«Ζωντανές» μνήμες μιας ταραγμένης εποχής

• Σαράντα χρόνια μετά τη δημιουργία του, το θρυλικό «Ζ» του Κώστα Γαβρά παραμένει μια ανατριχιαστική εμπειρία

ΤΟΥ Ι.ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗ | ΤΟ ΒΗΜΑ, Πέμπτη 2 Απριλίου 2009

• Σαράντα χρόνια μετά την α΄ προβολή του στις αίθουσες, το «Ζ» του Κώστα Γαβρά, η διάσημη πολυβραβευμένη (δύο Οσκαρ, ξενόγλωσσου φιλμ και μοντάζ) τρίτη ταινία του, που έγινε αφετηρία μιας πλούσιας καριέρας «κινηματογράφου με πολιτικό περιεχόμενο», επιστρέφει στις αίθουσες. Για να ανασύρει μνήμες σε όσους έζησαν την ταραγμένη εποχή την οποία πραγματεύεται και συνάμα να τη γνωρίσει σε νεότερες γενιές. Οπως και το μυθιστόρημα του Βασίλη Βασιλικού στο οποίο βασίστηκε, η ταινία είναι μια μυθοπλαστική αναφορά στη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη (Θεσσαλονίκη 1963) και στην αναζήτηση των ενόχων από τον ανακριτή Χρήστο Σαρτζετάκη.
  

• Στο φιλμ το κράτος όπου λαμβάνουν χώρα τα γεγονότα θα παραμείνει ακαθόριστο ως το τέλος και κανενός ήρωα το όνομα δεν θα ακουστεί. Ο Ζ (που παραπέμπει στο ρήμα «ζει») έχει τη μορφή του Υβ Μοντάν και είναι διακεκριμένος επιστήμονας που πρόκειται να δώσει διάλεξη κατά της χρήσης της ατομικής βόμβας. Δέχεται επίθεση από ακροδεξιούς εξτρεμιστές που συνδέονται με την κυβέρνηση. Η αστυνομία κάνει ότι δεν βλέπει και όταν ο Ζ συνέρχεται από το χτύπημα, δίνει τη διάλεξη. Λίγο αργότερα όμως και μετά από μια νέα επίθεση θα υποκύψει στα τραύματά του. Ακολουθεί η έρευνα για την ανεύρεση των ενόχων της οποίας ηγείται ένας αποφασιστικός δικαστικός (Ζαν Λουί Τρεντινιάν). Αν και το «Ζ» είναι μια ταινία ενταγμένη πέρα για πέρα στην εποχή της, η παρακολούθησή του παραμένει μια ανατριχιαστική εμπειρία που συνδυάζει έξυπνα το στοιχείο του θρίλερ με την πολιτική καταγγελία. Η κινηματογράφηση είναι πρωτοποριακή για τα τέλη του ΄60 ενώ ξεχειλίζει από το δημιουργικό πάθος όλων όσοι συμμετείχαν σε αυτό.
  

Ματιές στο λατινοαμερικανικό περιθώριο

▅ Το όνειρο είναι δύσκολη υπόθεση στις φτωχογειτονιές του Σάο Πάουλο των 20 εκατ. κατοίκων, της τρομακτικής φτώχειας και των τεράστιων κοινωνικών αδικιών. Στην «Οριακή γραμμή» τα τέσσερα παιδιά της Κλέουζα (Σάντρα Κορβαλόνι, βραβείο ερμηνείας στις Κάννες) το ξέρουν αλλά δεν μπορούν να κάνουν διαφορετικά. Πρέπει να παλέψουν, να προχωρήσουν- με μια μπάλα ποδοσφαίρου, ή κοιτάζοντας προς το μέρος του Θεού. Αυτή η πάλη της καθημερινότητας με τα καλά αλλά και τα άσχημά της είναι το θέμα που απασχολεί τον σκηνοθέτη Βάλτερ Σάλες και την παραγωγό Ντανιέλα Τόμας, σε μια ταινία που κατορθώνει να αποτυπώσει ζωηρά τη ζωντάνια της αχανούς πόλης, πλάθοντας σάρκινους ήρωες.

