Γερασμένες Κάννες παρά την υπογραφή Τιμ Μπάρτον

Γνωστοί αλλά και ξεπερασμένοι σκηνοθέτες σηματοδοτούν το φετινό φεστιβάλ

Του Παναγιωτη Παναγοπουλου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Kυριακή, 9 Mαϊου 2010

Επιστροφή στη σιγουριά και την ασφάλεια των παλιών, γνωστών ονομάτων σηματοδοτεί η επιλογή του φετινού προγράμματος του Φεστιβάλ των Καννών. Το πρόγραμμα που συνέθεσε ο διευθυντής του φεστιβάλ, Τιερί Φρεμό, περιλαμβάνει πολλά ονόματα σκηνοθετών που έχουν συνδεθεί με το φεστιβαλικό κύκλωμα και σε ένα σημαντικό ποσοστό θεωρούνται ακόμη και ξεπερασμένα. Η 63η διοργάνωση του μεγαλύτερου κινηματογραφικού φεστιβάλ του κόσμου, όπως φαίνεται, δεν επενδύει τόσο στα νέα ονόματα, αλλά με έναν αρκετά συντηρητικό τρόπο, στηρίζεται στους σκηνοθέτες που έχουν παρουσιαστεί εκεί ξανά και ξανά.

Ο Αμπάς Κιαροστάμι, ο Τακέσι Κιτάνο, ο Μπερτράν Ταβερνιέ, ο Νικίτα Μιχάλκοφ, ο Μάικ Λι, ο Λι Τσανγκ Ντονγκ, είναι σκηνοθέτες που με κάθε ταινία τους βρίσκονται σε κάποιο από τα μεγάλα φεστιβάλ. Απλώς αυτή τη χρονιά είχαν ταυτόχρονα έτοιμες τις ταινίες τους για τις Κάννες και ο Φρεμό δεν τους χάλασε το χατίρι. Τους πήρε όλους. Το αποτέλεσμα είναι ότι το φετινό πρόγραμμα, αν και περιλαμβάνει και αρκετά πιο νέα ονόματα, στο σύνολό του δίνει μια αρκετά γερασμένη εικόνα.

Η εντύπωση της φρεσκάδας και την ανανέωσης που είχε δώσει η ανακοίνωση του ονόματος του Τιμ Μπάρτον για τη θέση του προέδρου της κριτικής επιτροπής, ακυρώθηκε από την επιλογή του Φρεμό. Θα βρει άραγε ο Μπάρτον κάποια ταινία που να ταιριάζει με τη διαφορετική ματιά του και τον ανατρεπτικό χαρακτήρα του; Μαζί με τον Τιμ Μπάρτον, στην κριτική επιτροπή θα είναι οι ηθοποιοί Μπενίσιο ντελ Τόρο, Κέιτ Μπεκινσέιλ και Τζοβάνα Μετσοτζόρνο, οι σκηνοθέτες Βίκτορ Ερίθε και Σεχάρ Καπούρ, ο συγγραφέας και σκηνοθέτης Εμανουέλ Καρέρ και ο επικεφαλής του ιταλικού μουσείου κινηματογράφου και πρώην διευθυντής της Μόστρα της Βενετίας, Αλμπέρτο Μπαρμπέρα. Πρόεδρος της κριτικής επιτροπής για το πρόγραμμα του «Un certain regard» είναι η σκηνοθέτις Κλερ Ντενί, ενώ το πρόγραμμα των ταινιών μικρού μήκους θα κρίνει ο Ατόμ Εγκογιάν. Πρόεδρος, τέλος, για το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου, Χρυσή Κάμερα, θα είναι ο Γκαέλ Γκαρσία Μπερνάλ.

Ενα μέρος όπου ανακαλύπτονται οι νέες τάσεις, τα νέα ταλέντα, οι νέοι τρόποι καταγραφής της κινηματογραφικής ματιάς είναι τα φεστιβάλ. Ομως, με αυτή τη φετινή εικόνα των Καννών, είναι ακόμη ασαφές ποιος είναι ο στόχος γι’ αυτή τη διοργάνωση. Να στηρίξει τις νέες ταινίες παλιότερων ονομάτων του καλλιτεχνικού κυκλώματος, που -για να λέμε και τα πράγματα με τ’ όνομά τους- δεν βρίσκονται και στην περίοδο της μεγάλης τους ακμής και να στηριχθεί από την παρουσία τους εκεί;

Να επενδύσει σε νέα ονόματα; Οι περισσότεροι από τους σκηνοθέτες που συμπληρώνουν το πρόγραμμα, έχουν ήδη φεστιβαλική παρουσία, που με καλύτερα ή χειρότερα αποτελέσματα, δεν έχει δώσει μέχρι τώρα ταινίες σημαντικά αξιομνημόνευτες. Να προσελκύσει σταρ; Σίγουρα όχι. Το φετινό πρόγραμμα είναι ίσως εκείνο με τα λιγότερα ονόματα διάσημων ηθοποιών τα τελευταία χρόνια.

