Ενας αγέραστος Κουροσάουα

• ΚΡΙΤΙΚΗ: ΝΙΝΟΣ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗΣ, Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 5 Μαΐου 2010

Η επανέκδοση του αριστουργηματικού «Ρασομόν» του Ιάπωνα Ακίρα Κουροσάουα είναι το κινηματογραφικό γεγονός μιας λιτής κατά τα άλλα κινηματογραφικής εβδομάδας, με τρεις ουσιαστικά νέες ταινίες: «Ξινή ζωή», δραματική κομεντί του Ντέρικ Μαρτίνι, «Αγαπημένε μου Τζον», ρομαντικό δράμα του Λάσε Χάλστρομ, και «Ραντεβού για παντρεμένους», κωμικό θρίλερ του Σον Λέβι.

Ρασομόν

Rashomon. Ιαπωνία, 1950. Μαυρόασπρη. Σκηνοθεσία: Ακίρα Κουροσάουα. Σενάριο: Σινόμπου Χασιμότο, Ακίρα Κουροσάουα. Ηθοποιοί: Τοσίρο Μιφούνε, Ματσίκο Κίο, Μασαγιούκι Μόρι. 90'

*****

Η εξερεύνηση της αλήθειας ιδωμένη από τέσσερις διαφορετικές πλευρές, μέσα από την ιστορία ενός βιασμού και μιας δολοφονίας στη μεσαιωνική Ιαπωνία, σ' ένα μοναδικό αριστούργημα, που επαναπροβάλλεται με αφορμή τα 60 χρόνια από την πρώτη του προβολή.

Με τη σχετικότητα της αλήθειας καταπιάνεται στο εκπληκτικό αυτό αριστούργημά του ο μεγάλος Ιάπωνας σκηνοθέτης Ακίρα Κουροσάουα, που επαναπροβάλλεται με αφορμή τα 60 χρόνια από την εμφάνιση και βράβευσή του με το Χρυσό Λιοντάρι στο Φεστιβάλ της Βενετίας του 1950, όπου είχε καταπλήξει το μέχρι τότε απληροφόρητο για τον ιαπωνικό κινηματογράφο δυτικό κοινό. Αριστούργημα που από τότε έχει επηρεάσει πολλούς σκηνοθέτες (ανάμεσα στους πιο πρόσφατους και ο Μπράιαν Σίνγκερ στο «Συνήθεις ύποπτοι»), ενώ το Χόλιγουντ γύρισε και το ριμέικ του, «Ο βιασμός», σε σκηνοθεσία Μάρτιν Ριτ και με πρωταγωνιστή τον Πολ Νιούμαν.

Με βάση δύο διηγήματα του Ριουνοσούκε Ακουταγκάουα, ο Κουροσάουα αφηγείται τις τέσσερις διαφορετικές εκδοχές του βιασμού μιας γυναίκας (Ματσίκο Κίο) και της δολοφονίας του σαμουράι συζύγου της (Μασαγιούκι Μόρι) από ένα ληστή (Τοσίρο Μιφούνε), στη μεσαιωνική Ιαπωνία. Η ταινία αρχίζει έξω από την «Πύλη Ρασομόν» (η «πύλη των διαβόλων») με τρεις άντρες να συζητούν την ιστορία του βιασμού: ένας ιερέας, ένας ξυλοκόπος κι ένας απλός άντρας, ενώ αργότερα, ο τέταρτος άντρας (ο νεκρός ληστής) μιλάει μέσα από ένα μέντιουμ. Οι τρεις άντρες θα αφηγηθούν μέσα από φλας-μπακ, ο καθένας με εντελώς διαφορετικό τρόπο, την ιστορία του βιασμού και της δίκης που ακολούθησε.

Το βασικό θέμα της ταινίας, που είναι και μία από τις τότε πρωτοτυπίες της, είναι η διαφορετική αλήθεια που αφηγείται ο καθένας από τους τέσσερις μάρτυρες. Αλήθεια υποκειμενική, που μας αποκαλύπτει τις ανθρώπινες αδυναμίες, αλλά και το πόσο ευάλωτες μπορεί να είναι οι προσωπικές εντυπώσεις και τα αισθήματα. Ποια είναι όμως η αλήθεια; Υπάρχει αντικειμενική αλήθεια; Η ταινία δεν μας δίνει καμιά απάντηση. Απλώς μάς προκαλεί να διαλογιστούμε πάνω στο τεράστιο αυτό θέμα. Αυτό που κάνει είναι να καταγράψει τις διαφορετικές απόψεις και ν' αφήσει τον θεατή, όπως τον ένορκο στο δικαστήριο, να βγάλει το δικό του συμπέρασμα. Ο ίδιος ο σκηνοθέτης, σχολιάζοντας την ταινία στην «Αυτοβιογραφία» του, σημειώνει: «Τα ανθρώπινα όντα δεν είναι ικανά να είναι ειλικρινή με τον εαυτό τους για τον εαυτό τους. Δεν μπορούν να μιλήσουν για τον εαυτό τους χωρίς να τον εξωραΐζουν».