▅ Βάλτερ Σάλες συμμετέχει στην παραγωγή και της αργεντίνικης «Leonora» του Πάμπλο Τραπέρο, που συναγωνίστηκε την «Οριακή γραμμή» πέρυσι στο Φεστιβάλ Καννών και που επίσης ασχολείται με το περιθώριο λατινοαμερικανικής χώρας. Κεντρικό πρόσωπο η ηρωίδα του τίτλου (έξοχη η Μαρτίνα Γκουσμάν - στη φωτογραφία) η οποία με ένα παιδί στην κοιλιά θα βρεθεί στη φυλακή κατηγορούμενη για τον φόνο του εραστή της. Εκεί, αφού ξεπεράσει το αρχικό στάδιο της άρνησης του ρόλου της μητρότητας, θα προσπαθήσει να κάνει μια νέα αρχή προσηλωμένη στο πλάσμα που έφερε στον κόσμο. Το φιλμ του Τραπέρο (ο οποίος προέρχεται από τον χώρο του ντοκιμαντέρ) είναι μια κοινωνική καταγγελία των απάνθρωπων συνθηκών στις αργεντίνικες φυλακές αλλά ταυτοχρόνως ξεχωρίζει για την εξαιρετική ερμηνεία της Γκουσμάν.

Εύστοχο ελληνοκυπριακό χιούμορ

• Τη «μικρή» έκπληξη τη βρίσκεις από εκεί όπου δεν το περιμένεις: στο ελληνοκυπριακό «Μικρό έγκλημα» του Χρίστου Γεωργίου, μια από τις ελάχιστες ελληνικές ταινίες που είχαμε ξεχωρίσει από την πρώτη προβολή της στο περυσινό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Κεντρικός ήρωας ένας αθώος αλλά και πονηρός αστυνομικός (Αρης Σερβετάλης) που προσπαθεί να βρει τα αίτια θανάτου ενός νησιώτη. Με αυτή την αφορμή ο Γεωργίου δημιουργεί μια σατιρική «μικρογραφία» της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας του χαβαλέ και του φραπέ, στην οποία βρίσκεις αναγνωρίσιμους τύπους σε τραγελαφικές καταστάσεις που ποτέ δεν δείχνουν τραβηγμένες από τα μαλλιά. Ολοι οι ηθοποιοί (Ράνια Οικονομίδου, Αρτό Απαρτιάν, Ερρίκος Λίτσης, ΒίκυΠαπαδοπούλου κ.ά.) συμμετέχουν με κέφι. Εν ολίγοις, την ευχαριστηθήκαμε.

ΣΤΙΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ

▅ «Ο πορφυρός λόφος» («Red Cliff», Κίνα, 2009) του Τζον Γου με τους Τόνι Λιουνγκ, Τακέσι Κινεσίρο. «Αναπαράσταση» της θρυλικής μάχης του Πορφυρού Λόφου το 208 μ.Χ. όπου ο στρατός του ενός εκατομμυρίου του πρωθυπουργού Τσιάο Τσιάο ηττήθηκε από τους 50.000 πολεμιστές των βασιλείων του Ξου και του Ανατολικού Γου. Οι χορογραφίες των σκηνών πολέμου κλέβουν την παράσταση.

▅ «Τέρατα και εξωγήινοι» («Μonsters vs. Αliens», ΗΠΑ), κινούμενα σχέδια σε σκηνοθεσία Ρομπ Λέτερμαν- Κόνραντ Βέρνον. Η πρώτη τρισδιάστατη ταινία κινουμένων σχεδίων της Dreamworks, επηρεασμένη από τα b movies επιστημονικής φαντασίας της δεκαετίας του ΄50, παρακολουθεί τις περιπέτειες μιας παρέας τεράτων που φυλάσσονται από τον αμερικανικό στρατό.

▅ «Μαχητές των δρόμων 4» («Fast and furious 4», ΗΠΑ, 2009) του Τζάστιν Λιν. Στην τέταρτη ταινία της «σειράς» «Fast & furious», ο «καλός» κακοποιός Βιν Ντίζελ και ο αστυνομικός Πολ Γουόκερ επανασυνδέονται για την αντιμετώπιση ενός εμπόρου ναρκωτικών.