσει την ανθρωπιά του. Να μην αλλοτριωθεί!

Ο Ιρανός σκηνοθέτης με την πρώτη κιόλας σκηνοθετική δουλειά του (1992), δήλωσε την παρουσία του (η ταινία του «Baduk» διακρίθηκε στο Δεκαπενθήμερο Σκηνοθετών στις Κάννες) και έδειξε πως θα μας απασχολήσει σοβαρά. Τα θέματά του, «Τα Παιδιά του Παραδείσου» (προτάθηκε για Οσκαρ), «Το Χρώμα του Παραδείσου» κ.ά., είναι ίδια ή παραπλήσια με τα «Σπουργίτια». Ενδειξη πως τίποτα από αυτά που δείχνει και λέει στην οθόνη του δεν προέκυψαν τυχαία, αλλά είναι αποτέλεσμα μελέτης και πόνου. Ο Ιρανός δημιουργός είναι φανερό πως πιστεύει στο λαϊκό άνθρωπο και στις κατακτημένες αξίες του.

Στις γνήσια μοναδικές στιγμές της ταινίας ο θεατής θα ξεχωρίσει την απέραντη τρυφερότητα με την οποία επικοινωνούν τα μέλη της οικογένειας του Καρίμ. Μια τρυφερότητα που μοιάζει πολύ με την τρυφερότητα της ελληνικής οικογένειας, πριν αυτή αλλοτριωθεί και μικροαστικοποιηθεί. Η οικογένεια του Καρίμ, ενώ δε διαθέτει τα τυπικά προσόντα, τη μόρφωση και το χρήμα, συμπεριφέρεται με εξαιρετική αξιοπρέπεια και μεγάλη αρχοντιά. Ο άντρας σέβεται και αγαπά τη γυναίκα του και εκείνη το ίδιο εκείνον. Αστειεύονται μεταξύ τους, κοιτάζονται στα μάτια, φιλιούνται, χαίρονται. Από κοντά τα παιδιά. Οι ελλείψεις που είναι εμφανείς δεν τους δηλητηρίασαν τις όμορφες ψυχές τους. Χαϊδεύονται στα πόδια των γονιών τους, κουρνιάζουν στην αγκαλιά τους. Και εκείνος, ο πατέρας, Ατλαντας αληθινός, τρέχει από το πρωί ως το βράδυ για να γεμίσει το τσουκάλι, για να εξασφαλίσει ακουστικό για την κουφή κόρη του, η οποία πρέπει να ακούει τα μαθήματα, να ακούει τις πληροφορίες! Ομορφος, στ' αλήθεια ποιητικός, κόσμος!

Ενα δεύτερο πράγμα που δεν πρέπει να διαφύγει από το θεατή είναι η λαϊκή αλληλεγγύη. Το λειψό ψωμί κόβεται σε κομμάτια και μοιράζεται στη γειτονιά. Μια ομελέτα από αυγό στρουθοκαμήλου μοιράζεται και σε πιάτα έξω από την οικογένεια. Επίσης, δεν πρέπει να διαφύγει από το θεατή πως ο λαϊκός άνθρωπος ζώντας μέσα στον ανταγωνισμό και στον ατομισμό, δίνει μάχες και με τον εαυτό του να μην παρασυρθεί, να μη γίνει κι αυτός κομμάτι αυτής της ανταγωνιστικής και ατομιστικής κοινωνίας. Και αυτή η μάχη είναι η σκληρότερη που δίνει ο Καρίμ. (Προσέξτε τη σκηνή με την μπλε πόρτα, αλλά και την τιμωρία του (έπεσε και τσακίστηκε) από τη λαιμαργία του να μαζέψει περισσότερα πράγματα απ' όσα χρειάζεται).

Είναι πολλές οι ομορφιές των «Σπουργιτιών». Από το πρώτο μέχρι το τελευταίο πλάνο της ταινίας είναι διάχυτη η συγκίνηση. Μια συγκίνηση, όμως, που δε σου κόβει τα πόδια, δε σε αναγκάζει να γονατίσεις. Αντίθετα είναι συγκίνηση δημιουργική! Ο Καρίμ όταν τον έδιωξαν από τη δουλειά του, δεν έπιασε τα κλάματα, δεν έπεσε σε απελπισία. Σήκωσε τα μανίκια και ρίχτηκε στον αγώνα. Ηξερε πως αυτός, τελικά, είναι το Ιράν. Το Ιράν που έρχεται από πολύ μακριά και θα συνεχίσει να πηγαίνει πολύ μακριά. Hξερε πως ο ιδρώτας του είναι αυτός που πότισε όλες τις ξερές πεδιάδες της ιστορίας του κόσμου. Ηξερε πως δικός του ήταν ο αγώνας να σηκωθεί ο άνθρωπος όρθιος, να πάψει να σέρνεται. Ηξερε, τελικά, πως δεν μπορεί, δεν του επιτρέπεται να γονατίσει. Η ζωή πρέπει να συνεχιστεί, να συνεχιστεί μέχρι να έρθουν οι καλές μέρες και στη συνέχεια οι ακόμα καλύτερες και οι ακόμα καλύτερες. Ατελείωτη ελικοειδής άνοδος! Ατελείωτη εξελικτική πορεία...

Παίζουν: Μοχάμεντ Αμίρ Ναντζί, Μαργιάμ Αμπαρί, Καμράν Ντεχγκχάμ, Χαμέτ Αγκχαζί κ.ά.