H κρίση θα γεννήσει καλύτερες ταινίες

Δύο παραγωγοί βλέπουν με ελπίδα τον νέο κινηματογραφικό νόμο

• Των Μαριας Kατσουνακη και Δημητρη Mπουρα, Η Καθημερινή, Kυριακή, 5 Δεκεμβρίου 2010

Στην Ελλάδα υπάρχει ένα στερεότυπο για τον παραγωγό ταινιών που δημιουργεί παρεξηγήσεις για τη φύση της δουλειάς του. Κάποιοι τον φαντάζονται σαν έναν μαικήνα με το εγχώριο σταρ σίστεμ απλωμένο στα πόδια του. Κάποιοι άλλοι περιμένουν έναν δαίμονα ή έναν Προκρούστη που στριμώχνει σκηνοθέτες και καλλιτεχνικά οράματα στη χοάνη της αγοράς. Η πραγματικότητα είναι διαφορετική.

Πόσοι από τους θεατές της «Ακαδημίας Πλάτωνος» και του «Κυνόδοντα» έχουν ακούσει τα ονόματα του Κωνσταντίνου Μωριάτη και του Ηρακλή Μαυροειδή; «Δεν ξέρει κανείς, ούτε εσείς που ασχολείστε συστηματικά με το ελληνικό σινεμά μας γνωρίζετε καλά, γιατί δεν υπήρξαμε ποτέ μέσα σε συντεχνίες. Ταινίες κάναμε εδώ και χρόνια», λέει ο Ηρακλής Μαυροειδής.

Και οι δυο ελπίζουν στον νέο νόμο για τον κινηματογράφο. Οχι για να γίνουν πιο δημοφιλείς, αλλά για να συνεχίσουν να κάνουν καλές ταινίες. Υπάρχουν νέοι που μπαίνουν στον χώρο της παραγωγής. Το τοπίο είναι κάτι περισσότερο από γόνιμο και έχει έρθει η ώρα για ριζικές αλλαγές.

– Ποιοι δεν θέλουν τον νέο νόμο;

Κωνσταντίνος Μωριάτης: Ο νέος νόμος θίγει όλες τις μη παραγωγικές δυνάμεις, όλους αυτούς που με κάποιο τρόπο αρμέγανε την αγελάδα.

Ηρακλής Μαυροειδής: Καταρχάς να επισημάνουμε τα βασικά σημεία του. Το πρώτο αφορά το 1,5% της εισφοράς των τηλεοπτικών καναλιών στην παραγωγική διαδικασία. Το δεύτερο, την επιστροφή του φόρου που βοηθά εμάς. Το τρίτο και το τέταρτο σημείο του νόμου αλλάζουν το σκηνικό στο Κέντρο Κινηματογράφου και στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Στο 1,5% προφανώς δυσκολεύονται οι καναλάρχες. Στην επιστροφή του φόρου αντιδρούν οι αίθουσες. Οχι οι παραδοσιακές, αυτές δεν θίγονται, αλλά τα μούλτιπλεξ. Τις αλλαγές στο Κέντρο δεν τις θέλουν τα σωματεία.

– Το ρεύμα της ανανέωσης κινδυνεύει να ανακοπεί;

Η. Μ.: Εξαρτάται κατά 90% από τον νέο νόμο. Για πρώτη φορά φαινόμαστε σαν παραγωγοί, υπό την έννοια ότι μας δίνεται η δυνατότητα να μιλάμε μέσω των διανομέων με την αίθουσα. Αν δεν στηριχτεί η άνοιξη του ελληνικού σινεμά, προφανώς τα πάντα θα μαραζώσουν.

Κ. Μ.: Ο νέος νόμος αναδεικνύει τον πλουραλισμό. Μεταφέρει πόρους στην παραγωγή και στηρίζει τον σκηνοθέτη, τον σκηνοθέτη-παραγωγό και τον ανεξάρτητο παραγωγό. Τους δίνει τη δυνατότητα να εκφραστούν και να γλιτώσουν από μαφιόζικες μεθόδους.

