Thursday, April 2, 2009

Κίνα, η πατρίδα του Οδυσσέα!


  • ΚΡΙΤΙΚΗ
  • Του Δημήτρη Δανίκα
  • ΤΑ ΝΕΑ: Πέμπτη 2 Απριλίου 2009
  • Η Κίνα αφομοιώνει για τα καλά και βρυχάται απειλητικά, έτοιμη να κάνει τις ΗΠΑ μια χαψιά. Εμείς το ποδόσφαιρο, εμείς τον αυτοσχεδιασμό της τζαζ, εμείς τη βόμβα. Εμείς η σοφία, εμείς οι παντογνώστες, εμείς η κουλτούρα, εμείς οι διάδοχοι ενός Οδυσσέα! O πραγματικός τίτλος είναι «Red Cliff», δηλαδή «Πορφυρός γκρεμός», όμως ελληνικώς προτιμήθηκε το κομψότερο «Ο πορφυρός λόφος». Ασήμαντη- ακουστικά- η διαφορά. Όμως επί της ουσίας, απύθμενη. Διότι το 208 μ.Χ. τρεις στασιαστές της Νότιας Κίνας έριξαν στα τάρταρα ενός δυσθεώρητου γκρεμού την Αυτοκρατορία! Που πλαγίως πά ΄να πει- για όσους καταλάβουν το μήνυμα του Τζον Γου- πως οσονούπω πλανητάρχης η κίτρινη φυλή! Ας τα πάρω από την αρχή, γιατί αυτή η εξωτερικά θεαματική πολεμική περιπέτεια, η ακριβότερη από συστάσεως κινέζικης κινηματογραφίας, διατρέχεται υπογείως από πλήθος πολιτικών και ιδεολογικών νοημάτων. Απειλητικών αλλά και ειρηνικών. Μέσα σε όλα η Κίνα. Διότι το βαθύτερο μήνυμα, καθόλου ορατό διά γυμνού οφθαλμού, είναι μια ρήση, αρχαιοελληνική και σοφή: Αντέχει ό, τι λυγίζει. Παράδειγμα; Φυσικά ο σοβιετικός, υπαρκτός σοσιαλισμός.
  • Άκαμπτος, δηλαδή θνητός. Παράδειγμα; Ο αχόρταγος καπιταλισμός. Δογματικός εκ φύσεως κι αυτός. Άρα; Το 208 η φάρα των Χαν εγκαθίσταται στον θρόνο της Κινεζικής Αυτοκρατορίας. Κουμάντο όμως κάνει ο στυγνός, δεσποτικός, αλαζόνας πρωθυπουργός Τσάο Τσάο. Σας λέει τίποτα αυτό; Εμένα μου λέει. Μπους και Αmerican imperium. Πάμε παρακάτω. Δύο άρχοντες του Νότου - ο Λιου Μπέι και ο Σαν Κουάνπαρέα με τον αντιβασιλέα Ζου Γιου συγκεντρώνουν τις δυνάμεις τους και αποφασίζουν να τα παίξουν όλα για όλα. Ο Τσάο Τσάο πρέπει να πεθάνει! Έλα όμως που ο αυτοκρατορικός στρατός είναι πολυάριθμος και οπλισμένος σαν αστακός. Δεν πειράζει, λένε περίπου οι στασιαστές. Εκείνοι με τη δύναμη, εμείς με το μυαλό. Σας λέει τίποτα αυτό; Εμένα μου λέει, ΗΠΑ εναντίον Βιετνάμ.
  • Το μυαλό, δηλαδή ο Κονγκμίνγκ, το Τhink Τank των ανταρτών, ένα παλικάρι με κατάλευκη ενδυμασία, χωρίς σουγιά έτσι για να ξεφλουδίσει μήλα. Τι να το κάμει; Όλα αρχίζουν και τελειώνουν εδώ. Στα brains που λένε και στις χολιγουντιανές ιστορίες. Έτσι αυτός ο Πολ Κρούγκμαν της στρατηγικής, σαν γνήσιος απόγονος του Οδυσσέα, καταστρώνει τρία τεχνάσματα. Το πρώτο η χελώνα. Το δεύτερο τα άχυρα, το τρίτο η φωτιά. Διότι η σοφία των Κινέζων λέει πως ένα άχυρο σπάει. Δέκα μαζί ποτέ. Πρώτα λοιπόν η χελώνα. Ο στρατός των στασιαστών σε πέντε κύκλους, προ στατευμένους από πάνω μέχρι κάτω από θηριώδεις ασπίδες.
