Από τον κόσμο των καρτούν στον κόσμο των δελφινιών

• ΚΡΙΤΙΚΗ: ΝΙΝΟΣ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗΣ 
• Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 22 Δεκεμβρίου 2010

Συνολικά οκτώ οι ταινίες της νέας αυτής εβδομάδας. Ο Βρετανός Στίβεν Φρίαρς εμπνέεται από τον κόσμο των καρτούν για την κωμωδία του «Η επεισοδιακή επιστροφή της Ταμάρα Ντρου».

Το βραβευμένο με Οσκαρ ντοκιμαντέρ του Λούι Ψυχογιού, «Ο όρμος», δίνει μάχη για τα δελφίνια

Ο ελληνικής καταγωγής Λούι Ψυχογιός στρέφεται στον κόσμο των δελφινιών στο συγκλονιστικό, οσκαρικό ντοκιμαντέρ του «Ο όρμος». Ακολουθούν οι ταινίες: «Ο θαυματοποιός», καρτούν του Σιλβέν Σομέ, «Ο κόσμος είναι μεγάλος και η σωτηρία της ψυχής βρίσκεται στη γωνία» του Βούλγαρου Στέφαν Κομαντάρεφ, «Ζητείται ψεύτης» κωμωδία του Ιεροκλή Μιχαηλίδη, «Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ» περιπέτεια του Μπομπ Λέτερμαν. Σε επανέκδοση προβάλλεται η θαυμάσια ταινία «Καλά Χριστούγεννα κύριε Λόρενς» του Ναγκίσα Οσίμα.

• Η επεισοδιακή επιστροφή της Ταμάρα Ντρου

• Tamara Drewe. Βρετανία, 2010. Σκηνοθεσία: Στίβεν Φρίαρς. Σενάριο: Μόιρα Μπουφίνι, βασισμένο στο γραφικό μυθιστόρημα της Πόουζι Σίμοντς. Ηθοποιοί: Τζέμα Αρτερτον, Ρότζερ Αλαμ, Τάμσιν Γκρεγκ, Ντομινίκ Κούπερ, Λουκ Εβανς. 111'

****
Ενα ανεξάρτητο, σκανδαλιάρικο κορίτσι επιστρέφει στο χωριό του για να ξεσηκώσει τους άντρες και να προκαλέσει το χάος σε μια δροσερή, δοσμένη με χιούμορ (συχνά μαύρο) και ωραίους, έξυπνους διαλόγους, κωμωδία.

Ηνέα ταινία του γνωστού Βρετανού σκηνοθέτη Στίβεν Φρίαρς («Ωραίο μου πλυντήριο», «Οι κλέφτες», «Επικίνδυνες σχέσεις», «Ομορφα, βρώμικα πράγματα»), που πρωτοείδαμε στο Φεστιβάλ των Κανών, είναι βασισμένη σ' ένα graphic novel της Πόουζι Σίμοντς, ελεύθερα εμπνευσμένο από το κλασικό μυθιστόρημα «Μακριά από το αγριεμένο πλήθος» του Τόμας Χάρντι και δημοσιευμένο σε επεισόδια στην εφημερίδα «Γκάρντιαν», το οποίο ο σκηνοθέτης, όπως μου ανέφερε σε συνέντευξή του, γνώριζε εδώ και 40 χρόνια.

