«Θα ζητούσα απ' τον Αγγελόπουλο να σκηνοθετήσει όπερα»

• Της ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΜΠΑΡΚΑ, Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 19 Μαΐου 2010

Ο Ζεράρ Μορτιέ ήταν 22 ετών το 1964 όταν βρέθηκε για πρώτη φορά στο Ηρώδειο. Παρακολούθησε τους «Βατράχους» του Αριστοφάνη και ήταν μια εμπειρία που τον σημάδεψε για όλη του τη ζωή. «Ενα κομμάτι του κοινού επαναλάμβανε δυνατά τα λόγια του Χορού.

Φανατικός υπέρμαχος της Ευρωπαϊκής Ενωσης ο Ζεράρ Μορτιέ αποκήρυξε τον εθνικισμό, προτείνοντας την τέχνη ως αντίδοτό του

Αίφνης συνειδητοποίησα πώς έπρεπε να ήταν το αρχαίο θέατρο και, κυρίως, ποια ήταν η πολιτική σημασία όχι μόνο του θεάτρου αλλά της τέχνης γενικότερα». Το θυμήθηκε προχθές στη συζήτησή του με τον Γάλλο δημοσιογράφο Ζαν-Μαρί Κολομπανί στο Μέγαρο Μουσικής, στο πλαίσιο των διαλέξεων του Megaron Plus.

«Η τέχνη, εργαλείο της πολιτείας», ήταν ο τίτλος της ενδιαφέρουσας συζήτησης, παρουσία περίπου 100 θεατών. Ο Ζεράρ Μορτιέ είναι ένας από τους ισχυρότερους καλλιτεχνικούς διευθυντές διεθνώς. Η καριέρα του έλαμψε όταν το 1981 ανέλαβε το Βασιλικό Θέατρο ντε λα Μονέ/Οπερα των Βρυξελλών, μετατρέποντάς το σε «Μέκκα των φίλων της όπερας». Στη συνέχεια, από το 1991 και για μία δεκαετία συνέδεσε το όνομά του με το Φεστιβάλ του Ζάλτσμπουργκ, ενώ από το 2004 έως το 2009 διηύθυνε την Οπερα του Παρισιού. Τον ερχόμενο Σεπτέμβρη ξεκινά η θητεία του στο περίφημο Τεάτρο Ρεάλ της Μαδρίτης.

«Δεν υπάρχει έργο τέχνης άξιο της ονομασίας του που να μην έρχεται σε άμεση επαφή με την κοινωνία. Οι μεγάλοι καλλιτέχνες έχουν περισσότερες από πέντε αισθήσεις. Είναι προφήτες. Θέτουν πιο σωστά τα ερωτήματα από τους πολιτικούς» τόνισε, θυμίζοντάς μας πως το αρχαίο ελληνικό δράμα επηρέασε τους νόμους της αθηναϊκής δημοκρατίας.

Λάτρης του Μότσαρτ, «ίσως του πιο πολιτικού συνθέτη από την εποχή του Μοντεβέρντι, που ακόμη δεν έχει κατανοηθεί», θεωρεί την όπερα πολιτικό θέατρο. Αρκεί να «σπάσει κανείς τις καθημερινές συνήθειες του ενημερωμένου κοινού, να σπάσει τη ρουτίνα που έχει παγιωθεί στο θέατρο. Ο δημιουργός πρέπει να προσπαθήσει να φτάσει στο μικρό εκείνο μέρος της αλήθειας του συνθέτη ή του συγγραφέα... Για παράδειγμα στο "Μαγεμένο Αυλό" του Μότσαρτ η Βασίλισσα της Νύχτας βγαίνει από το υπόγειο. Εμένα δεν μου φαίνεται λογικό. Θα την ήθελα να έρχεται από τον ουρανό...».

Πολύ σημαντικός είναι για τον Μορτιέ και ο τόπος όπου παράγεται η τέχνη. «Αλλιώς θα ανέβαζα μια όπερα στην Αθήνα και αλλιώς στη Μαδρίτη. Τα μεγάλα έργα τέχνης συνδέονται με τον τόπο που δημιουργούνται. Δείτε για παράδειγμα την "Γκουέρνικα" του Πικάσο».

Ο Τεό στην όπερα

Ο άνθρωπος που καθιέρωσε τη νέα ανάγνωση και τη σύγχρονη οπτική στην τέχνη της όπερας, δεν παρέλειψε να εξηγήσει πώς επιλέγει σκηνοθέτες όπως ο Μ. Χάνεκε ή ο Πατρίς Σερό. «Δεν θα ζητούσα ποτέ από τον Γκοντάρ να σκηνοθετήσει όπερα», τόνισε. «Ομως από δημιουργούς που δουλεύουν στενά με τους ηθοποιούς, όπως ο Πέτερ Στάιν ή ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, ναι. Δεν έχει σημασία που δεν ανήκουν στην όπερα. Ο "Θίασος" για παράδειγμα του Θ. Αγγελόπουλου είναι μία από τις πιο σημαντικές ταινίες που με επηρέασαν πολύ. Ενα από τα επόμενα σχέδιά μου είναι να πείσω τον Πέδρο Αλμοδόβαρ, αυτόν τον "Βέρντι" του 20ού αιώνα. Ξέρω και τι θα του αναθέσω: τον "Φάλσταφ" του Βέρντι, μια όπερα με εξαιρετικά δυνατούς γυναικείους ρόλους. Μη μου κλέψετε την ιδέα...» αστειεύτηκε.

Ερωτηθείς για την άμυνα ενός καλλιτεχνικού διευθυντή απέναντι στη λογοκρισία δήλωσε ότι η απάντηση είναι το «πάθος του να σαγηνεύει τους άλλους, όχι όμως με βιαιότητα, σαν πυγμάχος. Αναγνωρίζω ότι στην προσπάθειά μας να τους προσελκύσουμε όλους, γινόμαστε λαϊκιστές. Τότε καλύτερα είναι να ανεβάζουμε την «Ωραία μου κυρία» και όχι τους "Γάμους του Φίγκαρο". Λογοκρισία θα υπάρχει πάντα, αλλά δεν αρκεί να σταματήσει όποιον ασχολείται με την τέχνη».

Πολύ καλά ενημερωμένος για τα προβλήματα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, τόνισε ότι σήμερα θα ανέβαζε μια όπερα στο Μέγαρο και όχι στην ΕΛΣ «γιατί θα κόστιζε λιγότερο στον κρατικό προϋπολογισμό...».