60ό Φεστιβάλ Βερολίνου: Οικογενειακό δράμα με την υπογραφή ενός δανού «πρίγκιπα»

Με αφορμή την προβολή της νέας ταινίας του «Submarino», «Το Βήμα» συνομίλησε με τον σκηνοθέτη Τόμας Βίντερμπεργκ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ | Τετάρτη 17 Φεβρουαρίου 2010

ΒΕΡΟΛΙΝΟ, Δώδεκα χρόνια μετά την «Οικογενειακή γιορτή», ταινία που τον ανέδειξε σε «πρίγκιπα» του δανέζικου κινηματογράφου, ο σκηνοθέτης Τόμας Βίντερμπεργκ , κάποτε προστατευόμενος του Λαρς φον Τρίερ, επανήλθε με μια «καταραμένη» οικογενειακή ιστορία, τοποθετημένη σε διαφορετικό πλαίσιο. Αν η «Οικογενειακή γιορτή» μιλούσε για τη σήψη στα σωθικά της μεγαλοαστικής τάξης, το «Submarino», που προβάλλεται εντός του επίσημου προγράμματος στην Μπερλινάλε, έχει ως ήρωες ανθρώπους από τα πολύ χαμηλά στρώματα της δανέζικης κοινωνίας: έναν πρώην φυλακισμένο και τον ηρωινομανή αδελφό του. Στην αγκαλιά τους είχε πεθάνει το μικρότερο αδελφάκι τους, αφού η μητέρα τους ήταν διαρκώς απούσα και πιωμένη. Αν και η ταινία είναι βυθισμένη στην κατάθλιψη και στον πόνο, ο Βίντερμπεργκ χειρίζεται το θέμα επιδιώκοντας τη συμμετοχή του θεατή. Και τα καταφέρνει.

- Πώς εξηγείτε το γεγονός ότι η οικογένεια είναι ένα θέμα που απασχολεί πλέον τόσο πολύ τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο;

«Στην εποχή μας, περισσότερο από ό,τι σε κάθε άλλη εποχή, μια οικογένεια αποσυντίθεται με φυσικό τρόπο. Δεν χρειάζεται καν να επέλθει σύγκρουση. Απλώς... γίνεται. Βλέπεις τα αδέλφια σου, τους γονείς σου όλο και πιο αραιά. Σηκώνεις το τηλέφωνο όλο και λιγότερο. Τουλάχιστον αυτό συμβαίνει στη Δανία. Και βρήκα πολύ όμορφο το πόσο τα δυο αυτά αδέλφια στο “Submarino” προσπαθούν να βρουν ξανά σημείο επαφής».

- Η εικόνα της ταινίας είναι εκείνη μιας Δανίας σε κρίση - κάθε άλλο παρά ελκυστική. Είναι όντως τόσο δυσάρεστα τα πράγματα;

«Δυστυχώς η Σκανδιναβία δεν είναι μόνο όμορφοι κήποι, πράσινα λιβάδια και ωραίες γυναίκες. Προσπάθησα να ρίξω μια ματιά στη χαμηλή τάξη της, η οποία διαρκώς διογκώνεται. Το “Submarino” δεν είναι καν μια ταινία για την εργατική τάξη. Είναι μια ταινία για ανθρώπους που “έπεσαν” χαμηλότερα από την εργατική τάξη. Δεν θα έλεγα ωστόσο ότι η συνείδηση της ταινίας είναι τόσο κοινωνική διότι τα θεμέλιά της βρίσκονται στην πολύ τρυφερή ιστορία ανάμεσα σε δύο αδελφούς και ανάμεσα σε ένα παιδί και στον πατέρα του. Διαβάζοντας το βιβλίο του Γιόνας Μπέμνγκστον, εξεπλάγην από την ομορφιά στον χειρισμό των σχέσεων μέσα από μια ιστορία τόσο βαριά και μαύρη. Με άγγιξε προσωπικά επειδή την εποχή που το διάβαζα αναρωτιόμουν αν ο ίδιος ήμουν επαρκής ως πατέρας».

- Πριν από 12 χρόνια ήσασταν ο «προστατευόμενος» του Λαρς φον Τρίερ. Πώς νιώθετε που σήμερα είστε εσείς «προστάτης» νεότερων σκηνοθετών;

«Νομίζω ότι έφθασε ο καιρός και για τον Λαρς και για εμένα να ερευνήσουμε άλλες περιοχές. Για να παραμείνουμε φρέσκοι. Κάποια στιγμή μέσα στα δέκα τελευταία χρόνια ένιωσα να με πλακώνει το συναίσθημα της επανάληψης, σαν να βρισκόμουν στην κατάψυξη. Το μεγαλύτερο όπλο ενός σκηνοθέτη είναι η περιέργειά του. Για να διατηρείς τη φρεσκάδα σου πρέπει να παίρνεις ρίσκα όπως έκανες μαθητής στη σχολή κινηματογράφου».

- Πόσο εύκολο ήταν να διατηρήσετε τη φρεσκάδα και την ελευθερία σας στο «Submarino», δεδομένου ότι στηρίζεται σε βιβλίο και όχι σε δικό σας σενάριο;

«Το βρήκα απελευθερωτικό, ένα μεγάλο, διαφορετικό βήμα. Οταν δουλεύεις με ένα βιβλίο και όχι με ένα δικό σου πρωτότυπο σενάριο νιώθεις ότι, αν κάπου σκαλώσεις, έχεις τη “Βίβλο” για να σε βοηθήσει να ξαναβρείς τον βηματισμό σου. Το βιβλίο είναι ένα στιβαρό σημείο έναρξης. Παρέμεινα πολύ πιστός στο μυθιστόρημα, το χειρίστηκα σαν μια αληθινή ιστορία, μέσα από την οποία προσπάθησα να δημιουργήσω τη δική μου κινηματογραφική ιστορία».