Η ιστορία είναι τοποθετημένη σε ένα χωριό της αγγλικής επαρχίας, καταφύγιο για συγγραφείς που θέλουν να βρουν έμπνευση και να μπορέσουν άνετα να γράψουν τα βιβλία τους. Σε μια τέτοια φάρμα συναντάμε τα διάφορα βασικά πρόσωπα: την ιδιοκτήτρια Μπεθ (Τάμσιν Γκρεγκ) και τον συγγραφέα αστυνομικών βιβλίων και αδιόρθωτα άπιστο σύζυγό της, Νίκολας (Ρότζερ Αλαμ), έναν Αμερικανό συγγραφέα (Μπιλ Καμπ) και έναν αρρενωπό νέο, βοηθό στα χωράφια (Λουκ Εβανς). Στο χωριό φτάνει για να πουλήσει το πατρικό της σπίτι ένα παλιό κορίτσι του χωριού, η Ταμάρα Ντρου (Τζέμα Αρτερτον), που τώρα έχει μετατραπεί σε τολμηρή και σέξι δημοσιογράφο και την οποία ερωτεύονται όλα τα αρσενικά της περιοχής, μαζί και ο αδιόρθωτος Νίκολας. Από το Λονδίνο φτάνει και ο νεαρός, διάσημος ροκ σταρ Μπεν Σάρτζεντ (Ντομινίκ Κούπερ), που ανάβει φλόγες στις καρδιές δύο ανήλικων, προκλητικών κοριτσιών, που τον ακολουθούν και τον κατασκοπεύουν (όπως και τους υπόλοιπους κατοίκους), σχολιάζοντας, σαν είδος χορού αρχαίας τραγωδίας, τα πάντα και τους πάντες.

Ο Φρίαρς έφτιαξε μια δροσερή κωμωδία, με ωραίους, έξυπνους διαλόγους, γρήγορο ρυθμό και απολαυστικές (τονισμένες για κωμικούς σκοπούς) ερμηνείες. Είναι ταυτόχρονα ένα σχόλιο γύρω από τη μεσαία τάξη και τους συχνά γελοίους, με απραγματοποίητες φιλοδοξίες, τύπους της. Από την ταινία δεν λείπει και ένα μαύρο στοιχείο, και συγκεκριμένα στην απρόσμενα τραγική κατάληξη μιας πανικόβλητης φυγής από γελάδια.

• Ο όρμος

• The Cove. ΗΠΑ, 2009. Ντοκιμαντέρ. Σκηνοθεσία: Λούι Ψυχογιός. Σενάριο: Μαρκ Μονρό. 90'

****
Συγκλονιστικό, ταυτόχρονα συγκινητικό, βραβευμένο με Οσκαρ, ντοκιμαντέρ, γύρω από τη μαζική εξόντωση των δελφινιών σ' έναν κρυφό ιαπωνικό όρμο. Με τη μαζική εξόντωση των δελφινιών στο παραλιακό ιαπωνικό χωριό Ταΐτζι καταπιάνεται στο εξαιρετικό αυτό, συγκλονιστικό, βραβευμένο με Οσκαρ, ντοκιμαντέρ του, ο γνωστός ελληνικής καταγωγής φωτογράφος Λούι Ψυχογιός.

«Οταν εκπαιδεύεις αυτά τα έξυπνα ζώα να κάνουν ηλίθια ανθρώπινα τρικ, αυτό μας λέει περισσότερα για την ανθρώπινη εξυπνάδα από τη δική τους», λέει ο ίδιος ο Ψυχογιός για τα δελφίνια. Πέρα όμως από τη βασανιστική αυτή, απάνθρωπη εκπαίδευσή τους, εκείνο που ενδιαφέρει τον σκηνοθέτη είναι η μαζική εξόντωσή τους. Σ' έναν κρυφό όρμο, κοντά στο χωριό Ταΐτζι, οι χωρικοί χρησιμοποιούν sonar ήχους για να προσελκύσουν και να παγιδεύσουν τα δελφίνια με σκοπό να τα σκοτώσουν και να χρησιμοποιήσουν το κρέας τους για τροφή, ιδιαίτερα στα σχολικά συσσίτια, παρουσιάζοντάς το ως κρέας φάλαινας -αφού το κυνήγι των φαλαινών απαγορεύεται- παρ' όλο που το κρέας των δελφινιών περιέχει επικίνδυνη ποσότητα υδράργυρου.

