Στους παγωμένους δρόμους ενός ζοφερού μέλλοντος

• ΚΡΙΤΙΚΗ: ΝΙΝΟΣ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗΣ, Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 11 Φεβρουαρίου 2010

Ο εφιάλτης ενός βιβλικού μέλλοντος στην ταινία «Ο δρόμος» του Τζον Χίλκοουτ και οι καθημερινές ιστορίες απελπισμένων ανθρώπων στα «Σταυροδρόμια ζωής» των Σκαντάρ Κόπτι και Γιάρον Σάνι είναι τα θέματα των δυο καλύτερων ταινιών της νέας κινηματογραφικής εβδομάδας.

Ακολουθούν το παραμύθι της Ντίσνεϊ «Η πριγκίπισσα και ο βάτραχος», η ελληνική δραματική ταινία «Το μαύρο λιβάδι» του Βαρδή Μαρινάκη και «Ο λυκάνθρωπος» του Τζο Τζόνστον. Στο πρόγραμμα ακόμη μία ελληνική ταινία, «Το βουνό μπροστά» του Βασίλη Ντούρου, και η ρομαντική κομεντί «Valentine's Day» του Γκάρι Μάρσαλ.

Ο δρόμος

The Road. ΗΠΑ, 2009. Σκηνοθεσία: Τζον Χίλκοουτ. Σενάριο: Τζον Πένχολ, από μυθ. του Κόρμακ ΜακΚάρθι. Ηθοποιοί: Βίγκο Μόρτενσεν, Κότι Σμιτ-Μακφί, Σαρλίζ Θέρον, Ρόμπερτ Ντιβάλ. 111'

****

Ο Βίγκο Μόρτενσεν (εξαιρετική ερμηνεία) και ο μικρός Κότι Σμιτ-Μακφί στον «Δρόμο» του Τζον Χίλκοουτ

Σε μια ερειπωμένη από περιβαλλοντολογική καταστροφή Γη, ένας πατέρας προσπαθεί να προστατέψει τον γιο του, σε ένα συναρπαστικό, εφιαλτικό ρόουντ-μούβι.

Ενας πατέρας περιφέρεται με τον μικρό γιο του σε μια έρημη γη, αποτέλεσμα οικολογικής καταστροφής, προσπαθώντας να προστατέψει το παιδί του από το κρύο και την πείνα, αλλά και από συμμορίες πεινασμένων που κυνηγούν θηράματα, κυρίως παιδιά, για να τα σκοτώσουν και να τα φάνε. Αυτό είναι το θέμα της εφιαλτικής ταινίας «Ο δρόμος», που σκηνοθέτησε ο Αυστραλός Τζον Χίλκοουτ (δημιουργός της εξαιρετικής ταινίας «Η πρόταση», που είχαμε δει στο Φεστιβάλ του Βερολίνου 2006).

Η ταινία, με βάση το απλό, σφιχτό σενάριο του θεατρικού συγγραφέα Τζο Πένχολ, διασκευή του ομότιτλου μυθιστορήματος του Κόρμακ ΜακΚάρθι («Καμιά πατρίδα για τους μελλοθάνατους»), μας μεταφέρει σ' ένα κοντινό μέλλον, όπου ο πλανήτης μας έχει ήδη περάσει οικολογικές καταστροφές Αποκάλυψης, ενώ οι άνθρωποι είτε έχουν πεθάνει από πείνα είτε αυτοκτονήσει, σε μια προσπάθεια να αποφύγουν το χειρότερο.

Οι λιγοστοί επιζήσαντες επιστρέφουν σε μια πρωτόγονη κατάσταση, ακολουθώντας τους νόμους της ζούγκλας, με τους περισσότερους να επιδίδονται σε κανιβαλισμό για να επιβιώσουν. Σ' αυτό τον εφιαλτικό, απάνθρωπο κόσμο που σιγοσβήνει, ένας πατέρας (Βίγκο Μόρτενσεν), που ακόμα δεν έχει χάσει την ανθρωπιά του, προσπαθεί να οδηγήσει τον μικρό γιο του σε ασφαλές μέρος, αλλά και να κρατήσει ζωντανή τη φωτιά που μεταφέρει μέσα του, τη φωτιά που θέλει να μεταδώσει και στο παιδί του.

