- Κουβεντιάζοντας με τον πρόεδρο του σωματείου των «μικρομηκάδων», με αφορμή το διήμερο προβολών σοβιετικών κινουμένων σχεδίων
 |
- Το περιεχόμενο της πρωτοπορίας
Ο πρόεδρος του σωματείου και κινηματογραφιστής, Κώστας Σταματόπουλος, λέει στον «Ρ» πως όλα αυτά γίνονται από το μεράκι, την προσωπική προσφορά, ακόμη και σε χρήμα, των ανθρώπων του «μικρό». «Τα 5.000 ευρώ της ετήσιας επιχορήγησης από το υπουργείο Πολιτισμού είναι προφανές ότι δεν επαρκούν ούτε καν για τα ενοίκια». Επιπλέον το σωματείο διαθέτει ένα αρχείο με πάνω από 300 ταινίες μικρού μήκους σε διάφορα φορμά (φιλμ, DVD κλπ.) από τη δεκαετία του '60 μέχρι και το πρόσφατο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας, οι οποίες φυσικά χρειάζονται συντήρηση - ειδικά τα φιλμ - δηλαδή χρειάζονται χρήματα... από αυτά που δεν υπάρχουν. Ωστόσο, όπως συμβαίνει με τους ανθρώπους που εκλαμβάνουν τον κινηματογράφο όχι ως «προϊόν», αλλά ως δημιούργημα με τρομερές δυνατότητες χειραφέτησης, στο «μικρό» δεν το βάζουν κάτω και μάλιστα επιλέγοντας το δύσκολο δρόμο, όπως η προβολή σοβιετικών κινουμένων σχεδίων. Το διήμερο μάλιστα είχε αξιοσημείωτη επιτυχία.
 |
- Από τον Βερτόφ ...στο μέλλον
Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι κινούμενα σχέδια στη Ρωσία εμφανίζονται μετά την Επανάσταση, ενώ η δημιουργία της εταιρείας «Σογιούζμουλτφιλμ» τη 10ετία του '30 δίνει τεράστια ώθηση σε αυτό το κινηματογραφικό είδος. Ηδη όμως από τη 10ετία του '20, μεγάλοι κινηματογραφιστές, όπως ο Τζίγκα Βερτόφ, λογοτέχνες όπως ο Μαγιακόφσκι, εικαστικοί της πρωτοπορίας κ.ά. χρησιμοποιούν το κινούμενο σχέδιο για τους σκοπούς της Επανάστασης.
Παρόλο όμως τον αμιγώς προπαγανδιστικό χαρακτήρα τους, τα έργα αυτά όχι μόνο δε χάνουν τον αισθητικό προσανατολισμό τους, αντίθετα ανεβάζουν τον πήχη σε παγκόσμιο επίπεδο. Το γεγονός ότι το σοβιετικό κράτος αντιμετωπίζει και αυτή τη μορφή τέχνης με σεβασμό και σοβαρότητα τεκμηριώνεται και από το ότι αντιφασιστικά κινούμενα σχέδια, που φτιάχνονται κατά τη διάρκεια του πολέμου, φέρουν πάντα την υπογραφή του δημιουργού τους ως ξεχωριστά καλλιτεχνικά γεγονότα.
Σε αυτό το διήμερο προβλήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα η ταινία του Βερτόφ «Σοβιετικά παιχνίδια». «Είναι το παλαιότερο φιλμ (σ.σ. μεταξύ των 17 που προβλήθηκαν στο διήμερο), χρονολογείται περίπου στα 1924 και δείχνει κάτι παιχνίδια (έναν καπιταλιστή , δυο παπάδες, μια κοκέτα, έναν εργάτη και έναν αγρότη) να τα κρεμάνε σε ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο που το αποτελούν στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού. Ολοι, εκτός από τον εργάτη και τον αγρότη, κρεμιούνται στο δέντρο από το λαιμό, ενώ οι άλλοι ανεβαίνουν μόνοι τους πάνω» περιγράφει ο Κώστας Σταματόπουλος και συνεχίζει: «Το πιο πρόσφατο μεταξύ αυτών που προβλήθηκαν είναι το "History of the Toy", δημιουργήθηκε 6 δεκαετίες αργότερα και ήταν αντιφασιστικού χαρακτήρα».
