Το μότο για φέτος είναι λιγότερα λεφτά, λιγότεροι καλεσμένοι, λιγότερες ταινίες. Τα δύο τελευταία, βέβαια, δεν είναι απαραιτήτως κακά. Ο γιγαντισμός δεν οδηγεί πάντα σ' ένα καλό φεστιβάλ. Και παρά τις περικοπές η διοργάνωση έχει να επιδείξει ένα πλούσιο σε ποιότητα πρόγραμμα.
Θα προβληθούν 169 ταινίες από 48 χώρες. Η αυλαία σηκώνεται με την ταινία «127 ώρες» του Ντάνι Μπόιλ και πέφτει δέκα μέρες αργότερα με τον «Μαύρο κύκνο» του Ντάρεν Αρονόφσκι. Στα highlights είναι η επιστροφή του τμήματος «Νέοι Ορίζοντες» ως «Ανοιχτοί», με κατεύθυνση στο διεθνές ανεξάρτητο σινεμά, που παίζει στα δάχτυλα ο Δημήτρης Εϊπίδης. Ο μεγάλος καλεσμένος είναι ο Ταϊλανδός Απιτσατπόνγκ Βιρασετακούν, φετινός Χρυσός Φοίνικας στις Κάνες. Ερχονται ακόμα η Δανέζα σκηνοθέτις Σουσάνε Μπίερ και ο Γαβράς τζούνιορ, ο Ρομέν, με την πρώτη του ταινία. Οσο για το ελληνικό σινεμά, η παρουσία του περιορίζεται σε εννέα ταινίες μυθοπλασίας και 14 ψηφιακής παραγωγής. Παρ' όλο που είμαστε ένα βήμα πριν από την ψήφιση του νέου κινηματογραφικού νομοσχεδίου -το οποίο έχουν «εγκρίνει» οι «κινηματογραφιστές στην ομίχλη»- πολλοί σκηνοθέτες γύρισαν την πλάτη τους στο φεστιβάλ για άλλους ο καθένας λόγους.
Ας σταθούμε σε μερικές «στιγμές» της 51ης διοργάνωσης:
ΧΡΥΣΟΣ ΦΟΙΝΙΚΑΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΜΑΣ
Είναι πιο εύκολο να τον αναφέρουμε με τον κωδικό «ο νικητής των Κανών», παρά με το όνομά του. Ο 39χρονος Απιτσατπόνγκ Βιρασετακούν θα παρουσιάσει μια ρετροσπεκτίβα στο έργο του, στο πλαίσιο των «Ημερών Ανεξαρτησίας». Φυσικά θα προβληθεί «Ο θείος Μπούνμι που μπορεί να θυμηθεί τις προηγούμενες ζωές του», η ταινία που έκλεψε την καρδιά του προέδρου των Κανών, Τιμ Μπέρτον, αλλά και οι παλιότερες που τον καθιέρωσαν ως φοβερό παιδί του art house ασιατικού κινηματογράφου: «Mysterious Object at Noon» (2000), «Για πάντα δικός σου» (2002), «Tropical malady» (2004).
ΔΑΝΕΖΙΚΟ ΔΟΓΜΑ
Η τελευταία της ταινία, «In a better world», είναι η επίσημη συμμετοχή της Δανίας στο ξενόγλωσσο Οσκαρ. Η Σουσάνε Μπίερ, μία από τις σημαντικότερες Δανέζες δημιουργούς, που ξεκίνησε ακολουθώντας τη φιλοσοφία του Δόγματος '95 για να διαμορφώσει τελικά ένα δικό της κινηματογραφικό στιλ, έχει δώσει εξαιρετικά δείγματα γραφής: από το ντεμπούτο της «Η Φρόιντ μετακομίζει» (1991) και την κωμωδία «Ο ένας και μοναδικός» (1999) μέχρι τις «Ανοιχτές καρδιές» (2002) που ακολουθεί πιστά το Δόγμα και τα «Ουκ επιθυμήσεις τη γυναικα τού πλησίον σου» (2004) και «Μετά τον γάμο» (2006), που αγαπήθηκαν και στην Ελλάδα. Θα τιμηθεί με τον Χρυσό Αλέξανδρο.