Την εφιαλτική αυτή πορεία των δυο τους, τσουλώντας ένα καροτσάκι -τη μόνη τους περιουσία- σ' έναν κόσμο όπου οι ανθρώπινες αξίες είναι παρελθόν, ο Χίλκοουτ καταγράφει μέσα από βιβλικές εικόνες καμένης, λεηλατημένης γης, τοπία καλυμμένα από στάχτη, σκοτεινές, παγερές νύχτες, τεράστιες πυρκαγιές, καταστροφικούς σεισμούς και διάφορους άλλους φριχτούς κινδύνους -όλα γυρισμένα σε αληθινά τοπία που ο σκηνοθέτης έψαξε και βρήκε σε διάφορα σημεία της Αμερικής, καθώς και στη μετά τον τυφώνα «Κατρίνα» Νέα Ορλεάνη. Από τις πιο φριχτές σκηνές, αναφέρω εκείνη όπου πατέρας και γιος φτάνουν σ' ένα απόμερο σπίτι όπου άνθρωποι-κανίβαλοι κρατούν αλυσοδεμένους άντρες και γυναίκες για να τους τεμαχίζουν κάθε τόσο και να τους τρώνε. Σκηνές που τονίζονται με την υποβλητική μουσική του Νικ Κέιβ και τα μουντά χρώματα της φωτογραφίας του Χαβιέ Αγκιρεσαρόμπε.

Ο Βίγκο Μόρτενσεν έδωσε με ξεχωριστή δύναμη τον απελπισμένο ήρωα, που η αγάπη για τον γιο του τον κρατά στη ζωή, παρασύροντάς μας στον εφιαλτικό αγώνα του για επιβίωση. Το ίδιο εξαιρετικός είναι και ο νεαρός Σμιτ-Μακφί που ερμηνεύει το γιο του. Στις καλές ερμηνείες κι εκείνες του Ρόμπερτ Ντιβάλ, στον ρόλο ενός γέρου, κάτι σαν προφήτη, καθώς και της Σαρλίζ Θέρον, που ερμηνεύει τον μικρό, αν και σημαντικό ρόλο της μητέρας που βλέπουμε στα σύντομα φλας-μπακ και που δίνουν μια μικρή γεύση της προηγούμενης ζωής του ζευγαριού. Ενα συγκλονιστικό, σπαρακτικό σε ορισμένες σκηνές, παγερό σε άλλες ρόουντ-μούβι, προάγγελος του τι μας περιμένει αν συνεχίσουμε να αδιαφορούμε για το περιβάλλον και τον πλανήτη μας.

Σταυροδρόμια ζωής

Ajami. Ισραήλ/Γερμανία, 2009. Σκηνοθεσία-σενάριο: Σκαντάρ Κόπτι & Γιάρον Σάνι. Ηθοποιοί: Σαχίρ Καμπαχά, Ιμπραΐμ Φρέγκε, Γιούσεφ Σαβάνι, Σκαντάρ Κόπτι. 120'

*** ½

«Σταυροδρόμια ζωής», μια ταινία σκηνοθετημένη από Ισραηλινό και Παλαιστίνιο, που έβαλε πλώρη για το ξενόγλωσσο Οσκαρ

Πέντε διαφορετικές ιστορίες, που διαδραματίζονται στην πολυεθνική συνοικία Ατζαμι της Γιάφας, σε μια δραματική, που αγγίζει τα όρια της τραγωδίας ταινία, σκηνοθετημένη με δύναμη και ζωντάνια - υποψήφια για το ξενόγλωσσο Οσκαρ.

Στην πολυεθνική συνοικία του Ατζαμι της Γιάφας εκτυλίσσονται οι ιστορίες της ταινίας «Σταυροδρόμια ζωής», που συν-σκηνοθέτησαν ο Παλαιστίνιος Σκαντάρ Κόπτι και ο Ισραηλινός Γιάρον Σάνι. Η ταινία, βραβευμένη σε διάφορα διεθνή φεστιβάλ (κέρδισε και τον Χρυσό Αλέξανδρο του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης), υποψήφια τώρα για το ξενόγλωσσο Οσκαρ, αφηγείται πέντε ιστορίες βασισμένες σε αληθινά, άλλοτε προσωπικά και άλλοτε πολιτικά γεγονότα, που μας δίνουν μιαν εικόνα του δράματος των ανθρώπων που ζουν εκεί: Εβραίων, Αράβων και Χριστιανών. Από την πρώτη ιστορία, όπου μια γκανγκστερική υπόθεση βεντέτας καταλήγει στον φόνο ενός αθώου, περνώντας από εκείνη του ισραηλινού αστυνομικού, που δεν μπορεί να καταλάβει πώς εξαφανίστηκε ο φαντάρος αδερφός του και φτάνοντας ώς την ιστορία του Παλαιστίνιου που εργάζεται παράνομα για να μπορέσει να χρηματοδοτήσει την εγχείρηση της μητέρας του.