Η συνήθεια να γίνεται έναρξη με μια ταινία κυρίως εμπορική και με ηθοποιούς σταρ, διατηρείται και φέτος. Το φετινό φεστιβάλ αρχίζει την Τετάρτη με τη νέα εκδοχή του Ρομπέν των Δασών. Ο «Robin Hood» που σκηνοθέτησε ο Ρίντλεϊ Σκοτ, με τον Ράσελ Κρόου και την Κέιτ Μπλάνσετ, είναι μια διαφορετική ανάγνωση του πασίγνωστου μύθου και προβάλλεται εκτός συναγωνισμού. Εχει ενταχθεί στο πρόγραμμα για τα προφανή οφέλη που θα έχει το φεστιβάλ από τις φωτογραφίες των διάσημων συντελεστών στο κόκκινο χαλί τη βραδιά της έναρξης.

Από εκεί και πέρα ωστόσο, τα πράγματα σε ό, τι αφορά την παρουσία διάσημων ονομάτων, γίνονται λίγο πιο θολά και πιο φτωχά. Θα βρίσκονται εκεί η Ζιλιέτ Μπινός, ο Χαβιέ Μπαρδέμ, η Ναόμι Γουότς, αλλά δεν είναι ακόμη σίγουρο αν θα βρίσκεται εκεί ο Σον Πεν. Και εκεί κλείνουν οι διάσημες παρουσίες του διαγωνιστικού προγράμματος.

Οι διεκδικητές

Αναλυτικά, για τον Χρυσό Φοίνικα θα διαγωνιστούν 16 ταινίες. Είναι το «Another year» του Μάικ Λι με τον Τζιμ Μπρόντμπεντ και την Ιμέλντα Στόντον, το «Copie conforme» του Αμπάς Κιαροστάμι με τη Ζιλιέτ Μπινός, το «Des hommes et des dieux» του Ξαβιέ Μποβουά, το «Biutiful» (γραμμένο μ’ αυτόν τον ανορθόγραφο τρόπο) του Αλεχάντρο Γκονζάλες Ινιαρίτου με τον Χαβιέ Μπαρδέμ, το «Fair game» του Νταγκ Λάιμαν με τον Σον Πεν και τη Ναόμι Γουότς, το «Hors-la-loi» του Ρασίντ Μπουσαρέμπ, το «Housemaid» του Ιμ Σανγκ Σου, το «A letter to uncle Boonmee» του Απιτσατπόνγκ Βεερεσεθάκουλ, το «Poetry» του Λι Τσανγκ Ντονγκ, το «La princesse de Montpensier» του Μπερνάρ Ταβερνιέ, το «La nostra vita» του Ντανιέλε Λουκέτι με τον Ρικάρντο Σκαμάρτσο, το «Outrage» του Τακέσι Κιτάνο, το «Tournee» του ηθοποιού Ματιέ Αμαλρίκ, το «Un homme qui crie» του Μαχάματα Σάλεχ Χαρούν και ο «Ψεύτης ήλιος 2» του Νικίτα Μιχάλκοφ.

Εκτός συναγωνισμού, θα προβληθούν το «You will meet a tall dark stranger» του Γούντι Αλεν, με τη Ναόμι Γουότς, τον Αντονι Χόπκινς, τον Τζος Μπρόλιν και τον Αντόνιο Μπαντέρας, το «Wall street 2: Money never sleeps» του Ολιβερ Στόουν, με τους Μάικλ Ντάγκλας, Σία Λα Μπουφ και Κάρι Μάλιγκαν, όπως και η «Tamara Drewe» του Στίβεν Φρίαρς. Σε ειδικές προβολές θα παρουσιαστούν οκτώ ακόμη ταινίες, ανάμεσα στις οποίες ο «Abel» του Ντιέγκο Λούνα, το «Chantrapas» του Οτάρ Ιοσελιάνι και το «Kaboom» του Γκρεγκ Αράκι.

Η επικράτηση των μεγάλων ονομάτων -και ηλικιών- συνεχίζεται πάντως, ακόμη και στο συνήθως πιο νεανικό «Ενα κάποιο βλέμμα». Στο τμήμα που στην περσινή διοργάνωση το μεγάλο βραβείο κέρδισε ο 37χρονος Γιώργος Λάνθιμος, αυτή τη χρονιά διαγωνίζονται ο 102 ετών Μανοέλ ντε Ολιβέιρα με την «Angelica» και ο 80χρονος πλέον Ζαν Λικ Γκοντάρ με το «Socialisme», που είναι και τα μεγαλύτερα ονόματα του τμήματος.