  • Έτσι το ιππικό της αυτοκρατορίας πέφτει στην παγίδα. Δηλαδή διεισδύει ανάμεσα στους κύκλους και την πατάει. Μόλις οι κύκλοι αλλάξουν σχηματισμό και γίνουν ένα τεράστιο τετράγωνο, οι χελώνες περικυκλώνουν και πετσοκόβουν τους αυτοκρατορικούς λαγούς. Επακολουθεί το τέχνασμα με τα άχυρα. Όπου δεκάδες βάρκες προστατευμένες με απίστευτες ποσότητες από άχυρα εφορμούν μέσα στην ομίχλη ενάντια στον γιγαντιαίο στόλο του Τσάο Τσάο. Όμοιό του σαν εκείνον του Ξέρξη. Οι αυτοκρατορικοί ναύτες εκλαμβάνουν τα άχυρα σαν εχθρούς και εκτοξεύουν σμήνη από βέλη. Αυτά αντί για ανθρώπινα κορμιά καρφώνονται στα άχυρα και έτσι οι βάρκες των στασιαστών επιστρέφουν στην βάση τους με πεσκέσι εκατό χιλιάδες βέλη. Τι πάει να πει αυτό; Πως με πονηριά σάς κλέβουμε τεχνολογία και άλλα πολλά. Τα άχυρα, δηλαδή η Κίνα που την εκλαμβάνουμε καθυστερημένη και οπισθοδρομική, ρουφάει κάθε δυτική συνταγή σαν ηλεκτρική σκούπα Μiele. Έτσι, από τ΄ άχυρα θα προκύψει μια μέρα η μεγαλύτερη δύναμη του πλανήτη!
  • Το τελευταίο τέχνασμα είναι συνδυασμός ελληνοπερσικών πολέμων και τεχνικής Μπουμπουλίνας. Μπουρλοτιέρηδες οι Κινέζοι. Με λαμπαδιασμένες βάρκες εφορμούν στον ακούνητο αυτοκρατορικό στόλο και τον κάνουν στάχτη και μπούρμπερη. Τουτέστιν, ενωμένα, σκεπτόμενα άχυρα ποτέ νικημένα. Η συνταγή της ανωτερότητάς τους; Η ελίτ με τη σκέψη. Η μάζα με την πειθαρχία. Διακριτοί, μοιρασμένοι ρόλοι. Αυτό ακριβώς δεν συμβαίνει στη σημερινή Κίνα; Γελάτε εσείς με την παροιμιώδη πειθαρχία των Κινέζων. Κουτοί, ε; Κούνια που σας κούναγε. Οι πληβείοι στη μηχανή. Η ελίτ στην πονηριά, στα τεχνάσματα και την προοπτική. Και για να τελειώνω. Ανεξάρτητα από νοήματα και ιδεολογήματα. Χορταστική περιπέτεια με εναέρια κόλπα. Οι μάχες και οι μονομαχίες χορογραφημένες και η τεχνική επεξεργασία πρώτης γραμμής. Με ένα λόγο μετά τον αριστοτεχνικό «Ήρωα» του Ζανγκ Γίμου, αυτή είναι η δεύτερη σπουδαία θεαματική κινέζικη υπερπαραγωγή!