Οι ιστορίες συχνά διασταυρώνονται (στον νου έρχεται η ταινία «Βαβέλ» του Γκονζάλεζ Ιναρίτου), φωτίζοντας τα διάφορα καθημερινά, φαινομενικά απλά προβλήματα που υπάρχουν στο σημερινό Ισραήλ, προβλήματα που συχνά οδηγούν σε τραγωδίες. Στα συν της ταινίας, οι εξαιρετικές ερμηνείες της ομάδας των ερασιτεχνών ηθοποιών που, έπειτα από δεκάμηνη προετοιμασία, κατάφεραν, χωρίς κανένα μάλιστα σενάριο, να ερμηνεύσουν με πειστικότητα τους ρόλους τους - συχνά παραπλήσιους με τους δικούς τους.

Η πριγκίπισσα και ο βάτραχος

The Princess and the Frog. ΗΠΑ, 2009. Σκηνοθεσία: Τζον Μάσκερ & Ρον Κλέμεντς. Με τις φωνές των: Οπρα Γουίνφρι, Τέρενς Χάουορντ, Ανίκα Νόνι Ρόουζ, Τζον Γκούντμαν. 95'

***

Αφροαμερικάνα ηρωίδα, χειροποίητα (ευτυχώς) σχέδια και ωραίο σενάριο για την «Πριγκίπισσα και τον βάτραχο» της Ντίσνεϊ

Μια νεαρή φτωχή Αφρο-αμερικανίδα κι ένας πρίγκιπας, τους οποίους ένας κακός μάγος έχει μετατρέψει σε βατράχια, προσπαθούν να λύσουν τα μάγια σ' ένα όμορφο, χειροποίητο και μονοδιάστατο καρτούν.

Στην αφροαμερικανική κοινότητα της Νέας Ορλεάνης, πριν και μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, εκτυλίσσεται η ιστορία του χαριτωμένου αυτού καρτούν της Ντίσνεϊ. Υστερα από ένα πρώτο μέρος, που εκτυλίσσεται στην περίοδο του 1912, βρίσκουμε τη μικρή ηρωίδα Τιάνα, που τώρα έχει μεγαλώσει, να εργάζεται σ' ένα εστιατόριο. Μετά την αναμενόμενη συνάντησή της με τον πρίγκιπα του παραμυθιού, μετατρέπεται κι αυτή σε βάτραχο, όπως και ο πρίγκιπας. Το μεγαλύτερο μέρος εκτυλίσσεται στα έλη, όπου οι δυο τους, με τη βοήθεια άλλων αμφίβιων όντων, προσπαθούν να λύσουν τα μάγια και να επιστρέψουν στη φυσιολογική ζωή τους.

Η ταινία είναι η δεύτερη της εταιρείας Ντίσνεϊ, που, ύστερα από 63 χρόνια, καταπιάνεται με μαύρους ήρωες, αν και, παρ' όλο που βρισκόμαστε σε μια δύσκολη φυλετικά περίοδο, το φυλετικό πρόβλημα παραμερίζεται. Οι σκηνοθέτες Μάσκερ και Κλέμεντς («Αλαντίν») έφτιαξαν ένα ωραίο σενάριο, με καλογραμμένους χαρακτήρες (σπάνιο στα σημερινά καρτούν) και σκηνοθέτησαν την ταινία με φροντίδα και ρυθμό, αν και τα τραγούδια δεν είναι πάντα τα καλύτερα. Το πιο σημαντικό, πάντως, στοιχείο της βρίσκεται στα σχέδια, που, σπάνιο πράγμα στις μέρες μας, είναι χειροποίητα και, ευτυχώς, όχι ψηφιακά. Η ταινία επιστρέφει στις μονοδιάστατες εικόνες και όχι στο 3D, προσφέροντάς μας μιαν άλλη πιο αγνή και όμορφη εικόνα από τη φαστφουντάδικη της δήθεν σύγχρονης τεχνολογίας.