Ο Κουροσάουα αντιπαραθέτει με εκπληκτική μαεστρία τις διαφορετικές ιστορίες, φτιάχνοντας μια ταινία δείγμα έξοχης εικαστικής ομορφιάς, με θαυμάσιες συνθέσεις πλάνων, εντυπωσιακές κινήσεις της κάμερας (ανάμεσά τους κι ένα πανέμορφο, μεγάλο τράβελινγκ στο δάσος), φωτισμούς που συχνά δημιουργούν μια σουρεαλιστική ατμόσφαιρα (η θαυμάσια φωτογραφία είναι του Γιαζούο Μιγιακάουα) και υπέροχες ερμηνείες των ηθοποιών (με επικεφαλής τον μοναδικό Τοσίρο Μιφούνε), που αντλούν από το ιαπωνικό θέατρο. Μια ταινία-σταθμός στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου, από εκείνες που συνέβαλαν στο να μετατραπεί ο κινηματογράφος σε αληθινή τέχνη. Μια ταινία που βλέπεται και ξαναβλέπεται με την ίδια πάντα απόλαυση.

Ξινή ζωή

Lymelife. ΗΠΑ, 2010. Σκηνοθεσία: Ντέρικ Μαρτίνι. Σενάριο: Ντέρικ και Στίβεν Μαρτίνι. Ηθοποιοί: Αλεκ Μπόλντουιν, Τίμοθι Χάτον, Ρόρι Κάλκιν, Εμα Ρόμπερτς, Τζιλ Χένεσι, Σίνθια Νίξον, Κίραν Κάλκιν. 95'

***

Τα προβλήματα δύο δυσλειτουργικών οικογενειών, ιδωμένα από δύο νεαρά αγόρια - πικρό σχόλιο πάνω στην ανυπαρξία του αμερικανικού ονείρου. Εξαιρετικές όλες οι ερμηνείες.

Στην Αμερική (και συγκεκριμένα στο Λονγκ Αϊλαντ) του 1979 μάς μεταφέρει στην ταινία του αυτή ο νέος σκηνοθέτης Ντέρικ Μαρτίνι. Ο Αλεκ Μπόλντουιν ερμηνεύει τον Μίκι, ένα παντρεμένο, με δύο έφηβους γιους, κτηματομεσίτη, ο οποίος απατά τη γυναίκα του, Μπρέντα (Τζιλ Χένεσι), με τη Μελίσα, γυναίκα (Σίνθια Νίξον) του Τσάρλι (Τίμοθι Χάτον), γείτονα και φίλου του, που υποφέρει από τη νόσο του Lyme (λοίμωξη συνηθισμένη στην Αμερική, που μεταδίδεται από τα τσιμπούρια). Την ιστορία τους παρακολουθούν τα δύο ανήλικα παιδιά του, ο μεγαλύτερος γιος, Τζίμι (Κίραν Κάλκιν), που ετοιμάζεται να πάει στον πόλεμο των Φόκλαντ και ο 15χρόνος Σκοτ (Ρόρι Κάλκιν), που είναι ερωτευμένος με την Αντριάνα (Εμα Ρόμπερτς), την κόρη του γείτονα Τσάρλι.

Ο σκηνοθέτης και ο συν-σεναριογράφος και αδερφός του, αντλούν από τις δικές τους εμπειρίες για να φτιάξουν την άλλοτε τρυφερή κι άλλοτε πικρή αλληγορία τους αυτή (με τη νόσο του Lyme να μετατρέπεται σε σύμβολο) πάνω στο αμερικανικό όνειρο, που σταδιακά αλλά με σιγουριά διαλύεται -όπως και ο θλιβερός, καταπονημένος Τσάρλι, αδιάφορος για τη γυναίκα του που πηδιέται στο υπόγειο με τον εραστή της. Πέρα από την ατμόσφαιρα της απελπισίας και του άγχους των μικροαστικών αυτών, δυσλειτουργικών οικογενειών που κατάφερε να δώσει ο Μαρτίνι, η ταινία του έχει και ένα άλλο, μεγάλο ατού: τις εξαιρετικές ερμηνείες όλων των ηθοποιών του, μ' επικεφαλής τον Τίμοθι Χάτον, που έδωσε με ξεχωριστή δύναμη τον άρρωστο Τσάρλι.

Αγαπημένε μου Τζον

Dear John. ΗΠΑ, 2010. Σκηνοθεσία: Λάσε Χάλστρομ. Σενάριο: Τζέιμι Λίντεν, από μυθ. του Νίκολας Σπαρκς. Ηθοποιοί: Τσάνινγκ Τάτουμ, Αμάντα Σίφριντ, Ρίτσαρντ Τζένκινς, Χένρι Τόμας. 105'

**

Πικρόγλυκο ρομαντικό δράμα γύρω από έναν ανολοκλήρωτο έρωτα ανάμεσα σ' ένα στρατιωτικό και ένα πλουσιοκόριτσο, φτιαγμένο με κύριο στόχο να συγκινήσει.