«Ο πορφυρός λόφος». Χορταστικό θέαμα Η ακριβότερη κινέζικη παραγωγή Με πονηρά πολιτικά μηνύματα εναντίον ΗΠΑ
ΒΑΘΜΟΙ=7 (χάρμα ιδέσθαι)
Βραζιλία και Αργεντινή
  • «Οριακή γραμμή» (Linha De Passe) του Βάλτερ Σάλες («Ημερολόγια μοτοσυκλέτας»). Μια φτωχή, αλκοολική και μανιώδης καπνίστρια που βγάζει το μεροκάματο ως οικιακή βοηθός, με τέσσερα παιδιά. Η Βραζιλία δηλαδή. Τέσσερα παιδιά, στην ίδια μοίρα. Κούριερ και άφραγκος ο ένας, θρησκόληπτος ο δεύτερος. Της αλάνας και της μπάλας ο τρίτος, νόθος ο μικρότερος. Το πρώτο μέρος μπερδεμένο και χαοτικό. Το δεύτερο συγκροτημένο και καλό. Έτσι κι αλλιώς, η Βραζιλία πουλάει ό,τι έχει και ό,τι τον Δυτικό θεατή συγκινεί. Φτώχεια, μιζέρια, μοιρολόι. Βαθμοί=5 1/2
  • «Leonera» του Πάμπλο Τρουέμπα από Αργεντινή. Ξανθή, νεαρή γαργαλιστική (Μαρτίνα Γκούσμαν, σαν Άννα Βίσση στα νιάτα της) συλλαμβάνεται για τον φόνο του εραστή της. Εκείνη δεν θυμάται και τίποτα δεν ξέρει. Έτσι καταλήγει στις γυναικείες φυλακές. Κάτι χοντρές και πανάσχημες να τη γουστάρουν αλλά εκείνη να λέει όχι μέχρι να εμφανιστεί μια μελαχρινή με το όνομα Μάρτα και ν΄ αρχίσει το φλερτ. Στο μεταξύ με κουτσούβελο η ξανθή, το ίδιο και η μελαχρινή. Καταλάβατε τίποτα; Εγώ πάντως κατάλαβα πως μια ταινία είναι υπόθεση ουσίας και ύστερα, πολύ ύστερα, καλής σκηνοθεσίας. Βαθμοί=4
  • «Τέρατα και εξωγήινοι» (Μonsters Vs Αliens). Αnimation της DreamWorks όπου γιγαντιαία Μπάρμπι χτυπημένη από μετεωρίτη και παρέα με τερατάκια κατατροπώνει σατανικούς εξωγήινους που έχουν βάλει αμανάτι να καταστρέψουν τον πλανήτη. Ακατάπαυστη δράση με ελάχιστο χιούμορ και ίχνος πρωτοτυπίας. Βαθμοί=4
  • «Fast and Furious: Μαχητές των δρόμων 4». Η πασίγνωστη κινηματογραφική σειρά σε σκηνοθεσία Τζάστιν Λιν με Βιν Ντίζελ, Πολ Γουόκερ και Μισέλ Ροντρίγκεζ. Να σας πω την αμαρτία μου. Είπα από μέσα μου, αφού είναι τόσο fast και τόσο furious, άσε καλύτερα! Βαθμοί=Don΄t know
Το μεγάλο έγκλημα του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης

  • Είναι μεγάλο το έγκλημα που διαπράχθηκε στο «Μικρό έγκλημα» του Κύπριου Χρίστου Γεωργίου, διότι αυτή είναι η πληρέστερη, τηρουμένων των αναλογιών, και «κανονική» ταινία φιξιόν που προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Έγκλημα περίπου οργανωμένο και ίσως καθοδηγημένο. Αν κοντά βάλουμε και τον κινηματογραφικό αναλφαβητισμό παρέα με τη μόδα και την ημιμάθεια των σοβαροφανών και άδειων κοστουμιών, τότε λαμβάνουμε ολόκληρη την εικόνα των παρασκηνιακών διαδρομών. Διότι ουδείς εκ των παπαγάλων μου ανέφερε κουβέντα και για το «Μικρό έγκλημα» αλλά και για το καλύτερο ντοκιμαντέρ, όπως εκ των υστέρων αποδείχτηκε, το χαμηλόφωνο «Πάρβα- Άγονη Γραμμή» του Γεράσιμου Ρήγα. Αυτές οι μοναδικές, ολοκληρωμένες στιγμές από τη φεστιβαλική ελληνική παραγωγή. Εν ολίγοις και από καρδιάς, θα έδινα τα εξής βραβεία: Καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, α΄ ανδρικού ρόλου, β΄ γυναικείου και μουσικής (Θανάσης Παπακωνσταντίνου και Κωνσταντής Παπακωνσταντίνου).