Ο λυκάνθρωπος

The Wolfman. ΗΠΑ, 2010. Σκηνοθεσία: Τζο Τζόνστον. Σενάριο: Αντριου Κέβιν Γουόκερ, Ντέιβιντ Σελφ. Ηθοποιοί: Μπενίσιο Ντελ Τόρο, Αντονι Χόπκινς, Εμιλι Μπλαντ. 125'.

** ½

Μια κλασική ταινία τρόμου επιστρέφει σ' ένα καλοφτιαγμένο, ατμοσφαιρικό ριμέικ.

Στην παλιά κλασική ταινία τρόμου του 1941, με τον Λον Τσάνεϊ Τζούνιορ, στράφηκε ο ηθοποιός Μπενίσιο Ντελ Τόρο (όλο το σχέδιο ξεκίνησε απ' αυτόν) γι' αυτό το ριμέικ του «Λυκανθρώπου», που σκηνοθέτησε ο Τζο Τζόνστον. Κι ευτυχώς, γιατί έχουμε βαρεθεί τα δήθεν εκσυγχρονισμένα ριμέικ κλασικών ταινιών τρόμου (βλέπε τις διάφορες μούμιες) που καταστρέφουν όλη την ατμόσφαιρα για χάρη των ειδικών ψηφιακών εφέ.

Στη διάρκεια του θεατρικού τουρνέ στο Λονδίνο, ο Λόρενς Τάλμποτ (Ντελ Τόρο), γιος ενός ευγενή (Χόπκινς) αποφασίζει, ύστερα από ένα γράμμα της αρραβωνιαστικιάς (Μπλαντ) του αδερφού του, να τη βοηθήσει όταν αυτός εξαφανίζεται. Επιστρέφει στο αρχοντικό του πατέρα του και μαθαίνει πως τον αδερφό του κατασπάραξε ένα παράξενο ζώο, ενώ λίγο αργότερα και ο ίδιος θα δεχτεί το δάγκωμα του ζώου που θα τον μετατρέψει σε λυκάνθρωπο. Η ιστορία είναι βασισμένη στον γνωστό λαϊκό μύθο, που έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα και που χρησιμοποιήθηκε αρκετές φορές στον κινηματογράφο, ξεκινώντας από την εποχή του βωβού (με πρωταγωνιστή τον διάσημο πατέρα του Λον Τσάνεϊ) ώς τις μέρες μας.

Ευτυχώς, ο Τζόνστον («Hidalgo») στράφηκε στα μπι-μούβις της δεκαετίας του '40 για έμπνευση και κατάφερε να δημιουργήσει τη σωστή, απειλητική ατμόσφαιρα, που απαιτεί μια τέτοια ιστορία. Στα συν της ταινίας, η πολύ καλή ερμηνεία του Μπενίσιο Ντελ Τόρο, που έδωσε με την ίδια δύναμη τόσο τον ερωτευμένο με το κορίτσι του αδερφού του Τάλμποτ όσο και τον φοβιστικό Λυκάνθρωπο (το εξαιρετικό μακιγιάζ οφείλεται στον Ρικ Μπέικερ). Πολύ καλοί στους υπόλοιπους ρόλους ο Αντονι Χόπκινς και η Εμιλι Μπλαντ.

Το μαύρο λιβάδι

Ελλάδα, 2009. Σκηνοθεσία-σενάριο: Βαρδής Μαρινάκης. Ηθοποιοί: Σοφία Γεωργοβασίλη, Χρήστος Πασσαλής, Δέσποινα Μπεμπεδέλη, Μαρία Πανουριά.

**

Χρήστος Πασσαλής, Σοφία Γεωργοβασίλη στο «Μαύρο λιβάδι» του Βαρδή Μαρινάκη

Ενας αδιέξοδος έρωτας ανάμεσα σ' έναν γενίτσαρο και ένα αγόρι (μεταμφιεσμένο σε μοναχή) σε μια εικαστικά όμορφη, κινηματογραφικά όμως άνιση, ταινία.