Το ντοκιμαντέρ, με ένα στιλ που θυμίζει θρίλερ, παρουσιάζει τον Λούι Ψυχογιό και την ομάδα του να διεισδύουν, συχνά κυνηγημένοι από την ιδιωτική αστυνομία του όρμου, στην απαγορευμένη, υψηλής ασφάλειας, περιοχή για να καταγράψουν με υποβρύχιες, έξυπνα καλυμμένες, κάμερες τη μαζική δολοφονία των δελφινιών. Ανάμεσα στα μέλη της ομάδας είναι και ο ακτιβιστής Ρίτσαρντ Ο'Μπάρι, παλαιότερα υπεύθυνος για την εκπαίδευση πέντε δελφινιών για το τηλεοπτικό σόου «Φλίπερ» -σόου που τον έκανε διάσημο και πλούσιο- και ο οποίος, εδώ και 25 χρόνια, μετανιωμένος για τον απαίσιο ρόλο του, προσπαθεί να εξιλεωθεί, βοηθώντας στη διάσωση των δελφινιών. Ο Ψυχογιός και η ομάδα του διανθίζουν την ταινία με συνεντεύξεις, αφηγήσεις και διάφορες αποκαλυπτικές πληροφορίες γύρω από τα δελφίνια και τη σχέση τους με τους ανθρώπους, για να φτιάξουν το συναρπαστικό ντοκιμαντέρ τους, που πέρα από τις αποκαλύψεις του τεράστιου αυτού εγκλήματος, είναι και μια συγκινητική ταινία.

• Ο θαυματοποιός

Το ελεγειακό καρτούν «Ο θαυματοποιός», του Σιλβέν Σομέ, σε σενάριο Ζακ Τατί

• The Illusionist. Γαλλία, 2010. Σκηνοθεσία: Σιλβέν Σομέ. 79'

****
Ενας θαυματοποιός, που βλέπει το επάγγελμά του να σβήνει, φτάνει στο Εδιμβούργο σε αναζήτηση νέου κοινού κι ερωτεύεται το κορίτσι που τον ακολουθεί. Ομορφο ελεγειακό καρτούν βασισμένο σε σενάριο του Ζακ Τατί.

Βασισμένη σε ένα σενάριο του Ζακ Τατί, το καινούργιο αυτό καρτούν του Σιλβέν Σομέ (δημιουργού του άλλου θαυμάσιου καρτούν, «Το τρίο της Μπελβίλ») έχει για πρωταγωνιστή ένα θαυματοποιό, τον Τατίτσεφ (πραγματικό όνομα του Ζακ Τατί). Οταν στη δεκαετία του '50, μια εποχή που κυριαρχεί το ροκ εν ρολ, το κοινό σε πόλεις όπως το Παρίσι και το Λονδίνο αρχίζει να αδιαφορεί για τα νούμερά του, παίρνει το άσπρο κουνέλι και την ομάδα του και ξεκινά για τη Σκωτία. Εκεί θα γνωρίσει την Αλίκη, μια καμαριέρα, η οποία τον ερωτεύεται και τον ακολουθεί στο Εδιμβούργο όπου αποφασίζουν να ζήσουν.

Ο Σομέ προτίμησε τον παλιό, χειρωνακτικό τρόπο φτιαξίματος των σχεδίων αντί της ψηφιακής «μηχανικής, απρόσωπης» (όπως τη χαρακτηρίζει) τεχνικής ή της εξίσου απρόσωπης τεχνικής τού 3-D, για να φτιάξει τις όμορφες, θαυμάσιες, παλαιικές εικόνες του Εδιμβούργου. Ενώ, για να αφηγηθεί την ελεγειακή αυτή ιστορία του -από τις πιο όμορφες σκηνές είναι εκείνη στο φινάλε με τα φώτα να σβήνουν στο μιούζικ χολ που εξαφανίζεται- αποφεύγει, όπως και ο Τατί στις κωμωδίες του, τον πολύ διάλογο, προτιμώντας ν' αφήσει τους χαρακτήρες του να μιλήσουν με το σώμα τους.