– Οι αλλαγές που έχουν συντελεστεί εδώ και χρόνια στις αίθουσες, ο μαρασμός των παραδοσιακών και η πλημμυρίδα των μούλτιπλεξ, κατευθύνουν εμμέσως την παραγωγή; Επηρεάζουν το είδος και την ποιότητα της ελληνικής ταινίας;

Η. Μ.: Υπάρχει μια λογική που λέει, κάνουμε ταινίες καθαρά εμπορικές, τις παίζουμε σε 80 ή και 120 οθόνες και βγάζουμε τα λεφτά μας από τα 300 χιλιάδες εισιτήρια. Υπάρχει όμως και ένα άλλο μοντέλο, μια άλλη λογική που λέει ότι κάνουμε ένα σινεμά διαφορετικό το οποίο δεν υστερεί σε τίποτα από το ρουμανικό ή το κορεατικό. Ενα σινεμά εξαγώγιμο. Μας δόθηκε η ευκαιρία να βγούμε από την πόρτα. Την ανοίξαμε και έχει φως.

– Είναι εξαγώγιμο προϊόν η ελληνική ταινία;

Κ. Μ.: Ενα συγκεκριμένο είδος ελληνικής ταινίας, ναι είναι. Το βασικό για μας είναι η εξωστρέφεια που θα σέβεται την ελληνική ιδιαιτερότητα.

Η. Μ.: Ολοι έχουν στραμμένα τα μάτια τους πάνω μας. Ενδιαφέρονται πολύ να δουν πώς όλη αυτή η κρίση, οικονομική και κοινωνική, θα αποτυπωθεί στο σελιλόιντ. Και μπορεί να αποτυπωθεί με πολλούς τρόπους. Δεν είναι μόνον οι ταινίες με υπαλλήλους που πεθαίνουν ή με φτωχούς μετανάστες. Υπάρχει πάντα η δυνατότητα στον καλλιτέχνη να δείχνει αυτή τη σκοτεινιά με διάφορους τρόπους. Μας περιμένουν... Είναι λίγο και στο χέρι μας, σκηνοθετών και παραγωγών.

– Μπορούμε να κάνουμε καλό σινεμά με χαμηλό κόστος;

Κ. Μ.: Το ζητούμενο δεν είναι να γίνονται φτηνές ταινίες, αλλά οι άνθρωποι που εμπλέκονται σε αυτές να αμείβονται. Θέλουμε ένα καλό σινεμά σε συνθήκες καλύτερες για όλους.

Η. Μ.: Προσδοκούμε ένα μέλλον στο οποίο θα ζούμε από το σινεμά. Πιο πολλές ταινίες σημαίνει πιο πολλή δουλειά.

– Γιατί γίνατε παραγωγοί ταινιών;

Κ. Μ.: Εάν το κριτήριό σου είναι μια πιο εύκολη και πιο πλούσια ζωή, σίγουρα δεν γίνεσαι παραγωγός ταινιών. Υπάρχει όμως και μια επιθυμία που ικανοποιείται μέσα από αυτή τη διαδικασία. Κάποτε, έφηβος, με πήγαν να δω τον «Ηλίθιο» του Κουροσάβα, το αποτέλεσμα ήταν να αγαπήσω το σινεμά.

Η. Μ: Εγώ σπούδασα σινεμά. Ξεκίνησα ως σκηνοθέτης και κατόπιν μπήκα στην παραγωγή. Εδώ και χρόνια διαβλέπω μια άνθηση του ελληνικού κινηματογράφου, που δεν οφείλεται στην ηλικιακή ανανέωση, αλλά σε κοινωνικο-πολιτικές αλλαγές. Κάθε φορά που βγαίνεις από ένα τούνελ είναι προφανές ότι θα ακολουθήσει και μια άνθηση στις τέχνες.

– Βγαίνουμε από το τούνελ; Εδώ υπάρχει η αίσθηση πως βυθιζόμαστε στο σκοτάδι.

Η. Μ.: Κρίση και σκοτεινιά υπάρχουν στην οικονομία. Στο πνεύμα, τη σκοτεινιά τη ζήσαμε επί 30 χρόνια. Τώρα βγαίνουμε τρέχοντας από μια κατάσταση πλήρους πνευματικής αποχαύνωσης.

