Προφητικό, εφιαλτικό θρίλερ

• ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΑΙΝΙΩΝ, Του Δημήτρη Δανίκα, ΤΑ ΝΕΑ: Πέμπτη 15 Απριλίου 2010

Οπως πάντα. Μεταξύ ανοίξεως και καλοκαιριού το τέλος εποχής. Ούτε μισή ταινία ν΄ αξίζει τρέχοντας να δεις. Πέντε πρεμιέρες χωρίς προοπτική. Συγκριτικά, η «Παράνοια» κόβει το νήμα την τελευταία στιγμή. Θρίλερ τρόμου. Σκοτεινό, προφητικό, ζοφερό, εφιαλτικό. Με executive producer τον Τζορτζ Ρομέρο.
Ο πρωτοκλασάτος- του είδους- καθηγητής!

O Ρομέρο λοιπόν. Σήμερα εβδομήντα πολυτάραχων και συναρπαστικών ετών. Αν και σ΄ αυτήν την ιστορία είναι απλώς «εκτελεστής παραγωγής». Αυτός ο προφήτης των θρίλερ τρόμου. Ο λεγόμενος και one man show του θρυλικού «Νight of the living dead» (Η νύχτα των ζωντανών νεκρών) του 1968. Οπου τα στίφη των καταναλωτών- ως ζόμπιπεριφέρονται και γκρεμίζουν τα μεγαλύτερα εμπορικά στέκια της Αμερικής. Μα έτσι δεν είμαστε; Κοίτα τον εαυτό σου στον καθρέφτη. Την ώρα που με το καροτσάκι διασχίζεις τους ατελείωτους διαδρόμους ενός γιγαντιαίου super market. Χαζά παιδιά γεμάτα χαρά. Ζόμπι εντελώς. Πέντε χρόνια μετά, υπογράφει το «Crazies» (1973). Την ίδια ακριβώς ιστορία που ύστερα από τριάντα εφτά χρόνια την ξαναφτιάχνει- με εντυπωσιακό σεβασμό- ένας «ασήμαντος» μέχρι σήμερα σαραντάρης σκηνοθέτης με το όνομα Μπρεκ Αϊσνερ!

Εξωτερικά μοιάζει με κινδυνολογία και κάτι το εξωπραγματικό. Λάθος. Ούτε καν αλληγορικό. Μοιάζει σαν εντελώς ρεαλιστικό. Οπου στην κωμόπολη Ογκντεν Μαρς της Πενσιλβάνια, «ενταφιασμένη» στο πουθενά των ΗΠΑ, με πληθυσμό μόλις 1.200 νοματαίους, ένας φιλήσυχος κάτοικος, με γυάλινο βλέμμα και κραδαίνοντας καραμπίνα, μπουκάρει στο γήπεδο του γυμνασίου με άγριες διαθέσεις να στείλει στην κόλαση όσους κινούνται στο οπτικό του πεδίο. Ετσι ξαφνικά. Ο νεαρός σερίφης (Τίμοθι Ολιφαντ) προλαβαίνει, πυροβολεί, τον σκοτώνει. Αυτό το πρώτο περιστατικό. Το δεύτερο ακόμα πιο φρικιαστικό. Επακολουθεί και τρίτο. Ενας ένας οι αθώοι αυτοί νοικοκυραίοι της Αμερικής μεταλλάσσονται σε κτήνη χωρίς συνείδηση και καμία αναστολή. Επομένως επιδημία το φονικό. Ανεξέλεγκτη. Αθεράπευτη. Τρομακτική. Σας λέει κάτι αυτό;

Εντελώς τυχαία, ο σερίφης ανακαλύπτει στο ποτάμι, εκτροχιασμένο, βυθισμένο σκάφος στρατιωτικό. «Τρελός είσαι;», απαντάει ο δήμαρχος στην απαίτηση του σερίφη να διακόψει την υδροδότηση του χωριού. «Τώρα που ποτίζουν τις καλλιέργειές τους και χρειάζονται άφθονο νερό;». Δεν περνάει μία μέρα και μπουκάρει ο Στρατός. Με αντιασφυξιογόνες μάσκες και με πλήρη εξάρτυση. Σαν να πηγαίνουν σε πόλεμο. Περίπου δικτατορία στην Αμερική. Μαύρο πρόβατο η περιοχή. Ολοι ύποπτοι. Ολοι μολυσμένοι. Ολοι εχθροί. Ολοι αιχμάλωτοι. Ολοι μελλοθάνατοι. Το Ογκντεν Μαρς μεταβάλλεται σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Από τη μια τα ζόμπι. Από την άλλη εκατοντάδες στρατιώτες σαν Γερμανοί. Τα καλαμπούρια τέλειωσαν. Η κόλαση στη Γη! Οι σεναριογράφοι- Ρέι Ρατ και Σκοτ Κόσαρ- αντιστρέφουν τη διατροφική αλυσίδα. Η διαδικασία της επερχόμενης καταστροφής πάει κάπως έτσι: Πρώτα τα στρατιωτικά πειράματα με τοξικά βιολογι κού πολέμου. Υστερα η μόλυνση. Επειτα η μετάλλαξη. Δηλαδή η ζομποποίηση. Ετσι ο ένας εναντίον του άλλου. Και στο τέλος ο Στρατός. Η Δικτατορία. Ολοκληρωτισμός. Πάπαλα ο Ανθρωπος. Πάπαλα οι ελευθερίες. Πάπαλα το Αmerican dream. Μπρρρρ!