Εκείνος είναι ένας γοητευτικός, επαγγελματίας στρατιωτικός των Ειδικών (διάβαζε μυστικών) Δυνάμεων, από μεγαλοαστική τάξη. Εκείνη είναι ένα όμορφο, αιθέριο πλουσιοκόριτσο. Θα συναντηθούν τυχαία, όταν ο Τζον (Τσάνινγκ Τάτουμ), στη διάρκεια της δεκαπενθήμερης άδειάς του, πηδάει στη θάλασσα, κάπου στις ακτές της Καρολίνας, για να πιάσει το πορτοφόλι της Σαβάνα (Αμάντα Σίφριντ). Ετσι αρχίζει η ρομαντική ιστορία τους, που θα διακοπεί με την τρομοκρατική επίθεση στους δίδυμους πύργους του 2001. Οχι πως ο Τζον σκοτώνεται στους πύργους ή στο Αφγανιστάν. Απλώς η έλξη του πολέμου δεν τον εγκαταλείπει. Απλά, από τον έρωτά του για τη Σαβάνα προτιμά να επανακατατάσσεται στον στρατό και να τρέχει όπου τον στείλει ο «θείος Σαμ». Ετσι τελειώνει ένας μεγάλος έρωτας, όπως θα έλεγαν οι παλιοί «μεταφραστές» των ξένων χολιγουντιανών τίτλων, που πάντα αναζητούσαν κάτι το ρομαντικό σ' αυτούς για να τραβήξουν το γυναικείο κοινό. Ο Χάλστρομ δεν είναι βέβαια κακός σκηνοθέτης («Θέα στον ωκεανό», «Τα ναυτιλιακά νέα», «Καζανόβα»). Απλώς ξέρει καλά την τεχνική να στήνει ωραίες, συγκινητικές (εδώ πολύ γλυκανάλατες) σκηνές, αν και του λείπει το βάθος εκείνο που πέρα από τα απλά συναισθήματα αγγίζει τον ίδιο τον άνθρωπο και τον εσωτερικό (αληθινό) του κόσμο. Κάποια παρηγοριά προσφέρει η παρουσία της ελκυστικής, πολύ συμπαθητικής Αμάντα Σίφριντ, που, όπως απέδειξε ο Εγκογιάν με την ταινία του «Υποψία», μπορεί, με τον κατάλληλο ρόλο, να προσφέρει κάτι το ξεχωριστό.

Ραντεβού για παντρεμένους

Date Night. ΗΠΑ, 2010. Σκηνοθεσία: Σον Λέβι. Σενάριο: Τζος Κλάουσνερ. Ηθοποιοί: Στιβ Καρέλ, Τίνα Φέι, Τζέιμς Φράνκο, Μαρκ Γουόλμπεργκ, Ρέι Λιότα. 88'

*½

Ανιση ρομαντική κωμωδία, με στοιχεία θρίλερ, γύρω από ένα αθώο ζευγάρι που μπλέκει σε μια απίθανη περιπέτεια.

Στην ταινία του Σον Λέβι έχουμε μιαν άλλη μικροαστική, αν και όχι δυσλειτουργική οικογένεια: εκείνη του Φιλ (Στιβ Καρέλ) και της Κλερ Φόστερ (Τίνα Φέι). Πρόκειται για ένα συνηθισμένο, καλοσυνάτο, με δυο παιδιά, ανιαρό στην πραγματικότητα ζευγάρι, που για να μπορέσουν να δειπνήσουν σ' ένα «ιν» εστιατόριο του Μανχάταν, χρησιμοποιούν το όνομα ενός άλλου, απόντος ζευγαριού, για να πάρουν το τραπέζι τους. Μόνο που το άλλο ζευγάρι έχει μπλεξίματα με τη μαφία, με αποτέλεσμα ο Φιλ και η Κλερ να βρεθούν αντιμέτωποι με μαφιόζους που τους κυνηγούν για τις βρώμικες δουλειές του άλλου ζευγαριού.

Εξυπνο εύρημα -αν και όχι πρωτότυπο- που ο Σον Λέβι χρησιμοποεί για να φτιάξει την κωμική του περιπέτεια. Μόνο που δεν αποφασίζει ποιος τελικά είναι ο στόχος του, ανακατεύοντας διάφορα στοιχεία και στιλ - θρίλερ αγωνίας, ρομαντική ιστορία, κωμωδία σλάπστικ, ωμή περιπέτεια, μαζί με λίγο χιτσκοκικό σασπένς. Το μόνο διασκεδαστικό, που τελικά σώζεται, είναι η παρουσία του δίδυμου Στιβ Καρέλ και Τίνα Φέι, που κάνουν ό,τι μπορούν για να ζωντανέψουν την πλοκή. *