Στην υπό οθωμανική κατοχή Ελλάδα του 1654 στρέφεται ο Βαρδής Μαρινάκης (δημιουργός της βραβευμένης στο Λοκάρνο μικρού μήκους ταινίας «Δεύτερη φύση) για να αφηγηθεί την ιστορία ενός αδιέξοδου έρωτα ανάμεσα σ' έναν γενίτσαρο και μια νεαρή μοναχή που αποδεικνύεται αγόρι -η ηγουμένη τον κρύβει για να τον γλιτώσει από το παιδομάζωμα.

Ο Μαρινάκης ξέρει να συνθέτει όμορφες εικόνες και να εκμεταλλεύεται τους φυσικούς χώρους -είναι κομμάτια που εικαστικά θυμίζουν τον Ταρκόφσκι. Εκεί όμως περιορίζεται και η αξία της ταινίας του. Γιατί δεν κουράζει τόσο ο αργός ρυθμός -τον έχουμε ήδη συνηθίσει από σκηνοθέτες όπως οι Αντονιόνι, Ταρκόφσκι και Αγγελόπουλος- όσο η έλλειψη ενός εσωτερικού ρυθμού στην αφήγηση, σε ένα στόρι που τελικά θα ταίριαζε περισσότερο σε ταινία μικρού μήκους. Με αποτέλεσμα ο θεατής, χαμένος μέσα σ' αυτό τον καταιγισμό των εικαστικά όμορφων εικόνων (η ωραία δουλεμένη φωτογραφία είναι του Marcus Waterloo) και το εκφραστικό πρόσωπο της ηρωίδας του, Σοφίας Γεωργοβασίλη (γιατί όμως επέλεξε κορίτσι στη θέση του αγοριού;) ν' αναζητά εις μάτην κάποια ουσιαστική ανάπτυξη τόσο στο ερωτικό δράμα όσο και στους «ακίνητους» χαρακτήρες. *

• Οι άλλες ταινίες

Το βουνό μπροστά

Ελλάδα, 2008. Σκηνοθεσία: Βασίλης Ντούρος. Σενάριο: Γιάννης Τσίρος. Ηθοποιοί: Γεννάδιος Πάτσης, Καραφίλ Σένα, Γιώργος Μωρόγιαννης, Γιασεμή Κηλαηδόνη.

**

Το θέμα της ξενοφοβίας σε μια ενδιαφέρουσα, με ωραίες ερμηνείες, ταινία.

Με τη σύγκρουση των κατοίκων ενός χωριού μ' έναν μουσουλμάνο Αλβανό, επειδή τη βραδιά της Ανάστασης αποφασίζει ν' αγοράσει πυροτεχνήματα για να τ' ανάψει ο μικρός του γιος, καταπιάνεται ο Βασίλης Ντούρος σ' αυτήν την ταινία του, που πρωτοείδαμε στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Η σύγκρουση οδηγεί σ' ένα φυλετικό δράμα που ο Ντούρος αφηγείται με απλότητα, με έναν κάπως ράθυμο, χωρίς εξάρσεις, ρυθμό, ενώ ταυτόχρονα καταφέρνει ν' αποσπάσει καλές ερμηνείες από όλους τους ηθοποιούς του.

Valentine's day

ΗΠΑ, 2010. Σκηνοθεσία: Γκάρι Μάρσαλ. Σενάριο: Κάθριν Φιούγκεϊτ. Ηθοποιοί: Τζέσικα Αλμπα, Τζούλια Ρόμπερτς, Κάθι Μπέιτς, Τζέσικα Μπιλ, Τζέιμι Φοξ, Αν Χάθαγουεϊ, Σίρλεϊ ΜακΛέιν. 124'

Ταινία που γυρίστηκε ειδικά για τη γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου για να μας πείσει, μέσα από διαφορετικές ιστορίες αναζήτησης της αγάπης και την παρέλαση μιας πληθώρας αστεριών, πως τη μέρα αυτή των ερωτευμένων χρειαζόμαστε πάντα ένα ταίρι, μ' ένα δυστυχώς ψεύτικο, α λα καρτ ποστάλ τρόπο. Κρίμα...