Η Παράνοια προκύπτει από δύο δρόμους. Ο πρώτος από την αλλοτρίωση και τον καταναλωτισμό. Ο Ανθρωπος «αντικείμενο». Πράγμα. Αψυχο. Αναίσθητο. Κυνικό. Αδιάφορο. Α piece of meat. Σας λέει κάτι αυτό; Αυτή η αλληγορία από τη «Νύχτα των ζωντανών νεκρών». Η δεύτερη από τον Στρατό. Τα πειράματα. Τον ιμπεριαλισμό. Βιολογικός πόλεμος με τοξικά που θα αποσταθεροποιούν εχθρικούς πληθυσμούς. Μα ποιοι οι εχθρικοί και ποιοι οι φιλικοί; Α ξέρετε, μερικοί ξεχασμένοι Αμερικανοί. Ο,τι πρέπει για πειραματόζωα έτσι ώστε να κατατροπώνουμε κάθε εχθρική περιοχή. Ετσι ο Ανθρωπος μεταλλάσσεται σε κτήνος. Serial killer. Χωρίς συνείδηση. Στοιχειώδη ανθρωπισμό. Χωρίς ίχνος ευαισθησίας. Μια κτηνώδης, κανιβαλική ζωντανή μηχανή. Ελληνας να τεμαχίζει με τον αγριότερο τρόπο Ελληνα. Αγγλος να ξεριζώνει τα σωθικά Αγγλου. Μπορεί να συμβεί αυτό; Δεν αμφιβάλλω ούτε λεπτό!

Με απλά λόγια, πετάξτε από πάνω σας κάθε προκατάληψη. Να απαλλαγούμε από τις εμμονές μας. Ναι, ακριβώς. Μια ταινία τρόμου μπορεί να είναι ωφέλιμη και καλύτερη από εκατοντάδες ιστορίες που πουλάνε βαριά κουλτούρα και στην πραγματικότητα πορδίζουν θολούρα. Εδώ, για παράδειγμα, όλα τα «επίπεδα» σε συμβίωση αρμονική. Σενάριο, καστ, σκηνοθεσία, φωτογραφία, ερμηνείες, γεωγραφία. Ολα καλώς καμωμένα. Το σενάριο ακολουθεί τη στοιχειώδη διαλεκτική. Η τρέλα δεν είναι μεταφυσική. Αχόρταγο το σύστημα. Αχόρταγη η «μηχανή». Για να κατακτήσει θα φέρει τον Διάβολο στη Γη. Η ανάπτυξη με γεωμετρική πρόοδο. Η κορύφωση με αλλεπάλληλους αιφνιδιασμούς. Ο τρόμος με σωστές δόσεις. Χωρίς υπερβολές. Ετσι μέσα στο «είδος» του Ηorror. Ομως με ουσία, αισθητική και με σεβασμό στον θεατή. Το συνιστώ. Ιδιαιτέρως στην πιτσιρικαρία των multiplex. Ο εικονικός τρόμος μερικές φορές, ωφέλιμος, αποτελεσματικός. Η επιδημία της παράνοιας προέρχεται από κάπου. Εκεί ψηλά. Βαρβαρότηταν έδωκας, βαρβαρότηταν θα λάβεις!

«Παράνοια»

Η αλυσίδα μετάλλαξης και καταστροφής Πολύ καλό θρίλερ τρόμου Στον δρόμο του Τζορτζ Ρομέρο

ΒΑΘΜΟΙ = 7

(η μέρα των ζωντανών νεκρών)

Νερόβραστη Αμερική, μέτρια Γαλλία

Δύο ακόμα πρεμιέρες. Η Γαλλία ακολουθεί Νational Geographic. Η Αμερική με τη γνωστή χαζοχαρούμενη, αισθηματική, κομεντί:

«Επικηρύσσοντας την πρώην» (Τhe Βounty Ηunter). Αισθηματική κομεντί του (μέτριου έως ασήμαντου) Αντι Τέναντ με το ξεχωριστό δίδυμο Τζένιφερ Ανιστον - Τζέραρντ Μπάτλερ. Οπου εκείνος από αστυνομικός καταλήγει κυνηγός επικηρυγμένων. Δεν έχεις πληρώσει την εγγύησή σου; Πιάστε τον! Εκείνη ρεπόρτερ σε επαγγελματικό παροξυσμό. Παντρεμένοι μεταξύ τους στο παρελθόν. Χωρισμένοι τώρα γιατί εκείνος «ανώριμος» και εκείνη «workaholic». Ωσπου εκείνος αναλαμβάνει να τη συλλάβει επειδή εκείνη γρατσούνισε με το αυτοκίνητό της την ουρά ενός αλόγου της Αστυνομίας. Μην τρελαίνεστε. Βρισκόμαστε στην Αμερική. Ετσι μπερδεύονται σε μια ιστορία παράνομου κυκλώματος ναρκωτικών και έτσι όλοι τους καταδιώκουν διαρκώς. Τι μου θυμίζει; Α, ναι. Το «Βird on a wire» (Πουλί πάνω σε σύρμα) του 1990 με Μελ Γκίμπσον και Γκόλντι Χόουν. Υπό άλλες σκηνοθετικές προϋποθέσεις θα μπορούσε να ήταν διασκεδαστικό. Τώρα νερόβραστο, χαζοχαρούμενο και χλωμό!

ΒΑΘΜΟΙ = 4

(Μaximum)

«Ωceans». Υποθαλάσσιο ντοκιμαντέρ του αειθαλούς (πρώην ηθοποιού και νυν παραγωγού) Ζακ Περέν («Το κορίτσι με τη βαλίτσα») και του Ζακ Κλουζό. Μοιάζει αλλά ελάχιστη σχέση με τον συναρπαστικό «Μικρόκοσμο». Περίπου σαν Κουστό και Νational Geographic. Μικρές, τόσο δα μηχανές κάτω στον βυθό. Να σκοπεύουν και να καταγράφουν έναν κόσμο μαγικό. Οι γλάροι να εφορμούν σαν τα Ρhantom και να εξαφανίζουν κάθε ανυπεράσπιστο πλάσμα θαλασσινό. Η αλυσίδα της επιβίωσης. Αφησε τη Φύση να κάνει τη δουλειά της, που λένε και οι Αμερικανοί. Απειρες ποικιλίες οστρακοειδών μαλάκιων. Μικρά και μεγάλα ψάρια. Ατελείωτα υποβρύχια λιβάδια. Απροσμέτρητες ποσότητες φυτοφάγων ψαριών. Το μεγάλο τρώει το μικρό. Ενίοτε το θέαμα εκθαμβωτικό. Απίστευτες χρωματικές αποχρώσεις. Ολα αυτά μέχρι το πρώτο μισό. Υστερα τα ίδια χωρίς τίποτα το διαφορετικό!

ΒΑΘΜΟΙ = 5

(Ο,τι πρέπει για τρισδιάστατο ενυδρείο)

Ρισκάρω, άρα υπάρχω

Εκδηλώνω τον ενθουσιασμό μου. Για το ρίσκο του Μπεν Στίλερ. Σήμερα σαράντα πέντε. Ενός εκ των πιο ακριβοπληρωμένων της αμερικανικής κωμωδίας. Ρίσκο μεγάλο. Ρίσκο ενός προαναγγελθέντος θανάτου στα ταμεία. Μια ταινία με ευρωπαϊκή οπτική. Μια ταινία ξεγραμμένη. Γιατί από τη μια ενδιαφέρουσα. Ακρως ενδιαφέρουσα. Από την άλλη βαρετή. Αφόρητα. Από την πρώτη, σχεδόν, στιγμή.

Το λένε «Greenberg» (από το όνομα του ήρωα Ρότζερ Γκρίνμπεργκ). Ομως ο ελληνικός ακόμα καλύτερος. Μεταδίδει το μήνυμα με τέσσερις λέξεις: «Δεν σκέφτομαι άρα υπάρχω». Γραμμένηη ιστορία- από την (ηθοποιό) Τζένιφερ Τζέισον Λι. Με σεναριογράφο και σκηνοθέτη τον Νόα Μπάουμπαχ. Ολοι μαζί με τον Γουές Αντερσον, της ίδια πορείας. Με το ίδιο αποστασιοποιημένο χιούμορ. Σα να κοιτάς από τα έξω το πετσί σου. Σαν παρατηρητής του εαυτού σου. Να είσαι διπλός. Ο Στίλερ λοιπόν μάς «έστειλε» αδιάβαστους. Εγκατέλειψε κάθε ίχνος ευκολίας. Κάθε καλαμπούρι. Κάθε στερεότυπο. Κάθε δόλωμα. Γκρέμισε το σύστημα. Το star system. Μαγκιά του. Θα μου πείτε «κι εγώ στην θέση του, με τόσα λεφτά στο πουγκί, το κέφι μου θα έκανα». Λάθος. Αν είναι έτσι τότε γιατί και οι άλλοι rich and famous δεν ρισκάρουν το όνομά τους; Δύσκολο. Πολύ δύσκολο. Να είσαι στο ρετιρέ και με τη μία να βουτάς στο κενό!

