Κινηματογράφος made in Iraq

Μπορεί να είμαστε δυο βήματα από τη Μέση Ανατολή, αλλά για την κινηματογραφία τους δεν γνωρίζουμε και πολλά. Καιρός να κάνουμε ταχύρρυθμα μαθήματα σύγχρονου αραβικού κινηματογράφου στο αφιέρωμα που ετοιμάζει το 51ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (3 έως 12 Δεκεμβρίου).

Σκηνή από την πρώτη ταινία του Μοχάμεντ Αλ, «Ahlaam», που εκτυλίσσεται σ' ένα βομβαρδισμένο ψυχιατρικό άσυλο στη Βαγδάτη

Η ιδέα του διευθυντή του, Δημήτρη Εϊπίδη, δεν σταματά μόνο στην προβολή ταινιών από τον αραβικό κόσμο. Το εν λόγω αφιέρωμα θα εγκαινιάσει τη συνεργασία του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με τα αντίστοιχα του Αμπου Ντάμπι και της Ντόχας. Ο Δημήτρης Εϊπίδης έχει προσκληθεί εκεί και θα πάρει μαζί του και ελληνικές ταινίες.

Το πλήρες πρόγραμμα ταινιών σύγχρονης παραγωγής, που χαρτογραφούν τη ρευστότητα των αραβικών χωρών, θα ανακοινωθεί σύντομα. Προς το παρόν κυρίαρχη θέση στο αφιέρωμα έχει ο Ιρακινός δημιουργός Μοχάμεντ Αλ, μια ιδιαίτερη περίπτωση σκηνοθέτη. Γεννημένος στη Βαγδάτη, ο 32χρονος δημιουργός αναγκάστηκε να μεταναστεύσει στην Ευρώπη για να αποφύγει τις διώξεις του καθεστώτος του Σαντάμ. Περίμενε μέχρι το 2003 την πτώση του για να επιστρέψει και να καταγράψει με την κάμερα το κατακερματισμένο Ιράκ. Θα προβληθούν δύο ταινίες μυθοπλασίας, ένα ντοκιμαντέρ και μία μικρού μήκους (My name is Mohamed).

Η τελευταία του, «Son of Babylon» (2009), έρχεται με τα βραβεία Διεθνούς Αμνηστίας και Ειρήνης από το Φεστιβάλ Βερολίνου 2010, αλλά και το Μεγάλο Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής στο Φεστιβάλ του Σάντανς. Πρόκειται για ένα road movie, με ήρωες ένα αγόρι και τη γιαγιά του, που αναζητούν τον αγνοούμενο πατέρα του μικρού. Ο Μοχάμεντ Αλ χρησιμοποιεί αυτή τη συγκινητική ιστορία για να κινηματογραφήσει μια διαλυμένη χώρα που άφησε στο λαό της βαριά τραύματα. Και στον ίδιο. Οταν γύριζε το ντεμπούτο του, «Ahlaam» (2005), αυτός και ορισμένα μέλη του συνεργείου του είχαν απαχθεί και βασανιστεί. Η ταινία, που πραγματεύεται τον εφιάλτη του πολέμου μέσα από τα μάτια των τροφίμων ενός βομβαρδισμένου ψυχιατρικού ασύλου στη Βαγδάτη, ήταν η επίσημη υποψηφιότητα του Ιράκ για Οσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας το 2007.

Οσα μάλιστα συνέβησαν κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων του «Ahlaam», ο Μοχάμεντ Αλ τα κατέγραψε στο ντοκιμαντέρ «War, Love, God and Madness» (2008), που αποτελεί ένα ντοκουμέντο για τη χαοτική κατάσταση στο Ιράκ, λίγο μετά το ξέσπασμα του πολέμου.

• ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ, Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 11 Οκτωβρίου 2010