Η εργατική τάξη πάει σε αριστοκρατικό λύκειο

• Η «Στέλλα», τρίτη μεγάλου μήκους ταινία της Γαλλίδας Σιλβί Βερέντ («Ο αδερφός μου», «Sang froid»), που πρωτοείδαμε στο Φεστιβάλ Βενετίας και προβάλλεται αυτές τις μέρες, καταπιάνεται με τα προβλήματα των παιδιών ενός σχολείου.

Η Σιλβί Βερέντ (αριστερά) με τη νεαρή πρωταγωνίστριά της Λεόρα Μπάρμπαρα. «Τη βρήκα σχεδόν αμέσως. Είχε κάτι το ελκυστικό και μυστηριώδες ταυτόχρονα που με τράβηξε», λέει γι' αυτήν

• Προβλήματα με τους ίδιους τους εαυτούς τους όσο και με τους συμμαθητές τους αλλά και τους μεγάλους. Ηρωίδα, η Στέλλα, ένα 11χρονο κορίτσι από εργατική τάξη, που ξεκινά τον πρώτο χρόνο της σ' ένα αριστοκρατικό λύκειο του Παρισιού, έναν νέο, γι' αυτήν, διαφορετικό κόσμο από εκείνον που ήξερε μέχρι τότε. Η χρονιά θα αλλάξει τη ζωή της. Στον ρόλο της Στέλλας μια πολύ καλή Λεόρα Μπάρμπαρα και πλάι της, εκτός από ερασιτέχνες ηθοποιούς, και ορισμένοι επαγγελματίες, όπως ο γιος του Ζεράρ Ντεπαρντιέ, Γκιγιόμ, που πέθανε πριν από μερικούς μήνες από πνευμονία στα 37 του χρόνια.

Υπήρχε κάποιος ειδικός λόγος που διαλέξατε να εκτυλίσσεται η ταινία το 1977;

• «Υπήρχαν δύο λόγοι. Γιατί μιλούσε για τη δική μου παιδική ηλικία και γιατί ήταν το τέλος της δεκαετίας του '70 και η αρχή της δεκαετίας του '80, δεκαετίας μεταβατικής. Αλλά άρχισα να γράφω το σενάριο πολύ αργότερα, όταν ο γιος μου πήγε στο γυμνάσιο. Ηταν εποχή που συζητούσαμε για την εξουσία, τις αλλαγές στην παιδεία και πολλά άλλα».

Είπατε κάπου πως τότε η ζωή ήταν σκληρή. Για τα παιδιά ή για τους γονείς;

• «Για τους γονείς και γενικά τους ανθρώπους της εργατικής τάξης. Μεγάλωσα σε καφέ, κι ο κόσμος εκεί ήταν πολύ σκληρός, δεν είχε καμιά σχέση με τη ζωή των παιδιών στο σχολείο όπου ξαφνικά βρέθηκα και που μοιάζει μ' αυτό της Στέλλας. Συνέβησαν και σε μένα πολλά από τα επεισόδια της ταινίας. Ακόμη και το μαύρισμα του ματιού από ένα αγόρι».

Γιατί επιλέξατε το καφέ σαν χώρο οικογενειακής ζωής για τη Στέλλα;

• «Γιατί μεγάλωσα κι εγώ σε καφέ. Και η ταινία, μέχρι σ' ένα σημείο, μιλά για τη δική μου ιστορία, που πιστεύω πως ταυτόχρονα είναι και παγκόσμια. Το καφέ είναι ο κόσμος της Στέλλας. Εκεί μεγαλώνει. Το καφέ είναι και ο κόσμος των γονιών της και των εργατών που συχνάζουν εκεί. Διάλεξα ένα συγκεκριμένο λαϊκό καφέ, κοντά στις λιμεναποθήκες, όπου πάνε άνθρωποι της εργατικής τάξης».

