Κάνες, ενάντια σε κάθε είδους φονταμενταλισμό

63ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΑΝΩΝ

• Του απεσταλμένου μας ΝΙΝΟΥ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗ, Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 19 Μαΐου 2010

Ο φονταμενταλισμός ενάντια στην ειρηνική ζωή μιας ομάδας μοναχών στη Βόρεια Αφρική, που κατέληξε στην απαγωγή και τον θάνατό τους, στη δεκαετία του '90, στη γαλλική ταινία «Περί ανθρώπων και θεών» του Ξαβιέ Μποβουά και η κρίση στις σχέσεις ενός παντρεμένου για 15 χρόνια ζευγαριού, στην ταινία «Certified Copy» («Εγκεκριμένο αντίγραφο») του Ιρανού Αμπάς Κιαροστάμι, ήταν τα θέματα των δύο ταινιών που είδαμε στο χθεσινό πρόγραμμα του διαγωνιστικού τμήματος των Κανών.

Ο ηθοποιός Λάμπερτ Γουίλσον (δεξιά) ανταλλάσσει ένα θερμό φιλί με τον σκηνοθέτη Ξαβιέ Μποβουά

Στο πρόγραμμα και η, εκτός διαγωνισμού, πολύ καλή αγγλική ταινία «Ταμάρα Ντρου» του Στίβεν Φρίαρς.

ΜΕ ΦΑΒΟΡΙ ΤΗΝ ΜΠΙΝΟΣ. Σε όποια χώρα κι αν γυρίζει τις ταινίες του, ο Αμπάς Κιαροστάμι έχει ένα τόσο προσωπικό στιλ που εύκολα τον αναγνωρίζεις. Το ίδιο συμβαίνει και στη νέα του ταινία, «Εγκεκριμένο αντίγραφο», γυρισμένη στην Ιταλία. Τα συνεχή, εξαιρετικά τράβελινγκ και οι πάντα ενδιαφέρουσες συζητήσεις γύρω από καίρια προβλήματα της ζωής παραπέμπουν σε ταινίες του όπως «Close-Up», «Μέσα από τον ελαιώνα», «Η γεύση του κερασιού», «Δέκα». Στο επίκεντρο της ταινίας, η σχέση ανάμεσα στον Αγγλο συγγραφέα (στον ρόλο ο γνωστός Βρετανός βαρύτονος Γουίλιαμ Σιμέλ) και τη Γαλλίδα γυναίκα του (εξαιρετική στον ρόλο η Ζιλιέτ Μπινός, φαβορί σίγουρα για το βραβείο ερμηνείας), οι οποίοι βρίσκονται σε μια μικρή ιταλική πόλη, όπου ο σύζυγος παρουσιάζει το βιβλίο του με τον τίτλο «Εγκεκριμένο αντίγραφο».

Ο Κιαροστάμι κινηματογραφεί την κάθε σκηνή του με τέτοιο σωστά επιλεγμένο, συναρπαστικό τρόπο που ακόμη και μια συζήτηση μέσα στο αυτοκίνητο, σχεδόν 20λεπτης διάρκειας, δεν κουράζει τον θεατή. Τα θέματα που βάζει, καίρια: οι ανθρώπινες σχέσεις, ο έρωτας και γενικότερα η ζωή και οι αξίες της, η αξία της αληθινής τέχνης και ποιο είναι το διαχωριστικό σημείο ανάμεσα στο πρωτότυπο και το αντίγραφο-θέμα για το οποίο παλιότερα είχε μιλήσει ο Ορσον Γουέλς στην ταινία του «F for Fake».

ΕΝΑ ΗΘΙΚΟ ΔΙΛΗΜΜΑ. «Βάσισα την ταινία μου στη ζωή των μοναχών που ζούσαν στο Τιμπιρίν της Αλγερίας από το 1993 μέχρι το 1996, όταν απήχθησαν και στη συνέχεια δολοφονήθηκαν», ανέφερε ο σκηνοθέτης Ξαβιέ Μποβουά («Ο μικρός συνταγματάρχης»). «Η ιστορία τους δεν έχει ακόμη αποκαλυφθεί όλη, ούτε ποιοι ήταν οι δολοφόνοι τους, παρ' όλο που το 2003 ανέλαβαν τη υπόθεση τα γαλλικά δικαστήρια».