Προβλήθηκε επίσης το αριστούργημα του Νόρσταϊν «Το παραμύθι των παραμυθιών», το οποίο «ψηφίστηκε ως η καλύτερη ταινία όλων των εποχών το 1984 στο Λος Αντζελες από μια διεθνή ομάδα φιλμουργών και θεωρητικών του animation» σημειώνει ο Κ. Σταματόπουλος. «Στο 27λεπτο αυτό φιλμ τα πάντα είναι πρόκληση για συνειρμούς μεγάλης ευρηματικότητας και εκλεκτισμού, το ύφος δεν έχει αφηγηματική υφή, αλλά εμπεδώνεται με ελεύθερους συσχετισμούς νοηματικής ανάπτυξης και εικόνων. Διάφορες τεχνικές συνυπάρχουν, όπως αποκόμματα (cut-outs), κούκλες, παραδοσιακό animation. Η ηχητική επένδυση είναι κλασική μουσική και θέματα τζαζ της δεκαετίας του '30. Δεν υπάρχουν διάλογοι».
Χαρακτηριστικές του προπαγανδιστικού χαρακτήρα τους είναι ταινίες του '30 «που προτρέπουν τους αγρότες στην κολεκτιβοποίηση και δείχνουν ένα τρακτέρ να παίρνει σβάρνα έναν χοντρό, ασχημομούρη και αντιδραστικό κουλάκο. Μια άλλη ταινία δείχνει ένα αετόπουλο που το ταΐζουν ένας καπιταλιστής και ένας στρατηγός με λεφτά και όπλα, το πουλί μεγαλώνει και γίνεται ένας τεράστιος αετός έμβλημα του Γ' Ράιχ και απειλεί την ανθρωπότητα. Αλλά ένα περιστέρι τον αντιμετωπίζει»!
«Αλλες ταινίες» συνεχίζει ο Κώστας, «όπως το "Tale of a Toy" ξεκινά με τη ρήση του Φράνκο το 1936 "ο ουρανός είναι καθαρός σε όλη την Ισπανία" και καταλήγει στην 11η Σεπτεμβρίου 1973 στη Χιλή με μια παρόμοια ρήση για τον καιρό στο ραδιόφωνο. Συνδυάζει έξοχο stop-motion με μια φιγούρα του Δον Κιχώτη». Ακόμη και τα κινούμενα σχέδια που προπαγανδίζουν ακόμη πιο συγκεκριμένα την κομμουνιστική ιδεολογία «συνδυάζουν φουτουριστικά στοιχεία με αβαντ-γκαρντ, ποίηση του Μαγιακόφσκι για να δείξουν την πορεία που έχει κάνει η χώρα».
Σε σενάριο του Μαγιακόφσκι, από το ταξίδι του στην Αμερική, είναι και η ταινία «Black and White» του 1933 που απεικονίζει έναν αυτοκινητόδρομο με μια απέραντη σειρά από μαύρους κρεμασμένους στους στύλους τηλεφωνικών πόλων. Για τον Κ. Σταματόπουλο , αυτά τα κινούμενα σχέδια έχουν αισθητική/ καλλιτεχνική αξία, ιστορική («οι προσδοκίες ενός ολόκληρου κόσμου μπροστά στα μάτια μας»), ενώ πολλά από αυτά έχουν μηνύματα που είναι επίκαιρα ακόμη και σήμερα. Το «μικρό» δεν επαναπαύεται, ετοιμάζει τα νέα του αφιερώματα, τη νέα του δράση. Σε αυτό το πλαίσιο σκέφτονται τη διοργάνωση ενός αφιερώματος στην ευρωπαϊκή μικρού μήκους ταινία. Σε κάθε περίπτωση, εκδηλώσεις όπως το παραπάνω διήμερο, αφήνουν ελπιδοφόρες υποσχέσεις για το μέλλον.
- Γρηγόρης ΤΡΑΓΓΑΝΙΔΑΣ, ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, Κυριακή 12 Απρίλη 2009
No comments:
Post a Comment