Τέσσερα μυστικά κι ένα πτώμα

Ενας δάσκαλος ύποπτος για συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση. Ενας αστυνόμος μπλεγμένος σε παρανομίες. Ενας κοινοτάρχης με διπλή ζωή. Ενας ιερέας με «αμαρτωλή» ερωτική ταυτότητα. Ολοι αυτοί συναντώνται στην κωμωδία του Χρήστου Δήμα, «Νήσος». Το σενάριο, που υπογράφουν οι Ελενα Σολωμού και Κωστής Παπαδόπουλος, δεν ανήκει στην επιστημονική φαντασία. Μάλλον στην Ελλάδα της... διπλανής πόρτας.

Ο Χρήστος Δήμας ξεχώρισε την Ελένη Καστάνη όταν την είδε σε δραματικό ρόλο, στον «Δεκαπενταύγουστο» του Κωνσταντίνου Γιάνναρη

«Η ταινία είναι μια ηθογραφία που "πατά" σε γνώριμες κωμικές εικόνες, τις οποίες κουβαλάμε από τις οικογένειες, τα χωριά, τα νησιά και τους γείτονες. Ενας "καθρέφτης" του ελληνικού μπάχαλου», λέει ο Χρήστος Δήμας. Αυτό που τον γοήτευσε στην ιστορία της «Νήσου» είναι ότι στηρίζεται σε αληθινούς χαρακτήρες -ανήθικους, ηθικούς, φωτεινούς, σκοτεινούς- που προσπαθούν να κρύψουν τα μυστικά τους. Οσο βέβαια επιτρέπει μια μικρή νησιωτική κοινωνία.

Γύρω από τα μυστικά εκτυλίσσεται η ταινία, που γυρίστηκε στη Σίφνο. Αφετηρία της γίνεται η διαθήκη του άρχοντα του τόπου. Αφήνει μια τεράστια περιουσία στους ανθρώπους που εκπροσωπούν τις τέσσερις εξουσίες του νησιού, με την προϋπόθεση να διαβαστούν στην πλατεία τέσσερις επιστολές οι οποίες βγάζουν τα άπλυτά τους στη φόρα.

Ο Χρήστος Δήμας, που δοκιμάζεται πρώτη φορά στην κωμωδία, είχε στο μυαλό του τρία ονόματα: Γιώργος Τζαβέλλας, Βασίλης Γεωργιάδης και Ρόμπερτ Αλτμαν. Από τον πρώτο την «Κάλπικη λίρα». Από τον δεύτερο τη «γενναιοδωρία των συναισθημάτων των ταινιών του». Ενώ από τον Ρόμπερτ Αλτμαν, «το πώς στήνει τους χαρακτήρες των ψηφιδωτών του ιστοριών, που έχουν αρχή, μέση και τέλος».

Από τον αγαπημένο του Αμερικανό δημιουργό κρατάει και τη μαεστρία του με τους ηθοποιούς. «Υπάρχουν σκηνοθέτες που κυνηγάνε την αισθητική του κάδρου και του πλάνου. Εμένα με ενδιαφέρει όταν φτάσει η κάμερα στο πρόσωπο του ηθοποιού, να πείθει όταν λέει "σ' αγαπώ"».

Οι οικείοι και αληθινοί χαρακτήρες βρίσκονται στην ουσία της καλής κωμωδίας. «Σε αυτό στηρίζεται η επιτυχία της Φίνος Φιλμ. Η Βασιλειάδου και η Βλαχοπούλου απέπνεαν οικειότητα. Δεν ήταν καρτούν, ούτε ακραίοι χαρακτήρες εκτός πραγματικότητας», εξηγεί.

Η καλή κωμωδία προϋποθέτει και δυνατό σενάριο, γιατί, όπως λέει ο Χρήστος Δήμας, «οι ηθοποιοί χρειάζονται ατάκες». Η «Νήσος» στηρίζεται σε καλούς ηθοποιούς, που έχουμε ταυτίσει με την τηλεόραση: Ελένη Καστάνη, Βλαδίμηρος Κυριακίδης, Ελισάβετ Κωνσταντινίδου, Μιχάλης Μαρίνος, Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, Τάνια Τρύπη, Ζέτα Δούκα, Δάφνη Λαμπρόγιαννη, Κώστας Βουτσάς κ.ά. Ονόματα που εγγυώνται κατ' αρχάς την εμπορική επιτυχία.

Αυτό όμως δεν έχει και πολλή σημασία για τον Δήμα. «Την Ελένη Καστάνη, τη λάτρεψα από τον "Δεκαπενταύγουστο" του Γιάνναρη. Δεν δέχομαι την ταμπέλα "τηλεοπτικός". Με ενδιαφέρει αν κάποιος είναι καλός ηθοποιός ή όχι», λέει.

Δεν είναι το μόνο στερεότυπο που αρνείται. Διαφωνεί με το κλισέ που λέει ότι ο θεατής θέλει κωμωδία. «Και ένα καλό δράμα μπορεί να φέρει εισιτήρια. Το απέδειξαν οι ταινίες "Ελ Γκρέκο", "Νύφες", "Ψυχή βαθιά". Η "Πολίτικη κουζίνα" είχε επιτυχία γιατί ήταν πολύ καλή ταινία», λέει. Οχι ότι υποτιμά τις «ευεργετικές» ικανότητες της κωμωδίας, ειδικά σε μια εποχή που «μας "μαστιγώνουν" οι τράπεζες, οι πιστωτικές, τα παιδιά».

Και, ναι, δεν είχε κανένα πρόβλημα να σκηνοθετήσει κωμωδία, κι ας τον έχουμε κατατάξει σε ένα πιο καλλιτεχνικό σινεμά. «Μου αρέσει να τσαλαπατώ την καθωσπρεποσύνη μου. Αρκεί να γίνεται με αξιοπρέπεια. Δεν μπορεί κανείς να μου προσάψει ότι η "Νήσος" είναι αρπαχτή. Τη χάρηκα πολύ. Δεν έχω προκαταλήψεις, γιατί δεν παίρνω πολύ σοβαρά τον εαυτό μου. Δεν νιώθω την ανάγκη ν' αποδείξω τη βαρύτητά μου στον χώρο του πολιτισμού».

Τις ταινίες του όμως τις παίρνει σοβαρά. Αλλιώς δεν θα άφηνε σε αυτές κάθε φορά, όπως λέει, «κάτι από το δικό μου σύμπαν». Γι' αυτό και μπορεί να γίνουν... Γολγοθάς. Οπως το «Longsdale». Εχει εξελιχθεί σε ένα «φάντασμα, που δεν παύω να κυνηγώ», αλλά τον άφησε 8 χρόνια μακριά από το σινεμά. Μετά τη «Νήσο» θα ακολουθήσει η «Αμμος στην κλεψύδρα». Και είναι δράμα.

• Της ΧΡΥΣΟΥΛΑΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ, Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 30 Δεκεμβρίου 2009