COME BACK ΓΙΑ ΤΟΥΣ «ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ»
Το πιο δημοφιλές επί πολλά έτη (1992-2005) τμήμα του φεστιβάλ, οι «Νέοι Ορίζοντες» του Δημήτρη Εϊπίδη, που ανάγκαζαν τους σινεφίλ να στριμώχνονται για μια θέση στην αίθουσα, επιστρέφουν ως «Ανοιχτοί Ορίζοντες». Ο στόχος παραμένει ίδιος: η ανακάλυψη νέων τάσεων και δημιουργών. Ανάμεσα σε άλλα, θα προβληθούν: «Το δέντρο που ψιθύριζε» της Τζούλι Μπερτουτσέλι με τη Σαρλότ Γκενσμπούργκ, η κωμωδία «Α somewhat gentle man» του Χανς Πέτερ Μόλαντ, με ήρωα έναν άντρα που προσπαθεί μετά την αποφυλάκισή του να επανενταχθεί σε μια βιομηχανική περιοχή του Οσλο, «The imperialists are still alive» της Ζέινα Ντούρα, με ηρωίδα μια απελευθερωμένη γυναίκα από τη Μέση Ανατολή. Ακόμα, μια δυνατή ταινία - σχόλιο για την πολιτική κατάσταση στο Ιράν από τον Ράφι Πιτς, που γύρισε το «The Hunter» κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου πριν από την επανεκλογή του Αχμαντινετζάντ.
ΕΙΚΟΣΙ ΤΡΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΑΡΟΥΣΙΕΣ
Χωρίς Κρατικά Βραβεία Ποιότητας να ακολουθούν το φεστιβάλ, αλλά και με καταργημένο το digital τμήμα, που ήταν αφιερωμένο στην ψηφιακή παραγωγή, οι ελληνικές ταινίες ανεξαρτήτως φορμά βρίσκουν τη θέση τους στο Πανόραμα Ελληνικού Κινηματογράφου. Θα προβληθούν: «Attenberg» της Αθηνάς Τσαγκάρη, «Απνοια» του Αρη Μπαφαλούκα, «Artherapy» του Νίκου Περάκη, «Κανένας» του Χρήστου Νικολέρη, «Επικίνδυνες μαγειρικές» του Βασίλη Τσελεμέγγου, «45 τετραγωνικά» του Στράτου Τζίτζη, «Show bitch» του Νίκου Ζερβού, «Το πέταγμα του κύκνου» του Νίκου Τζήμα, «Από θαύμα» του Μαρίνου Καρτίκη. Οι υπόλοιπες 14 είναι ψηφιακές.
ΓΑΒΡΑΣ ΤΖΟΥΝΙΟΡ
Γιος του διάσημου Κώστα Γαβρά, ο Ρομέν έρχεται με την πρώτη του ταινία, «Notre jour viendra», που μιλάει για τη διαφορετικότητα με πρωταγωνιστή τον διάσημο Βενσάν Κασέλ. Γνωστός βιντεοκλιπάς στη Γαλλία, έγινε για μερικούς μήνες «ο πιο μισητός άνθρωπος στη χώρα», όπως ομολογούσε με χιούμορ, όταν το προκλητικό βιντεοκλίπ που σκηνοθέτησε για τη Μ.Ι.Α., «Born Free», απαγορεύτηκε στο youtube.
Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΟΥΡΚΙΑ
Δεν έχει καμία σχέση με την εικόνα που πλασάρουν τα τουρκικά σίριαλ, «Χίλιες και μία νύχτες» και «Κισμέτ», που έχουν καθηλώσει το ελληνικό τηλεοπτικό κοινό. Ο Σερέν Γιτζέ, αφού θήτευσε στο πλευρό του Φατίχ Ακίν και του Γεσίμ Ουστάογλου, στο εξαιρετικό ντεμπούτο του «Πλειοψηφία» κριτικάρει τον αυστηρό πατριαρχισμό και τον μιλιταρισμό της τουρκικής κοινωνίας, μέσα από μια ιστορία ενηλικίωσης.
ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΙΡΑΚ
Μόλις δυο βήματα από εμάς, κι όμως ξέρουμε ελάχιστα για το σινεμά της Μέσης Ανατολής. Το φεστιβάλ κάνει αφιέρωμα στον Ιρακινό Μοχάμεντ Αλ Νταράτζι, στον οποίο το περιοδικό «Variety» έδωσε το Βραβείο του Σκηνοθέτη της Χρονιάς από τη Μέση Ανατολή. Εχει τραβήξει ουκ ολίγα από το καθεστώς Σαντάμ. Οταν γύριζε το ντεμπούτο του, «Ahlaam» (2005), αυτός και μέλη του συνεργείου του είχαν απαχθεί και βασανιστεί. Τα κατέγραψε στο ντοκιμαντέρ «War, Love, God and Madness» (2008), ένα ντοκουμέντο για τη χαοτική κατάσταση στο Ιράκ, λίγο μετά το ξέσπασμα του πολέμου. Θα προβληθεί και η τελευταία του ταινία, το βραβευμένο «Son of Babylon» (2009).
ΣΙΝΕΦΙΛ ΚΑΡΤΟΥΝ
Μπορεί σήμερα να βρισκόμαστε στον αστερισμό του τρισδιάστατου κόσμου της Ντίσνεϊ, αλλά υπάρχουν παραδοσιακοί καρτουνίστες που κάνουν θαύματα με το πενάκι τους. Η φημισμένη Σχολή Κινουμένων Σχεδίων του Ζάγκρεμπ έχει χαράξει από τη δεκαετία του '50 έναν πρωτοποριακό δρόμο στο animation, φλερτάροντας με το αβανγκάρντ στιλ και θίγοντας θέματα ταμπού για το κινούμενο σχέδιο, όπως το θάνατο και τα γηρατειά. Θα προβληθούν 47 ταινίες από 28 δημιουργούς (στο τμήμα «Ματιές στα Βαλκάνια»). Ξεχωριστή θέση έχει το έργο του πολυβραβευμένου Μποριβόι Ντοβνίκοβιτς, ο οποίος, στα 80 του χρόνια, παραμένει μετρ του είδους, και θα έρθει στη Θεσσαλονίκη.
ΤΑΙΝΙΑ ΜΕ ΠΑΤΙΝΙΑ
Μια σούπερ νεανική ταινία είναι το «Tilva Ros» του Σέρβου Νίκολα Λετσάιτς (θα είναι παρών) με ήρωες τους έφηβους σκεϊτάδες της βιομηχανικής πόλης Μπορ. Δημιουργοί jackass βίντεο, αυθόρμητοι και τρελαμένοι, υποδύονται τους εαυτούς τους, δίνοντας στην ταινία μια handmade αίσθηση. Και επειδή στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν πολλοί σκεϊτάδες, οι πρωταγωνιστές της ταινίας τούς καλούν να τη δουν.
ΠΑΡΑΦΡΟΝΕΣ ΕΡΑΣΤΕΣ
Τρεις αντισυμβατικοί δημιουργοί παρουσιάζονται στο «Experimental Forum», στην ενότητα «Οι εραστές είναι παράφρονες». Ο Αμερικανός κινηματογραφιστής και ζωγράφος, Τζορτζ Μανουπέλι, φημισμένος για την καλτ τριλογία «Dr. Chicago trilogy», ο Γερμανός πρωτοπόρος του αντεργκράουντ Βίλχελμ Χάιν και ο Ρώσος Ολεγκ Μαβρομάτι. Η τριλογία του τελευταίου «The secret aesthetics of the martian spies», μια αλληγορία για τη δύναμη της πολιτικής και του κεφαλαίου, κατασχέθηκε από το ρωσικό καθεστώς. Εχουν διασωθεί μόνο οκτώ μικρού μήκους ταινίες, που θα προβληθούν στη Θεσσαλονίκη.
ΑΓΡΙΑ ΔΥΣΗ
Η Κέλι Ράικαρτ, σκηνοθέτις του περσινού «Γουέντι και Λούσι», που αγάπησαν οι σινεφίλ, επιστρέφει με το γουέστερν «Meek's cutoff», με πρωταγωνίστρια πάλι τη Μισέλ Ουίλιαμς. Βασίζεται στην πραγματική ιστορία του Στέβεν Μικ, ο οποίος το 1845 οδήγησε 200 βαγόνια στην έρημο του Ορεγκον ισχυριζόμενος ότι γνώριζε το σωστό μονοπάτι.
ΣΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΛΥΚΟΦΩΤΟΣ
Μην μπερδευτείτε: το «Twillight», που θα προβληθεί στο φεστιβάλ, δεν είναι ένα ακόμη σίκουελ με πρωταγωνιστή τον σέξι βρικόλακα Ρόμπερτ Πάτινσον, αλλά η ανατριχιαστική ιστορία των φόνων τριών νεαρών κοριτσιών. Είναι το θέμα της ουγγρικής ταινίας του Γκιέργκι Φεχέρ, που, αν και γυρισμένη το 1990, παραμένει άγνωστη στην Ελλάδα.
ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗΣ-ΙΣΡΑΗΛ
Οκτώ Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι σκηνοθέτες αψηφούν τις πολιτικές διαφορές και συνεργάζονται σε ένα πρότζεκτ του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ, με τον τίτλο «Καφές-Ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη φαντασία». Οι οκτώ μικρού μήκους στήνονται γύρω από την καθημερινή συνήθεια μιας κούπας καφέ, για να μιλήσουν όμως και για την πολιτική πραγματικότητα.
ΜΙΑ ΤΑΙΝΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΛΑΣ
Να και δύο σινεφίλ ταινίες για φίλους της όπερας. Στο αφιέρωμα που θα γίνει στον αιρετικό Γερμανό σκηνοθέτη Βέρνερ Σρέτερ, που πέθανε πέρυσι, θα προβληθούν το «Maria Callas portrait» (1968) και το «The death of Maria Malibran» (1972) για τη διάσημη Ισπανίδα μέτζο σοπράνο του 19ου αιώνα, που πέθανε σε ηλικία μόλις 28 χρόνων. Δεν θα μπορούσε να λείπει το «Palermo or Wolfsburg» (1980), που του χάρισε τη Χρυσή Αρκτο στο Βερολίνο. Αφηγείται την ιστορία του άνεργου Νικόλα, που μεταναστεύει στο Βερολίνο για μια καλύτερη τύχη.
ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΑ ΣΙΔΕΡΑ
Το «Αν θέλω να σφυρίξω, σφυρίζω» από τον πρωτοεμφανιζόμενο Ρουμάνο Φλορίν Σερμπάν (Αργυρή Αρκτος στην Μπερλινάλε πέρυσι και υποψηφιότητα της Ρουμανίας για τα Οσκαρ φέτος) έχει στο επίκεντρο μια ερωτική ιστορία και ένα οικογενειακό δράμα κατά τη διάρκεια των τελευταίων πέντε ημερών πριν από την αποφυλάκιση ενός ανήλικου κρατουμένου. Από τις ρουμανικές στις δανέζικες φυλακές μάς μεταφέρει το «R» του 32χρονου Μίκαελ Νόερ, μια πολύ πιο σκληρή ταινία για τον άγριο κόσμο της φυλακής, που θυμίζει τον εξαιρετικό «Προφήτη» του Ζακ Οντιάρ.
ΣΙΝΕΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΩΝΙΑ
Να ένα ακόμα περίεργο όνομα, που θα δυσκολευτούμε να αποστηθίσουμε. Της ταλαντούχας Πολωνής Ντορότα Κετσιεζάφσκα. Θα προβληθούν δύο ταινίες της. Το ευαίσθητο μανιφέστο επιβίωσης «Είμαι» (2005) με ήρωα ένα μικρό παιδί εγκαταλελειμμένο από τη μητέρα του, που παίρνει τη ζωή στα χέρια του, και το «Ωρα να πεθάνεις» (2007) με πρωταγωνίστρια τη βετεράνο ηθοποιό Ντανούτα Σαφλάρσκα στον ρόλο μιας ηλικιωμένης μοναχικής γυναίκας που ζει στο ετοιμόρροπο σπίτι της, συντροφιά με τις αναμνήσεις της.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΓΙΝΑΝ ΠΟΤΕ
Είναι ο τίτλος της έκθεσης του Τούρκου κινηματογραφιστή και αντεργκράουντ φωτογράφου Ισμαήλ Νετζμί, που πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (4 έως 12 Δεκεμβρίου). Πορτρέτα, γυμνά και τοπία σε ασπρόμαυρο φιλμ φλερτάρουν με τον σουρεαλισμό και το ακραίο.*