• Ο κόσμος είναι μεγάλος και η σωτηρία της ψυχής βρίσκεται στη γωνία

• The World Is Big and Salvation Lurks Around the Corner. Βουλγαρία, 2010. Σκηνοθεσία: Στέφαν Κομαντάρεφ. Ηθοποιοί: Μίκι Μανοΐλοβιτς, Κάρλο Λιούμπεκ, Αννα Παπαδοπούλου, Χρίστο Μουτατσίεφ.

* ½
Ενας αμνησιακός, ύστερα από αυτοκινητικό δυστύχημα, άντρας, που είχε διαφύγει από την κομμουνιστική Βουλγαρία στη δεκαετία του '80, ξαναβρίσκει τη μνήμη του χάρη στις προσπάθειες του παππού του, σε μια συγκινητική ταινία-πρόταση της Βουλγαρίας στα ξενόγλωσσα Οσκαρ. Πολύ καλός στο ρόλο του παππού ο Μίκι Μανοΐλοβιτς.

Με την κατάσταση της ζωής σε κομμουνιστικό καθεστώς της Ανατολικής Ευρώπης καταπιάνεται η ταινία του Στέφαν Κομαντάρεφ, βασισμένη στο ημι-αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα του Ιλία Τρογιάνοφ γύρω από την απόδραση μιας οικογένειας από την κομμουνιστική Βουλγαρία. Οταν, ύστερα από ένα αυτοκινητικό δυστύχημα στη Γερμανία όπου βρίσκεται εδώ και χρόνια, ο Βούλγαρος Αλεξάντερ «Σάσκο» (Κάρλο Λιούμπεκ) παθαίνει αμνησία, ο παππούς του, Μπάι Νταν (Μίκι Μανοΐλοβιτς), έρχεται από τη Βουλγαρία για να τον βοηθήσει να επανακτήσει τη μνήμη του. Ενώ επιστρέφουν στη Βουλγαρία, ο Μπάι Νταν αρχίζει μέσα από διάφορα φλας μπακ να αφηγείται στον εγγονό του την ιστορία της απόδρασής του με τους γονείς του, από το τότε κομμουνιστικό καθεστώς της δεκαετίας του '80.

Η ταινία-πρόταση της Βουλγαρίας για το ξενόγλωσσο Οσκαρ προσπαθεί να βάλει πολλά θέματα μέσα στη μιάμισης ώρας διάρκειά της (από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, την πολιτική καταπίεση, την περίοδο του ψυχρού πολέμου και τη μετανάστευση στη Γερμανία), βάζοντας σε κίνδυνο την ανάπτυξη των βασικών χαρακτήρων για χάρη μιας ταινίας που ν' αρέσει στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Παρ' όλα αυτά, η σκηνοθεσία του Κομαντάρεφ, η καταγραφή της οδύσσειας του ήρωα στις ευρωπαϊκές χώρες και ο προσεγμένος ρυθμός, μαζί με την πολύ καλή ερμηνεία του Μίκι Μανοΐλοβιτς στο ρόλο του παππού που χρησιμοποιεί το τάβλι ως σύμβολο για τα πολιτικά και άλλα δρώμενα, αποζημιώνουν για τις διάφορες αδυναμίες της ταινίας.

• Οι άλλες ταινίες

ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΚΥΡΙΕ ΛΟΡΕΝΣ (Merry Christmas Mr. Lawrence). Βρετανία/Ιαπωνία, 1983. Σκηνοθεσία: Ναγκίσα Οσίμα. Σενάριο: Λόρενς Βαν Ντερ Ποστ, Ναγκίσα Οσίμα. Ηθοποιοί: Ντέιβιντ Μπόουι, Ριουίτσι Σακαμότο, Τομ Κόντι, Τακέσι Κιτάνο. 123'