  • Πάμε τώρα στην ουσία. Η οποία είναι αυτονόητη και «κανονική», πράγματα εντελώς άγνωστα για την κινηματογραφία την ελληνική. Ο Χρίστος Γεωργίου ξεκινάει από το σενάριο, την ίντριγκα και την διαφορετικότητα. Με αφομοιωμένα δάνεια. Τόσο από μικρές δόσεις Άγκαθα Κρίστι όσο από Πιερ Ετέξ μπολιασμένες με ανεπαίσθητες ενέσεις σουρεαλισμού. Έτσι, όλα αυτά, τοποθετημένα σε ένα μικρό άγονο, παλιομοδίτικο νησί πλησίον της κοσμοπολίτικης και τουριστικής Σαντορίνης, φαντάζουν παράλογα, ιδιαίτερα και ενίοτε εξωφρενικά. Από κοντά και η σκηνοθεσία. Με πρώτο μέλημα την «κανονικότητα», δηλαδή την αφηγηματική απλότητα, η οποία μονίμως βρίσκεται σε κόντρα με τη σουρεαλιστική σεναριακή πραγματικότητα. Απ΄ αυτή την κόντρα προκύπτει η γοητεία αυτής της «μικρής» μαύρης και αισθηματικής κομεντί. Με δεύτερο μέλημα το καστ, να ταιριάζει γάντι με τους χαρακτήρες. Έτσι, με έναν Άρη Σερβετάλη σε ρόλο ξεχασμένου νεαρού μπάτσου που εξ όψεως μοιάζει με Τιραμόλα και με προφορά από Θεσσαλονίκη (τώρα, πλάκα με κάνεις), οργανώνει έναν πρωτότυπο, πολύπλευρο και απολαυστικό χαρακτήρα. Από κοντά και οι χυμοί, με μυαλό και τσαχπινιά, της Βίκυς Παπαδοπούλου. Ε, τι άλλο θες. Μαζί με το «Βank Βang» του Αργύρη Παπαδημητρόπουλου, ότι καλύτερο, ελληνικό και γελαστικό είδα τη φετινή χρονιά. Άντε και εις ανώτερα παιδιά!
  • Με δυο λόγια: Περιθωριακός και ξεχασμένος τύπος με το όνομα Ζαχαρίας βρίσκεται νεκρός κάτω από μικρό γκρεμό. Σκόνταψε και γκρεμίστηκε τη νύχτα. Αποφαίνεται ο διοικητής (Ερρίκος Λίτσης). Μόνιμος ψαράς και ελάχιστα αστυνομικός. Όμως το δαιμόνιο μυαλό ενός νεαρού μπάτσου κρεμανταλά με βαριά προφορά από Θεσσαλονίκη αρχίζει να κάνει βόλτες κατά Άγκαθα Κρίστι μεριά (Άρης Σερβετάλης). Όταν μάλιστα ερωτεύεται μια star τηλεοπτικού πρωινάδικου (Βίκυ Παπαδοπούλου), η οποία πιστεύει πως προέκυψε από τη διασταύρωση της μάνας της (Ράνια Οικονομίδου) με τον άτυχο Ζαχαρία (Αντώνης Κάτσαρης), οι υποψίες γίνονται βεβαιότητες. Μα πώς; Μπας και επειδή ο Ζαχαρίας ήταν αναρχικός τον σκότωσαν Αμερικανοί πεζοναύτες; Μπας και τον δολοφόνησαν οι συγχωριανοί του επειδή δεν τους άφηνε να κτίσουν μικρά ξενοδοχεία; Ως εκ τούτου και μέχρι ο Τιραμόλα- Ηρακλής Πουαρό καταλήξει και τους δολοφόνους μπουζουριάσει, το πτώμα του Ζαχαρία ενταφιάζεται προσωρινώς σε ψυγείο περιπτέρου και παγωτών. Τώρα, πλάκα με κάνεις!
«Μικρό έγκλημα». Χαριτωμένο, ιδιαίτερο, γελαστικό Απολαυστικός ο Άρης Σερβετάλης Κούκλα με μυαλό η Βίκυ Παπαδοπούλου
ΒΑΘΜΟΙ= Ε-ΠΕ-ΡΑ-ΣΑ-Μ΄ ΟΜΟΡΦΑ!
