«Η κουβανική επανάσταση είναι χωρίς επιστροφή»

«Χαίρομαι που βλέπω ότι στην Αθήνα γίνονται διαδηλώσεις. Φαίνεται, υπάρχουν ακόμα στον κόσμο άνθρωποι που αγωνίζονται για δικαιοσύνη». Ο Κουβανός κινηματογραφιστής Ιντελφόνσο Ράμος Βάλντες, ζωντανή ιστορία του επαναστατικού κουβανικού σινεμά, συναπαντήθηκε χθες στο κέντρο της Αθήνας με μια ακόμη διαδήλωση των εξανισταμένων stagiers. Και πραγματικά αιφνιδιάστηκε με το «επαναστατικό» πνεύμα της πόλης.

Ο 74χρονος ρωσοτραφείς ντοκιμαντερίστας, ιδρυτικό μέλος και διευθυντής του Κουβανικού Ινστιτούτου Τέχνης και Κινηματογραφικής Βιομηχανίας (ICAIC), παραμένει αμετανόητος υπέρμαχος της επανάστασης του Κάστρο αλλά και κάθε «αγώνα» ή κινητοποίησης. Θεωρεί αμερικανικό «δάκτυλο» την εικόνα μιας κουβανικής επανάστασης που ξεφτίζει ραγδαία.

Βρέθηκε στην Ελλάδα για να μετάσχει στον εορτασμό των 50χρονων του Κουβανικού Ινστιτούτου, με ένα Φεστιβάλ Κουβανικού Σινεμά που ξεκινά αύριο στον κινηματογράφο «Λαΐς» της Ταινιοθήκης της Ελλάδας (ώς τις 9 του μήνα). Το συνδιοργανώνουν η Ταινιοθήκη της Ελλάδας, η κουβανική πρεσβεία στην Ελλάδα και η «New Star» του Βελισσάριου Κοσσυβάκη.

Το Κουβανικό Ινστιτούτο Τέχνης και Κινηματογραφικής Βιομηχανίας ιδρύθηκε από τον Κάστρο το 1959. «Ηταν μια πράξη πολιτικής βούλησης, που οφείλουμε στο ευρύ όραμα της ηγεσίας της επανάστασης και ειδικότερα στον κομαντάντε Κάστρο», είπε ο Βάλντες. «Ο κουβανικός κινηματογράφος και η κουβανική επανάσταση είναι γεγονότα χωρίς επιστροφή. Πριν από 50 χρόνια η επανάσταση πρόσφερε σε μια αποκλεισμένη, υπανάπτυκτη, φτωχή χώρα, με υψηλό βαθμό αναλφαβητισμού και χωρίς κινηματογραφική παράδοση, την ευκαιρία να κάνει σινεμά και να εκπαιδευτεί απ' αυτό, οικοδομώντας τον καλύτερο δυνατό κόσμο για τους Κουβανούς».

Η ευκαιρία «ρίζωσε» κι απέδωσε θαυμαστούς «καρπούς», αφού το Κουβανικό Ινστιτούτο μέσα στα χρόνια υπερέβη τα στενά κινηματογραφικά όρια και μετατράπηκε «σε πολιτιστικό κίνημα μεγάλης κλίμακας, που έδωσε στον λαό τη δυνατότητα, μεταξύ άλλων, να δει τις καλύτερες ταινίες των κομμουνιστικών αλλά και των καπιταλιστικών χωρών».

Στην 50χρονη «σοδειά» του απ' το '59 ανήκουν 170 ταινίες μυθοπλασίας και 1.000 -αν όχι περισσότερα- ντοκιμαντέρ. Εδώ εντοπίζεται και η θεμελιώδης ανισορροπία σε βάρος των ταινιών fiction.

«Επρεπε να καταγραφεί η νέα πραγματικότητα, ο θρίαμβος της επανάστασης», αμύνεται ο Βάλντες. «Το ντοκιμαντέρ λειτούργησε πάντως ως εφαλτήριο για να αναπτυχθεί αργότερα η μυθοπλασία - δεν υπήρχε όπως σήμερα στη χώρα Ακαδημία. Επειτα, οι ταινίες μυθοπλασίας έχουν μεγαλύτερο κόστος. Η χώρα μου δεν είχε πόρους. Τα ντοκιμαντέρ ήταν η φθηνή και αποδοτική λύση. Ακόμα και σήμερα έχουν προβάδισμα».

• Υπήρχε αυτά τα 50 χρόνια «χώρος» για ένα μη «στρατευμένο» σινεμά;

«Η Κούβα είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση. Οι ίδιοι οι δημιουργοί είναι "δεμένοι" με την επανάσταση. Χωρίς να ακολουθούμε άνωθεν εντολές, οι σκηνοθέτες εκφράζαμε και εκφράζουμε εκουσίως τις κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές. Δεν ακολουθήσαμε καν τη γραμμή του σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Πάντα ήμασταν ανεξάρτητοι».

• Το κουβανικό σινεμά δεν άλλαξε προσανατολισμό ή προβληματισμό αυτά τα 50 χρόνια;

«Το μοναδικό πράγμα που άλλαξε είναι ο ιστορικός περίγυρος και τα νέα προβλήματα που πρέπει να επιλυθούν. Μετά την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ ζήσαμε την κρίση και στο σινεμά. Χρόνο με τον χρόνο ανακάμπτουμε. Τα τελευταία δύο χρόνια οργανώνεται σε ετήσια βάση το Φεστιβάλ Νέων Δημιουργών. Με έχουν εκπλήξει οι νέοι Κουβανοί σκηνοθέτες. Με ελάχιστα μέσα, ακόμα και μέσα στο σπίτι τους, ολοκληρώνουν μικρά κινηματογραφικά "θαύματα"».

• Η επανάσταση με την ανάληψη της εξουσίας από τον Ραούλ Κάστρο, έχει «χαλαρώσει» κάπως; Τουλάχιστον αυτή η εντύπωση έχει δημιουργηθεί.

«Το αντίθετο. Λέτε ότι έχει "χαλαρώσει" εξαιτίας της συστηματικής παραπληροφόρησης των δυτικών ΜΜΕ. Η πλειονότητα του κουβανικού λαού συνεχίζει να είναι υπέρ της επανάστασης. Υπάρχουν μόνο 30-40 "συννεφάκια" πληρωμένα από τη CIA ή την κυβέρνηση των ΗΠΑ, που ονειρεύονται μια εσωτερική κουβανική αντιπολίτευση». *

• info Οι προβολές του Φεστιβάλ Κουβανικού Κινηματογράφου στον κινηματογράφο «Λαΐς» (Ιερά Οδός 48 και Μεγ. Αλεξάνδρου 134-6, τηλ.: 210-3609695) θα γίνονται καθημερινά από αύριο ώς την ερχόμενη Τετάρτη (από 18.30 ώς 00.30). Θα προβληθούν κλασικές ταινίες του κουβανικού σινεμά (όπως οι «Μνήμες υπανάπτυξης» του Τόμας Γκουτιέρες Αλέα) αλλά και πρόσφατες (όπως το «Σελίδες από το ημερολόγιο του Μαουρίτσιο» του Μαουέλ Πέρες). Την Κυριακή θα πραγματοποιηθεί αφιέρωμα στη φιλμογραφία του Σαντιάγκο Αλβάρες.

• Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ, Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 2 Δεκεμβρίου 2009