Οτάρ Ιοσελιάνι: «Οι σκηνοθέτες λογοκρίνονται από το κοινό»

• Της ΧΡΥΣΟΥΛΑΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ, Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 1 Νοεμβρίου 2010

«Το κοινό είναι δικτάτορας. Εχει εθιστεί στο Χόλιγουντ και το ποπ κορν». Δεν τα βάζει μόνο με τους θεατές ο Γεωργιανός Οτάρ Ιοσελιάνι. Καλεσμένος του 23ου Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, ο 76χρονος σκηνοθέτης ταινιών όπως οι «Pastorale» και «Ηταν ένας τραγουδιστής κότσιφας», έδωσε ένα μάστερκλας το Σάββατο στον «Ιανό» και ήταν αρκετά οργισμένος.

Ο κορυφαίος Γεωργιανός σκηνοθέτης Οτάρ Ιοσελιάνι έδωσε ένα «οργισμένο» μάστερκλας στον «Ιανό», μιλώντας για τη λογοκρισία, το αβέβαιο μέλλον του σινεμά και την πολιτική Σαρκοζί. Η καινούργια του ταινία «Chantrapas» προβλήθηκε στο 23ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου

Με μια βουδιστική ηρεμία, βέβαια, χωρίς να υψώνει τον τόνο της φωνής ή να κάνει χειρονομίες, ο λόγος του έσταζε χολή για πολλά.
Για τη χρήση αρκετής μουσικής, που υποδεικνύει ότι «υπάρχει αδυναμία στη σκηνοθεσία». Για τους σκηνοθέτες που μεταφέρουν στο σινεμά βιογραφίες («ο καθένας ενταφιάζεται με το μυστικό της ζωής του») ή βιβλία («ποτέ δεν χρησιμοποιούμε το κείμενο κάποιου άλλου»).
Είχε και μια συμβουλή για τους νέους σκηνοθέτες. «Να κάνετε αυτό που θέλετε. Γιατί μόλις υποκύψεις στον πρώτο σου συμβιβασμό, η υπόθεση τελείωσε». Αυτό έκανε ο Ιοσελιάνι όταν ήταν νέος. Αναζήτησε την ελευθερία στο Παρίσι το 1982, όταν το κομμουνιστικό καθεστώς της Γεωργίας λογόκρινε τις ταινίες του.
Και ο πρωταγωνιστής της νέας του ταινίας, «Chantrapas» -που προβλήθηκε στο Πανόραμα- είναι ένας Γεωργιανός σκηνοθέτης που τραβάει τα ίδια. «Διηγείται την ευτυχία τού να είσαι πεισματάρης και να κάνεις την ταινία που ονειρεύεσαι. Ακόμα κι αν φτάσει στο κοινό αρκετά αργότερα. Αυτή είναι η μοίρα των δημιουργών της χώρας μου: των Ταρκόφσκι, Παρατζάνοφ, Πάμφιλοφ», μας έλεγε λίγο νωρίτερα σε συνέντευξη, μια ευκαιρία να μιλήσουμε και για άλλα θέματα:
ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑ. «Οι καλλιτέχνες υφίστανται την πίεση διαφορετικών ειδών λογοκρισίας. Μία από αυτές είναι η λογοκρισία του κοινού. Θυμηθείτε τους ιμπρεσιονιστές. Δεν αναγνωρίστηκαν το 19ο αιώνα, αλλά πλέον θεωρούνται σπουδαίοι. Μια άλλη μορφή είναι η λογοκρισία των απολυταρχικών καθεστώτων, της ναζιστικής Γερμανίας ή της Ιταλίας του Μουσολίνι ή του μακαρθισμού στην Αμερική. Σήμερα οι σκηνοθέτες λογοκρίνονται από το κοινό. Το «Θαύμα στο Μιλάνο» του Ντε Σίκα ή η «Αταλάντη» του Βιγκό, προβάλλονται σε... άδειες αίθουσες. Το κοινό δεν θέλει αληθινό σινεμά. Για να το πω μεταφορικά, προτιμά, αντί να πηγαίνει σε ένα καλό εστιατόριο, να τρώει στα ΜακΝτόναλντς».
Η ΤΥΧΗ ΤΩΝ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΟΥ; «Είχαμε μια ιδέα με τον Γκοντάρ: να φτιάξουμε μια αίθουσα όπου η είσοδος θα απαγορεύεται σε ηλικίες κάτω των 30. Βέβαια, και αυτοί που είναι 40 ή 50 δεν πηγαίνουν στο σινεμά γιατί ξέρουν ότι δεν υπάρχει τίποτε να δουν. Κι αν παίζεται μια καλή ταινία, μέχρι να την πάρεις είδηση, έχει κατέβει. Υπάρχουν πάντοτε σκηνοθέτες όπως οι Ρομέρ, Ριβέτ και Ματιέ Αμαλρίκ, που αντιστέκονται. Συνεχίζουμε να κάνουμε ταινίες γιατί πιστεύουμε ότι το σινεμά δεν έχει πεθάνει. Αλλά σε λίγα χρόνια κάποιες ταινίες θα τις βλέπουμε μόνο σε ταινιοθήκες».
ΡΙΜΕΪΚ. «Η ταινία "Και οι επτά ήταν υπέροχοι" του Τζον Στάρτζες -ριμέικ τού «Οι επτά σαμουράι» του Ακίρα Κουροσάβα- ήταν ενδιαφέρουσα. Φανταστείτε όμως, ριμέικ ταινιών των Μπάστερ Κίτον, Τσάρλι Τσάπλιν, Ορσον Γουέλς... Οι έμποροι του Χόλιγουντ κλέβουν την ιδέα μιας ταινίας για ριμέικ όταν θεωρήσουν ότι θα πάει καλά εμπορικά. Οι ταινίες για μεγάλο κοινό είναι κλώνοι».
ΕΓΩ ΕΜΙΓΚΡΕΣ; «Δεν ένιωσα ποτέ. Πήγα στο Παρίσι με μία προϋπόθεση: να μη μείνω εκεί. Εκανα μια ταινία και μετά επέστρεφα στη χώρα μου. Κατά τη διάρκεια του σοβιετικού καθεστώτος, το σινεμά εξυπηρετούσε την προπαγάνδα. Ηταν όμως καλό (πάρτε για παράδειγμα τις ταινίες του Ταρκόφσκι) και εκτιμούσαν τους σκηνοθέτες. Ο Μιχαήλ Ρομ έκανε καλές ταινίες, παρόλο που το θέμα του ήταν ο Λένιν και η επανάσταση. Σήμερα, το σινεμά στις πρώην σοβιετικές χώρες βρίσκεται στο περιθώριο».
ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΑΡΚΟΖΙ: «Είναι ηλίθιος. Για πολλούς λόγους: υποσχέθηκε πράγματα που δεν ήταν ικανός να πραγματοποιήσει και περιφρονεί τη γνώμη τού λαού. Ο νόμος για τη συνταξιοδότηση είναι ο πιο άδικος που υπάρχει στη Γαλλία. Επομένως, δεν μπορεί να είναι νορμάλ ο τύπος που τον πέρασε. Οι Γάλλοι μετανιώνουν που τον ψήφισαν». *