Με άνεση στην αφήγηση και με ένα στιλιζάρισμα στη φωτογραφία, παρουσιάζει το δράμα των μοναχών στην ταινία «Περί ανθρώπων και θεών». Η κάμερά του ακολουθεί τους μοναχούς στις σχεδόν βουβές, καθημερινές απασχολήσεις τους ώσπου η ζωή τους βρίσκεται σε κίνδυνο όταν τρομοκράτες, με ανακοίνωσή τους, ζητούν από τους ξένους να εγκαταλείψουν τη χώρα τους. Το ερώτημα που μπαίνει στους μοναχούς: να φύγουν, προδίδοντας τους χωρικούς που τους εμπιστεύονται, ή να μείνουν και να συνεχίσουν να προσφέρουν κάθε είδους βοήθεια, ρισκάροντας όμως τη ζωή τους; Υπάρχουν κάπου στο μέσο της δίωρης ταινίας μερικές περιττές σκηνές, συνολικά όμως πρόκειται για μια σοβαρή, πολύ ανθρώπινη, απέριττη στη σκηνοθετική της προσέγγιση ταινία.

ΔΡΟΣΕΡΗ, ΚΑΙ ΕΛΑΦΡΩΣ ΜΑΥΡΗ, ΚΩΜΩΔΙΑ. «Εχω ξανάρθει στις Κάνες -πριν από τρία χρόνια ήμουν μάλιστα πρόεδρος της κριτικής επιτροπής- και γνωρίζω πολλά γι' αυτή την πλευρά της. Πιστέψτε με, είναι καλύτερα να είσαι εκτός διαγωνισμού», ανέφερε με το γνωστό χιούμορ του ο Στίβεν Φρίαρς. «Γνώριζα εδώ και 40 χρόνια την Πόουζι Σίμοντς, συγγραφέα του graphic novel (σ.σ.: στο οποίο στηρίζεται η ταινία), που βρίσκω εξαίσιο. Το διάβαζα όταν ακόμη δημοσιευόταν σε καρτούν στον «Γκάρντιαν», αν και δεν είχα τότε σκεφτεί πως μπορούσε να γίνει ταινία... Επειτα από τόσες αγγλικές ταινίες για την ανώτερη τάξη, θέλησα να γυρίσω και μία για τη μεσαία τάξη. Οι Αγγλοι δεν γυρίζουν συνήθως τέτοιες ταινίες, αυτό το κάνουν οι Γάλλοι. Γι' αυτό κι έχει ενδιαφέρον...».

Το χιούμορ στις ταινίες του Στίβεν Φρίαρς («Το ωραίο μου πλυντήριο», «Επικίνδυνες σχέσεις», «Η βασίλισσα») είναι πάντα αναγκαίο αλλά και λειτουργικό. Αυτό το χιούμορ με μια δόση μαύρου (ιδιαίτερα στο απρόσμενο φινάλε του) συναντάμε στην «Ταμάρα Ντρου». Χώρος η αγγλική επαρχία (ευκαιρία για τον σκηνοθέτη να φτιάξει μερικές όμορφες, λυρικές σκηνές) όπου μια ομάδα συγγραφέων νοικιάζει δωμάτια σε ένα αγρόκτημα για να μπορέσει να εμπνευστεί και να δημιουργήσει. Ομως η πόλη είναι μικρή και η ζωή ανιαρή, έτσι που δυο ζαβολιάρικα ανήλικα κορίτσια εκμεταλλεύονται την παρουσία τους για να ζωντανέψουν τη ζωή τους και -άθελά τους- να δημιουργήσουν σοβαρά (και σε μια περίπτωση, τραγικά) προβλήματα στους μεγάλους... Ο Φρίαρς έφτιαξε μια δροσερή, απολαυστική, με μικρές δόσεις μαύρης ατμόσφαιρας κωμωδία. *