****

Μια ιστορία που εκτυλίσσεται στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου χρησιμεύει για την καταγραφή μυστικών σεξουαλικών πόθων αλλά και συνεννόηση ανάμεσα σε διαφορετικούς πολιτισμούς σε μια τολμηρή για την εποχή της ταινία -σε επανέκδοση. Δύο διαφορετικοί πολιτισμοί συγκρούονται σε μια ιστορία γύρω από τη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα σ' έναν ευγενικής καταγωγής, αν και σκληρό Ιάπωνα διοικητή στρατοπέδου αιχμαλώτων (στο ρόλο ο γνωστός Ιάπωνας ροκ σταρ και συνθέτης της μουσικής της ταινίας, Ριουίτσι Σακαμότο) και έναν Νοτιοαφρικανό στρατιώτη (Ντέιβιντ Μπόουι), που συλλαμβάνεται στην περίοδο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και κλείνεται στο στρατόπεδο. Αυτό που βασικά ενδιαφέρει τον Οσίμα στην ταινία είναι το θέμα της βίας και του έρωτα, στοιχεία που αναπτύσσει με ιδιαίτερη λεπτότητα. Ενώ, αντίθετα με άλλες πολεμικές ταινίες με θέμα τα στρατόπεδα αιχμαλώτων (όπως «Η γέφυρα του ποταμού Κβάι»), η ταινία του τολμά να καταπιαστεί και με ένα θέμα-ταμπού, αυτό της ομοφυλοφιλίας.

ΓΟΝΕΙΣ ΤΗΣ ΣΥΜΦΟΡΑΣ (Meet the Parents: Little Fockers). ΗΠΑ, 2010. Σκηνοθεσία: Πολ Γουάιτζ. Σενάριο: Τζον Χάμπεργκ, Λάρι Στάκι. Ηθοποιοί: Ρόμπερτ ντε Νίρο, Μπεν Στίλερ, Οουεν Γουίλσον, Ντάστιν Χόφμαν, Ερικα Γιένσεν, Μπάρμπρα Στράισαντ, Τζέσικα Αλμπα. Η σύγκρουση ανάμεσα στον Γκρεγκ Φάκερ (Στίλερ) και τον παρανοϊκό, πρώην κατάσκοπο της CIA, πεθερό του (Ντε Νίρο) συνεχίζεται στην τρίτη αυτή «συνέχεια» της γνωστής κωμικής σειράς.

ΖΗΤΕΙΤΑΙ ΨΕΥΤΗΣ. Ελλάδα, 2010. Σκηνοθεσία: Ιεροκλής Μιχαηλίδης. Επιμέλεια σκηνοθεσίας: Αγγελος Φραντζής. Σενάριο: Κωνσταντίνα Γιαχαλή, Παπαγιώτης Μαντζιαφός. Ηθοποιοί: Ιεροκλής Μιχαηλίδης, Ζέτα Μακρυπούλια, Οδυσσέας Παπααπηλιόπουλος.Ριμέικ της γνωστής κωμωδίας που γύρισε το 1961 ο Γιάννης Δαλιανίδης, με βάση το θεατρικό έργο του Δημήτρη Ψαθά.

ΤΑ ΤΑΞΙΔΙΑ ΤΟΥ ΓΚΙΟΥΛΙΒΕΡ (Gulliver's Travels). ΗΠΑ, 2010. Σκηνοθεσία: Μπομπ Λέτερμαν. Σενάριο: Τζο Στίλμαν, Νίκολας Στόλερ. Ηθοποιοί: Τζακ Μπλακ, Τζέισον Σίγκελ, Αμάντα Πιλ. Μια νέα, μέτρια εκδοχή της ιστορίας του Τζόναθαν Σουίφτ, με τον Τζακ Μπλακ να αναλαμβάνει ένα ταξίδι στο Τρίγωνο των Βερμούδων και να βρίσκεται ξαφνικά σε μια λιλιπούτεια χώρα, όπου αντιμετωπίζει διάφορους κινδύνους και τελικά γίνεται ήρωας όταν σώζει τη χώρα από έναν κακό γειτονικό βασιλιά.