Μαζί τους, θα παρουσιαστούν το «Les amours imaginaires» του Ξαβιέ Ντολάν, το «Blue Valentine» του Ντέρεκ Σιανφράνς, το «Hahaha» του Χονγκ Σανγκ Σου, το «Los Labios» των Ιβάν Φαντ και Σαντιάγο Λόσα, το «Life above all» του Ολιβερ Σμιτς, το «Tuesday after Christmas» του Ράντου Μουντεάν, το «Octubre» του Ντανιέλ Βέγκα, το «Pal Adrien» της Ανιές Κοσίς, το «R U There» του Ντέιβιντ Φερμπέεκ, το «Rebecca H.» του Λοτζ Κέριγκαν, το «Chongqing Blues» του Ξιαοσουάι Γουάνγκ, το «Simon Werner a disparu...» του Φαμπρίς Γκομπέρ, το «Udaan» του Βικραμαντίτια Μοτβάν και το «Under dir die stadt» του Κρίστοφ Χοχόισλερ.

Αισθητή η απουσία των γυναικών

Το πρόγραμμα στήθηκε με τον τρόπο που επέλεξε ο Τιερί Φρεμό, όμως υπάρχει ένας πολύ μεγάλος αριθμός ταινιών που αναμενόταν να ενταχθούν σε κάποιο από τα τμήματα. Δεν ταίριαζαν με τα κριτήρια του διευθυντή του φεστιβάλ; Δεν μπόρεσαν να είναι τελικά έτοιμες; Γεγονός είναι ότι η 63η διοργάνωση θα γίνει χωρίς αυτές. Πρόκειται για το «The tree of life» του Τέρενς Μάλικ, το «Carancho» του Αργεντίνου Πάμπλο Τραπέρο, τον «Φάουστ» του Αλεξάντερ Σοκούροφ, το «The grand master» του Γουόνγκ Καρ Γουάι, το «Habemus Papam» του Νάνι Μορέτι, το «Hereafter» του Κλιντ Ιστγουντ, το «Im Keller» του Ούλριχ Ζάιντλ, το «Miral» του Τζούλιαν Σνάμπελ, το «Rabbit hole» του Τζον Κάμερον Μίτσελ, το «Restless» του Γκας Βαν Σαντ, το «The rum diary» του Μπρους Ρόμπινσον, το «Somewhere» της Σοφία Κόπολα, το «The Turin horse» του Μπέλα Ταρ, το «Black swan» του Ντάρεν Αρονόφσκι, το «The beaver» της Τζόντι Φόστερ, το «Area 51» του Ορεν Πέλι, το «Machete» του Ρόμπερτ Ροντρίγκεζ. Θα ήταν καλύτερο άραγε το πρόγραμμα αν περιλαμβάνονταν περισσότερες από αυτές τις ταινίες; Δεν θα το γνωρίζουμε μέχρι την πρώτη τους προβολή. Θα ήταν όμως σίγουρα περισσότερο ενδιαφέρον.

Μια ακόμη παρατήρηση που μπορεί, τέλος, να κάνει κανείς για τις Κάννες αυτή τη χρονιά, είναι η περιορισμένη παρουσία των γυναικών. Αν και τα τελευταία χρόνια το φεστιβάλ πρόσφερε αρκετές θέσεις σε γυναίκες σκηνοθέτες, φέτος η παρουσία τους είναι εξαιρετικά περιορισμένη και αποκλεισμένη στα εκτός συναγωνισμού τμήματα. Η φετινή διοργάνωση έχει πιο αντρικά χαρακτηριστικά, από τα ονόματα και το γένος των σκηνοθετών, μέχρι το είδος των ταινιών. Οι ιστορίες γυναικών και οι δυνατοί γυναικείοι ρόλοι, που αποτελούσαν βασικό στοιχείο των Καννών τα τελευταία χρόνια, σ’ αυτό το φεστιβάλ φαίνεται ότι δεν βρήκαν τον δρόμο για την τελική επιλογή. Θα μπορούσε να είναι ένα τυχαίο γεγονός, στο οποίο κανείς να μη δώσει ξεχωριστή σημασία. Ειδικά όμως, αυτή τη χρονιά, που η Κάθριν Μπίγκελοου έφτασε να κατακτήσει το ταμπού του Οσκαρ σκηνοθεσίας, η έλλειψη των γυναικών δημιουργών από τις Κάννες γίνεται ακόμη πιο αισθητή.