«Με τις ταινίες ξεπερνώ τον φόβο»

• Στο «Son of Babylon» που θα δούμε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ο Μοχάμεντ Αλ-Νταράτζι περιγράφει τις κτηνωδίες του Σαντάμ

• Της ΕΥΑΝΝΑΣ ΒΕΝΑΡΔΟΥ, Επτά, Κυριακή 28 Νοεμβρίου 2010

Εν έτει 2003, μετά την πτώση του Σαντάμ, ένα παιδί διασχίζει με τη γιαγιά του το Ιράκ, αναζητώντας τον αγνοούμενο πατέρα του. Στις φυλακές δεν τον βρίσκουν. Απελπισμένοι, αρχίζουν να ψάχνουν σε ομαδικούς τάφους.

Ολ' αυτά συμβαίνουν στο «Son of Babylon», τη νέα ταινία του ιρακινού σκηνοθέτη Μοχάμεντ Αλ-Νταράτζι, τιμώμενου προσώπου του φετινού Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
Ο 32χρονος σκηνοθέτης γεννήθηκε στη Βαγδάτη και βρήκε καταφύγιο σε Ολλανδία και Αγγλία προκειμένου να αποφύγει τις διώξεις του Σαντάμ. Πριν από μερικές εβδομάδες απέσπασε το βραβείο του «Σκηνοθέτη της Χρονιάς από τη Μέση Ανατολή» του έγκυρου αμερικανικού περιοδικού «Variety». Το φεστιβάλ θα προβάλει τις πιο αντιπροσωπευτικές ταινίες του. Τις γύρισε στο Ιράκ μετά την πτώση του Σαντάμ, χαρτογραφώντας μια διαλυμένη χώρα.

Στη Θεσσαλονίκη θα παρακολουθήσουμε και την πρώτη του ταινία «Ahlaam» (2005) με ήρωες τους τρόφιμους ενός βομβαρδισμένου ψυχιατρείου στη Βαγδάτη. Τα γυρίσματα μετά βίας ολοκληρώθηκαν, καθώς ο ίδιος και μέλη του συνεργείου απήχθησαν και βασανίστηκαν από τρομοκράτες (μια μείξη, όπως έχει πει, της Αλ Κάιντα και υποστηρικτών του Σαντάμ), κατηγορούμενοι για αμερικανική προπαγάνδα. Γλίτωσαν, όμως έπεσαν στα χέρια των Αμερικανών που τους κατηγόρησαν για προπαγάνδα υπέρ της Αλ Κάιντα! Τελικά, η ταινία ολοκληρώθηκε και αποτέλεσε την επίσημη υποψηφιότητα του Ιράκ για Οσκαρ (2007). Στο ντοκιμαντέρ του «War, Love, God and Madness» (2008), ο Αλ-Νταράτζι περιγράφει τι συνέβη τότε.

Το «Son of Babylon», που επίσης προαλείφεται για ξενόγλωσσο Οσκαρ, εστιάζει στις κτηνωδίες του Σαντάμ -χωρίς να λείπουν κάποιες νύξεις για τα αμερικανικά στρατεύματα. Στη γραπτή συνέντευξη, όμως, που μας παραχώρησε ο σκηνοθέτης, προτίμησε να αγνοήσει τις ερωτήσεις μας για τον ρόλο της Αμερικής...

- Η ταινία σας βασίστηκε σε πραγματικά περιστατικά;

«Με ενέπνευσε η περίπτωση της θείας μου: έχασε τον γιο της στον πόλεμο Ιράν-Ιράκ και δεν έμαθε ποτέ τι του συνέβη. Υστερα έμαθα για τις Κούρδες που ταξίδευαν στο Νότο ψάχνοντας για μαζικούς τάφους, και για μια μάνα που αναζητούσε τον γιο της στις φυλακές της χώρας. Οταν έμαθα για τους ομαδικούς τάφους που βρέθηκαν κοντά στη Βαβυλώνα, για τα πτώματα χιλιάδων ανθρώπων, πάγωσα, γιατί γνώριζα πως γιοι και πατεράδες φίλων μου ήταν επί χρόνια αγνοούμενοι».

- Συμμετέχετε στην καμπάνια «Iraq's missing». Περί τίνος πρόκειται;

«Διεκδικούμε τη διεθνή αναγνώριση των θυμάτων της γενοκτονίας του Σαντάμ και την ταυτοποίηση των πτωμάτων που ανακαλύφθηκαν στους μαζικούς τάφους. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ιρακινού υπουργείου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τα τελευταία 40 χρόνια αγνοούνται περισσότεροι από ενάμισι εκατομμύριο άνθρωποι. Ολοένα και περισσότεροι μαζικοί τάφοι εντοπίζονται. Ομως οι οργανισμοί βοήθειας στο Ιράκ χρειάζονται πόρους για την απαιτούμενη τεχνολογία που θα βοηθήσει στην αναγνώριση των πτωμάτων...».

- Τι θα θυμάστε από την απαγωγή σας;

«Οταν ένα πιστόλι είναι στραμμένο πάνω σου, σε κυριεύει τρόμος. Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν να συνεχίσω να κάνω ταινίες στο Ιράκ. Να ξεπεράσω τον φόβο. Ευτυχώς, στο "Son of Babylon" δεν μας απείλησαν σφαίρες. Μέσα σε έξι μήνες ταξιδέψαμε σε επτά μεγάλες πόλεις. Σ' ένα χωριουδάκι χτύπησα μια πόρτα και εντόπισα την ηρωίδα μου. Είχε φυλακιστεί δύο φορές για πολιτικούς λόγους. Στο διάστημα αυτό έχασε ένα παιδί και φυλακίστηκε ο άντρας της. Δεν τον ξαναείδε ποτέ. Τον έψαχνε 20 χρόνια».

Νέο κύμα στο Ιράκ

-Υπάρχει σήμερα κινηματογραφική παραγωγή στο Ιράκ;

«Το 2003 έπρεπε να ξεκινήσουμε από το μηδέν. Δεν είμαι μόνο εγώ. Υπάρχει ο Ονταΐ Ρασίντ και άλλοι σκηνοθέτες. Σιγά σιγά δημιουργείται ένα νέο κύμα που έφτασε μέχρι τα διεθνή φεστιβάλ και την τηλεόραση προσελκύοντας ενδιαφέρον και βραβεία».

- Η Ελλάδα έχει υποχρεωθεί από το ΔΝΤ να ακολουθήσει αυστηρά μέτρα. Μια ανάλογη εμπειρία δεν βίωσε και το Ιράκ;

«Αυτό που σας συνέβη είναι φρικτό. Και φανερώνει όλα τα στρεβλά του καπιταλισμού. Μετά το 2003, επιχείρησαν να κάνουν το ίδιο στο Ιράκ: άρχισαν να ιδιωτικοποιούν και να αλλάζουν το οικονομικό τοπίο με αποτέλεσμα ο κόσμος να υποφέρει: υψηλή ανεργία, αστάθεια στην αγορά. Το Ιράκ, όπως πολλές άλλες αραβικές χώρες, εξάγει μόνο πετρέλαιο. Λίγοι γνωρίζουν όμως πως ήμασταν ο πρώτος εξαγωγέας χουρμάδων διεθνώς. Μετά το 2003 καταλήξαμε να εισάγουμε χουρμάδες - εν μέρει εξαιτίας της εισαγωγής κάποιων αμερικάνικων καπιταλιστικών ιδεολογιών...». *