Οι ηθοποιοί ήταν όλοι ερασιτέχνες;

• «Χρησιμοποίησα έναν συνδυασμό, τόσο στο καφέ όσο και στο σχολείο. Στο λύκειο υπάρχουν οι καθηγητές που είναι επαγγελματίες, ενώ στο καφέ υπάρχουν ορισμένοι επαγγελματίες, όπως η μητέρα της Στέλλας, που την ερμηνεύει η Καρόλ Ροσέ, και ο πατέρας της Στέλλας, που τον ερμηνεύει ο ηθοποιός και μουσικοσυνθέτης Μπενζαμέν Μπιολέ. Με τους μη επαγγελματίες αυτοσχεδιάζαμε για να βρούμε το σωστό διάλογο και να δημιουργήσουμε την κατάλληλη ατμόσφαιρα».

Δυσκολευτήκατε να βρείτε τη νεαρή πρωταγωνίστριά σας Λεόρα Μπάρμπαρα;

• «Αρχικά νόμιζα πως θα δυσκολευόμουν. Είχα δει πολλά παιδιά, αλλά μ' αυτήν από την αρχή κάτι μας έδεσε. Ολη η ταινία στηρίζεται πάνω της κι έπρεπε να είμαστε σίγουροι. Είχε κάτι το ελκυστικό και μυστηριώδες ταυτόχρονα που με τράβηξε».

Δυσκολεύτηκε στον ρόλο της;

• «Καθόλου. Με τα παιδιά η δυσκολία είναι να βρεις το κατάλληλο. Μετά όλα, σχεδόν από μόνα τους, ακολουθούν τον σωστό δρόμο».

Κάνατε πολλές πρόβες;

• «Ναι, πριν από τα γυρίσματα. Αλλά ήταν περισσότερο για να δημιουργήσουμε τις σωστές καταστάσεις. Να της εξηγήσω πράγματα που δεν καταλάβαινε ή για τα οποία δεν ήταν σίγουρη καθώς και για τα άλλα πρόσωπα γύρω της. Στη διάρκεια των γυρισμάτων δεν κάναμε καθόλου πρόβες».

Αλλάξατε καθόλου πράγματα στο γύρισμα;

• «Μερικές φορές, όταν αισθανόμουν πως κάτι δεν πήγαινε καλά. Τα αφήναμε να ακολουθήσουν τον δρόμο τους. Ιδιαίτερα στις σκηνές του καφέ».

Η Στέλλα είναι πράγματι ένα πολύ μοναχικό παιδί...

• «Ναι, στο σχολείο δεν τη δέχονται γιατί προέρχεται από λαϊκή τάξη. Ακόμη και όταν πηγαίνει στης γιαγιάς της, κι εκεί, με το κορίτσι που κάνει παρέα, δεν μπορεί να προσαρμοστεί. Μόνο αργότερα, με μια φίλη της στο σχολείο, θα μπορέσει τελικά να συνεννοηθεί πραγματικά. Αυτή θα τη βοηθήσει ν' ανακαλύψει έναν άλλο κόσμο. Και η Λεόρα το έπιασε αυτό πολύ καλά. Είχε και αντοχή και ενθουσιασμό. Τα πήγαινε καλά με όλους. Ακόμη και το συνεργείο την αγάπησε».

Πώς ήταν η συνεργασία σας με τον Γκιγιόμ Ντεπαρντιέ;

• «Ηταν πολύ εύκολος. Ηταν πολύ καλός με τα παιδιά. Και πολύ προστατευτικός μαζί τους. Κρίμα που χάθηκε τόσο νωρίς».

Η μουσική παίζει σημαντικό ρόλο στην ταινία. Μπορείτε να μου πείτε κάτι για την επιλογή της;

• «Θελήσαμε να δώσουμε κάτι από την εποχή εκείνη, τη μουσική του γαλλικού βαριετέ, που άκουγε τότε η εργατική τάξη. Η μουσική αυτή εκφράζει και τα συναισθήματα της μικρής. Οταν αυτή ανακαλύπτει τη γαλλική λογοτεχνία, η μουσική αλλάζει».

Είναι κάποιοι σκηνοθέτες που αγαπάτε ιδιαίτερα;

«Ο Μάρτιν Σκορσέζε, ο Μορίς Πιαλά. Μου αρέσει πολύ και ο ιταλικός κινηματογράφος... Και όπως όλοι, αγαπάω και τον Γκοντάρ»... *

• Του ΝΙΝΟΥ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗ, Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 6 Απριλίου 2009