Ο κόσμος του Ρότζερ Γκρίνμπεργκ εντελώς αφασικός. Με πρώτο και καλύτερο τον ίδιο. Από τρόφιμος ψυχιατρείου, καταλήγει για δύο εβδομάδες στη βίλα του αδελφού του. Ο οποίος λείπει για ταξίδι και ξενοδοχειακές μπίζνες στο Βιετνάμ. Αφού δεν τους σκοτώσαμε στον πόλεμο με τις ναπάλμ, θα τους «σκοτώσουμε» τώρα με τα λεφτά. Ο Ρότζερ κάπου, κάποτε, ταλέντο μουσικό. Ομως στο τέλος, παρέα με τον εγγλέζο φίλο του Αϊβαν, τα παρατάει όλα χωρίς πολλά. «Δεν αντέχω τις δισκογραφικές εταιρείες», λέει. Ετσι υιοθετεί τη βολική ιδεολογία της αραχτής. Δεν κάνω τίποτα. Απλώς οικιακή ξυλουργική. Με τη στάση του σχολιάζει δύο πράγματα μαζί. Από τη μια την αφασία τη γενική, από την άλλη το προσωπικό του αδιέξοδο. Ο Ρότζερ ένα απομεινάρι της δεκαετίας του ογδόντα. Κοντός, ασχημούλης, περίεργος, απροσάρμοστος, αταίριαστος. Επανάστασή του η απραξία του. Ροκανίζει τον χρόνο του ταχυδρομώντας επιστολές παραπόνων σε αλυσίδες super market. Ακόμα και σε εταιρεία ταξί για κατοικίδια ζώα. «Ξέρετε, το πάτωμα του ταξί δεν ήταν τόσο μαλακό για τον σκύλο μου τον Μάλερ». Τέτοια. Ταυτόχρονα συνάπτει μια εξίσου αφασική σχέση με μια νέα κοπέλα, τη Φλοράνς, τη βοηθό του αδελφού του. Κι αυτή το ίδιο αφασική.

Στο πρώτο ραντεβού, τη στιγμή που εκείνος, σκυμμένος με την γλώσσα να εξερευνά το σεξουαλικό της εργαλείο, εκείνη με βλέμμα απλανές τον ρωτάει: «Ακούς τρένο;».

Γελάτε; Κι όμως, εντελώς μελαγχολικό. Ολα μελαγχολικά. Ολοι να ίπτανται σε διάσταση εξωκοσμική. Μελαγχολικό το Λος Αντζελες. Ούτε ναρκωτικά και μπαμ μπουμ.

Ούτε πολυτέλειες, βίλες και πισίνες. Μελαγχολικό και το ανθρώπινο περιβάλλον. Το απόλυτο τίποτα. Μισό καλαμπουράκι εδώ, άλλο μισό εκεί. Λίγη κόκα, μια βόλτα στο πλησιέστερο κτηνιατρείογια τον Μάλερ, τον σκύλο- λίγο ψυχρό φλερτ. Ετσι να περνάει ο χρόνος. «Η ζωή χαραμίζεται από τους ανθρώπους». Το μεγαλύτερο δώρο από συστάσεως ανθρωπότητας σε μια ανυπαρξία ανεκδιήγητης καθημερινότητας. Μηδενική δημιουργία. Μηδενική παραγωγή. Μηδενικά αισθήματα. Μηδενικές σχέσεις. Απίστευτο!

Η άκρως αυτή ενδιαφέρουσα σύλληψη πάσχει στην ανάπτυξη. Ο Μπάουμπαχ αναπαράγει αυτό ακριβώς που σχολιάζει. Η μελαγχολία και η ανυπαρξία έχουν αποτυπωθεί στον πυρήνα του σελιλόιντ. Τίποτα δεν γίνεται. Τίποτα δεν κάνουν. Τίποτα δεν προκαλούν. Κρίμα. Επειδή ο Γκρίνμπεργκ μια πρώτης τάξεως μαγιά για έξυπνα μυαλά!

«Δεν σκέφτομαι άρα υπάρχω»

Παγωμένη, ιδιαίτερη κομεντί Η αφασία στην Αμερική Δεν κάνω τίποτα άρα υπάρχω Το μεγάλο ρίσκο του Μπεν Στίλερ

ΒΑΘΜΟΙ = 5

(για το ρίσκο)