Κ. Μ.: Βγαίνουμε από έναν πνευματικό μεσαίωνα.

– Κύριε Μωριάτη, τι διακρίνατε στο σχέδιο της «Ακαδημία Πλάτωνος» και πήρατε το ρίσκο;

– Καταρχάς ο Φίλιππος Τσίτος είναι φίλος μου. Μου άρεσε όμως και η αρχική ιδέα που είχε. Ενας Ελληνας ανακαλύπτει πως έχει έναν ετεροθαλή αδελφό Τούρκο. Στη συνέχεια, κατά ανάπτυξή της, ο Τούρκος έγινε Αλβανός. Το σημαντικό ήταν ότι σε αυτήν την ιδέα υπάρχει μια οικουμενική διάσταση. Αυτή είναι μια δύναμη που σε πάει σε κάτι άλλο παραπέρα. Επίσης, ήταν σημαντικό ότι η ιδέα αναπτύχθηκε συλλογικά από μια ομάδα ανθρώπων.

– Κύριε Μαυροειδή, εσείς τι βρήκατε χθες στον «Κυνόδοντα» και σήμερα στο «Attenberg»;

– Τον Λάνθιμο τον ξέρω χρόνια. Εχουμε κάνει μαζί τη μικρού μήκους ταινία του, συνεργαζόμαστε στη διαφήμιση... Από τις πέντε πρώτες σελίδες του σεναρίου του «Κυνόδοντα» ήθελα να συνταξιδέψω μαζί του. Το ίδιο μου συνέβη και με την Τσαγγάρη όταν διάβασα το σενάριο του «Attenberg».

• Κερδοφορία σε βάθος χρόνου

– Κύριε Μωριάτη ήταν κερδοφόρος η επένδυση στην «Ακαδημία Πλάτωνος»;

– Τέτοιου είδους εγχειρήματα είναι πιο κερδοφόρα σε βάθος χρόνου γιατί υπάρχει σε αυτά μια υπεραξία. Μιλώντας με αριθμούς θα σας πω ότι η «Ακαδημία Πλάτωνος» έκανε 80 χιλιάδες εισιτήρια στη Γερμανία και το «Μικρό έγκλημα» του Χρήστου Γεωργίου, που προηγήθηκε, 180 χιλιάδες. Η art house ελληνική ταινία έχει μέλλον γιατί βασίζεται σε ένα ευέλικτο επιχειρηματικό μοντέλο.

– Κύριε Μαυροειδή, ο «Κυνόδοντας»;

– Πρώτα πρώτα μας άνοιξε τις πόρτες. Εφτιαξε γέφυρες επικοινωνίας με παραγωγούς και στούντιο σε μεγάλες χώρες όπως η Γαλλία. Δεν είναι τόσο εύκολο να μιλάς με την MK2 ή τη Wild Bunch, να τους παίρνεις τηλέφωνο και να το σηκώνουν, να μπορείς να τους προτείνεις ένα επόμενο πρότζεκτ. Αυτό από μόνο του είναι τεράστιο κέρδος. Χρήματα θα βγάλει η ταινία σε βάθος χρόνου.

– Ο παραγωγός πρέπει να έχει ένστικτο;

Η. Μ.: Θα έλεγα και λίγη γνώση. Να ξέρει από σινεμά.

Κ. Μ.: Χρειάζεται παιδεία για να γίνουν τέτοιες ταινίες.

Η. Μ: Ερχεται μια γενιά ακόμη πιο νέων με μεγαλύτερη παιδεία.

– Ερχονται καλοί παραγωγοί;

Η. Μ.: Τρέχοντας. Γι’ αυτό σας είπα πριν ότι χρειάζεται ο νέος νόμος για να τους προστατεύσει.

Κ. Μ.: Να το πω διαφορετικά, επιτυχημένος παραγωγός υπό μία έννοια είναι αυτός που θα καταφέρει να αφήσει πίσω του άλλους δύο.