Επιστροφή του θρύλου
  • Το «Ζ» με ξεπερνάει. Εξηγούμαι, για να μην παρεξηγούμαι. Θρυλική ιστορία. Θρυλική αντιχουντική σφαλιάρα. Θρυλικό καστ. Θρυλική ταινία. Η κριτική (η δική μου) υποκλίνεται σε μια στιγμή μοναδική! Ύστερα από σαράντα χρόνια, έτσι χωρίς πρόγραμμα, επανέρχεται στην κυκλοφορία με φρέσκια κόπια. Αγέραστη, ακούραστη, αναλλοίωτη. Η μεγάλη στροφή του Κώστα Γαβρά. Ο κινηματογράφος του πολιτικού ρεπορτάζ. Δηλαδή μυθιστορηματική αναπαράσταση πραγματικών γεγονότων, εμβολιασμένη με συναισθηματική φόρτιση. Έτσι ο θεατής θα ταυτιστεί με τον ήρωα. Έτσι ο θεατής θα εξοργιστεί με τη χούντα. Έτσι ο θεατής θα χειροκροτήσει. Κι έτσι ο σκοπός δικαιώνει τα μέσα. Αρκετοί κριτικοί αντέδρασαν και θεώρησαν τη συνταγή «αστική», «αντιδραστική», «ιδεαλιστική». Πλάνη δογματική. Για δύο λόγους. Πρώτα, γιατί τους κανόνες στην τέχνη τούς βάζουμε για να τους παραβιάζουμε. Και δεύτερο γιατί η κινηματογραφική ηθική του Γαβρα απόλυτα δικαιολογημένη και από τον χρόνο δικαιωμένη. Δηλαδή πολεμάω τον εχθρό με τα ίδια όπλα του εχθρού. Πολύ σωστά. Άλλωστε ο μαχόμενος πολιτικός κινηματογράφος απευθύνεται στο πλήθος και ουχί στην ομάδα των θεωρητικών και των επαϊόντων.
  • Και δυο λόγια για τα γυρίσματα και τη διανομή των ρόλων. Το «Ζ» (από το αρχίγραμμα του συνθήματος «Ζει», που αποτυπώθηκε σε χιλιάδες τοίχους μετά τη δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη) βασίστηκε στο ομότιτλο λογοτεχνικό ρεπορτάζ του Βασίλη Βασιλικού. Τα γυρίσματα στην Αλγερία τον Αύγουστο του 1968. Τρεις μήνες μετά τον Μάη του ΄68. Η ατμόσφαιρα φορτισμένη μέχρι τον λαιμό. Το σενάριο είναι γραμμένο από τον Ισπανό Χόρχε Σεμπρούν- μέγιστο συγγραφέα και τον Κώστα Γαβρά. Η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη και στο καστ λαμβάνει μέρος- σχεδόν τιμής ένεκεν με ελάχιστα λεφτά- η αφρόκρεμα του γαλλικού Σινεμά: Ιβ Μοντάν (Λαμπράκης), Ζαν Λουί Τρεντινιάν (Σαρτζετάκης), Ζακ Περέν (ρεπόρτερ) και Ειρήνη Παπά (σύζυγος Λαμπράκη).
  • Με δυο λόγια: Στις 22 Μαΐου του 1963 στη Θεσσαλονίκη- σε μια άκρως ταραγμένη στιγμή ο βουλευτής της ΕΔΑ Γρηγόρης Λαμπράκης, πρωτοπόρος στις πορείες Αφοπλισμού και Ειρήνης, δέχεται θανάσιμα κτυπήματα από σκηνοθετημένη επίθεση με πρωταγωνιστή τον θρυλικό παρακρατικό Γκοτζαμάνη. Η ηγεσία της Αστυνομίας στο κουκούλωμα. Όμως ένας δαιμόνιος ρεπόρτερ ξεσκεπάζει τα γεγονότα και ύστερα από ανακριτική διαδικασία οι ένοχοι καταλήγουν σε δίκη. Μια προσωρινή, ανακουφιστική κάθαρση της τραγωδίας. Η συνέχεια ό,τι χειρότερο για την εύθραυστη Ελληνική Δημοκρατία. Ο Γκοτζαμάνης, η οργάνωση Καρφίτσα, το παρακράτος στην εξουσία!
«Ζ». Η θρυλική ταινία του Κώστα Γαβρά Φορτισμένο πολιτικό ρεπορτάζ Η αφρόκρεμα του γαλλικού σινεμά
ΒΑΘΜΟΙ= ΑLL ΤΙΜΕ CLΑSSΙC!

No comments: