Οι ταινίες της εβδομάδας: Για ανθρώπους και θεούς...

Πλούσια η τρέχουσα βδομάδα. Καινούριος Χάρι Πότερ, δύο ελληνικές παραγωγές, η καλή «Ταξίδι στη Μυτιλήνη» του Λάκη Παπαστάθη και «Το Χάρισμα» όπως και το θρίλερ «Παιχνίδια συνωμοσίας». Εξέχουσα η παρουσία όμως της γαλλικής «Ενώπιον θεών κι ανθρώπων», της 5ης μεγάλου μήκους ταινίας του Ξαβιέ Μποβουά. Επίσης: Δύο σημαντικά αφιερώματα. Αφ' ενός, στην «Ταινιοθήκη της Ελλάδας» αφιέρωμα στον Ερίκ Ρομέρ, από τις θεμελιώδεις φιγούρες του Γαλλικού Νέου Κύματος και τους «μύθους ηθικής» του, που ακουμπούν στον ανταγωνισμό ανάμεσα στην προσωπική ταυτότητα, τους ερωτικούς πειρασμούς, την πνευματικότητα και το πάθος της ανθρώπινης φύσης. Αφ' ετέρου, στο Ιδρυμα Μ. Κακογιάννη και τον κινηματογράφο «Φιλίπ» ταυτόχρονα, εκτενές αφιέρωμα της New Star στα «100 χρόνια από την Μεξικάνικη Επανάσταση» με βδομάδα πυκνότατων προβολών, 24 συνολικά ταινιών, με θεματική που άπτεται της μεξικάνικης επανάστασης, της προοπτικής και των διαστάσεών της.

ΚΡΙΤΙΚΗ:
Τζία ΓΙΟΒΑΝΗ, ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, Πέμπτη 18 Νοέμβρη 2010

 

ΞΑΒΙΕ ΜΠΟΒΟΥΑ: Ενώπιον θεών και ανθρώπων

Ελεγεία για τους τελευταίους μήνες ζωής επτά Γάλλων Κιστερκιανών μοναχών, που το Μάη του '96 απήχθηκαν και δολοφονήθηκαν στη Βόρεια Αλγερία από την ένοπλη ισλαμική οργάνωση GIA. Οι μοναχοί, από τις αρχές του '90, ζούσαν στη μονή του τάγματος μέσα στη φύση, στις ορεινές περιοχές της χώρας, σε αρμονική ώσμωση με τον τοπικό πληθυσμό και τις νόμιμες αρχές. Οι μοναχοί του Τάγματος της Σιωπής - σύμφωνα με τον Κανόνα του Αγίου Βενέδικτου και τα στοιχεία που παραθέτει η ταινία - προσφέρουν φιλοξενία σε φτωχούς και ξένους, κοινοκτημοσύνη κι ασχολούνται με χειρωνακτικές και αγροτικές εργασίες. Οι συγκεκριμένοι μάλιστα προσέφεραν υπηρεσίες ιατρικές, υγειονομικές, χρέη γραμματικού, ακόμα και ψυχολόγου. Παραπέμπουμε στη συζήτηση περί έρωτος μεταξύ του μοναχού Λυκ και της ντόπιας κοπέλας. Δεν είχαν ως αποστολή τη διάδοση του ευαγγέλιου ή προσηλυτισμού και η συνύπαρξη με το ισλαμικό περιβάλλον θεμελιωνόταν στο βαθύ και ουσιαστικό σεβασμό του. Παραπέμπουμε στη σεκάνς του εορτασμού της περιτομής του μικρού, οι μοναχοί, με πολιτική περιβολή γιόρτασαν μαζί με ολόκληρο το χωριό.

Ολόκληρη τη δεκαετία του '90 η Αλγερία την πέρασε βυθισμένη σε βίαια εμφύλια σύγκρουση με τους ένοπλους φονταμενταλιστές της GIA σε αιματηρή αντιπαράθεση με τις στρατιωτικές δυνάμεις της εκάστοτε κυβέρνησης της χώρας. Το 1993 η GIA εκδίδει τελεσίγραφο προς όλους τους ξένους να εγκαταλείψουν τη χώρα, προχωρά μάλιστα σε θεαματικές δολοφονίες ξένων υπηκόων. Μέσα σ' αυτό το κλίμα, μάχιμη ομάδα της GIA χτυπά την πόρτα της μονής και ζητά πρακτική βοήθεια από τους Γάλλους μοναχούς. Εκείνοι αρνούνται να πάρουν θέση υπέρ κάποιου από τους αντιπάλους, συνειδητοποιώντας ότι έφθασε και η δική τους η ώρα της μοιραίας επιλογής μεταξύ του να υποχωρήσουν από τις θέσεις τους ή να πεθάνουν.

Σπάνιας αισθητικής το τελευταίο κεφάλαιο. Ο ύστατος δείπνος ανθρώπων συνειδητά αποφασισμένων να μην εγκαταλείψουν την ιδεολογική τους θέση. Ηχος και εικόνα σε αντίστιξη, ο αγώνας ανάμεσα στον ήχο του ελικόπτερου που πετάει πάνω από το μοναστήρι και τις ψαλμωδίες των μοναχών. Τράβελινγκ στη σειρά με τις νότες της «Λίμνης των Κύκνων» του Τσαϊκόφσκι, τα πορτρέτα των μοναχών σε ήρεμη διέγερση, αφού πια υπάρχει μόνο η τελεσίδικη απόφασή. Πρόσωπα που προστιθέμενα φτιάχνουν μια συλλογικότητα αντίστασης. Σαν τους Σπαρτιάτες γιορτάζουν τη ζωή την παραμονή της αναπόφευκτης έσχατης αναμέτρησης... Κι όταν φθάνει η ώρα, περιβεβλημένοι την ασήκωτα βαριά σιωπή παίρνουν τον ανήφορο του μαρτυρίου, μέσα στην ομίχλη και τα χιονισμένα υψώματα, με θλίψη - αλήθεια - για όλα τα ωραία της ζωής που αφήνουν πίσω τους.
Ελεγεία για τα ηθικά διλήμματα, τις επιλογές ζωής του ατόμου σε συνάρτηση με τη συλλογικότητα, λόγος αρθρωμένος με υποδειγματική αξιοπρέπεια και περίτρανη αφηγηματική οικονομία. Εντονη η γοητεία του ασκητικού, του λιτού, της φωτεινής σιωπής, στοιχεία που παραπέμπουν άμεσα στις συνιστώσες της αισθητικής του Καρλ Ντράγιερ. Χωρίς ίχνος θρησκευτικού μυστικισμού. Με γυμνά κοσμικά στοιχεία, χωρίς φιοριτούρες, διάφανα που σπρώχνουν στην επιφάνεια το υποκείμενο, τον άνθρωπο, σαν μονάδα και σύνολο. Ηθοποιοί ο ένας καλύτερος από τον άλλο, άριστοι, μοναδικά εσωτερικές οι ερμηνείες. Στο απόγειο της κρίσης και της υπαρξιακής δοκιμασίας οι χαρακτήρες της μυθοπλασίας, αλλά και της αμιγούς καλλιτεχνικής ωριμότητας. Ο Μικαέλ Λοντάλ (η σπαρακτική του κραυγή στο INDIA SONG ηχεί ακόμη στ' αυτιά) στο ρόλο του Λυκ κι ο Λαμπέρ Ουιλσόν με κρυμμένα - ως τώρα - χαρίσματα θυμίζει στιγμιαία τον Jean Bouise. Και ο Φιλίπ Λοντενμπάκ σε κοντινά πλάνα σπάνιας ευαισθησίας. Τέτοια ερμηνευτικά ύψη κάνουν τη ρεαλιστική σκηνοθεσία του Μποβουά, κάπου, να μοιάζει κατώτερη των περιστάσεων.
Παίζουν: Λαμπέρ Ουιλσόν, Μικαέλ Λοντάλ, Ολιβιέ Ραμπουρντέν, Ολιβιέ Περιέ, Φιλίπ Λοντενμπάκ, Λοΐκ Πισόν, κ.ά.
Παραγωγή: Γαλλία (2010