ΤΑΣΟΣ ΖΩΓΡΑΦΟΣ: Ο σκηνογράφος-πρωταθλητής των 200 ταινιών

Εργα και ημέρες του καλλιτέχνη που υπέγραψε τα ντεκόρ του παλιού ελληνικού κινηματογράφου

• ΑΣΤΕΡΟΠΗ ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ | ΤΟ ΒΗΜΑ, Σάββατο 20 Φεβρουαρίου 2010

«Η ζωή είναι ένα απέραντο σκηνικό. Κάποιοι το βιώνουν σαν ταινία και κάποιοι άλλοι, οι πιο μελοδραματικοί, σαν θέατρο. O Θεός κάνει πάντα το τελικό μοντάζ» είχε πει κάποτε ο 83χρονος σήμερα σκηνογράφος Τάσος Ζωγράφος. Από τη γενέτειρά του, τη Λιβαδειά, ως την Αθήνα των νεοκλασικών και της αντιπαροχής, από τις ασπρόμαυρες ταινίες ως το τεχνικολόρ, από τις θεατρικές αίθουσες που δεν υπάρχουν πια ως τα ΔΗΠΕΘΕ, από τα πρώτα του βήματα στη ζωγραφική ως τις διεθνείς πινακοθήκες, ο δημιουργός που έζησε από απόσταση αναπνοής τις παραξενιές της Βουγιουκλάκη, την καλοσύνη του Βέγγου, το σουξέ του Μπάρκουλη και τα φωτογενή «χούγια» πολλών ακόμη αστέρων του σινεμά και του θεάτρου μας τα αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο μέσα από τη βιογραφία «Σκηνικό ζωής» που επιμελήθηκε ο δημοσιογράφος Χρήστος Σιάφκος.

Από τον «Δράκο» του Νίκου Κούνδουρου και για πολλά χρόνια ο Ζωγράφος επιμελήθηκε τα σκηνικά και τα κοστούμια για τουλάχιστον 200 ταινίες και 150 θεατρικά έργα. Στο θέατρο ξεκίνησε την περιπέτειά του πολύ νωρίτερα, στη δεκαετία του 1940, ως βοηθός του Γιάννη Τσαρούχη, ενώ συνέχισε να το υπηρετεί πιστά και μετά την αλλαγή του αιώνα. Με τρόπο παραστατικό μιλάει όχι μόνο για την καλλιτεχνική ζωή του τόπου αλλά και για τη νεότερη ελληνική ιστορία. Τον Θανάση Βέγγο, π.χ., δεν τον γνώριζε μόνο από τα πλατό αλλά και από τη Μακρόνησο...

Η παρουσίαση του βιβλίου του Τάσου Ζωγράφου θα γίνει τη Δευτέρα 22 Φεβρουαρίου στο αμφιθέατρο ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» (τέρμα Πατριάρχου Γρηγορίου, Αγία Παρασκευή). Θα μιλήσουν οι Θανάσης Βέγγος, Κώστας Γεωργουσόπουλος, Μήτσος Κασόλας, Ντίνος Κατσουρίδης, Γιώργος Σγουράκης και Χρήστος Σιάφκος. Επίσης θα προβληθεί η ταινία «Τάσος Ζωγράφος» από τον κύκλο εκπομπών «Μονόγραμμα».

Μυστικά (και καθόλου ψέματα) που μάθαμε από το βιβλίο

«Κάτσε, ρε Ντίμη, πρώτη φορά μου συνέβη να χτυπήσω το κεφάλι μου σε ταβάνι» είχε πει ο Νίκος Ρίζος στον σκηνοθέτη Ντίμη Δαδήρα αυτοσαρκαζόμενος για το ύψος του όταν κατά τη διάρκεια γυρίσματος χτύπησε σε λοξό ταβάνι σοφίτας.

«Στην ταινία “Το κορίτσι με τα παραμύθια” η Αλίκη ήταν ακόμη αυθεντική,δεν είχε πειράξει τη μύτη της. Καστανή και με το σημαδάκι που είχε στο μάγουλο- μετά το στοκάρισε».

«Για τον Μπάρκουλη και τον Αλεξανδράκη ψόφαγαν τα θηλυκά,ενώ οι άνδρες που τους ζήλευαν τους έβγαζαν αδερφές κι ας ήταν αρσενικά 100%». «Δεν ήταν τυχαίο πως οι ταινίες της Βουγιουκλάκη έβγαιναν 25η Μαρτίου και 28η Οκτωβρίου. Μετά την παρέλαση τα κοριτσάκια πήγαιναν να δουν την Αλίκη».

«Με τον Ξανθόπουλο, που έγινε φίρμα από τις πρώτες του ταινίες,ήμασταν υποχρεωμένοι να κάνουμε όλα τα γυρίσματα στο πλατό. Αν βγαίναμε έξω, έπεφταν να τον φάνε, κάτι που μας καθυστερούσε και είχε οικονομικό αντίτιμο».

Βέγγος, τέρας... καθαριότητας

«Υπάρχουν πολλά ανέκδοτα με το πάθος του Βέγγου για την καθαριότητα» λέει ο Τάσος Ζωγράφος και θυμάται το πιο χαρακτηριστικό: «Κάναμε το “Ο άνθρωπος που έτρεχε πολύ” το 1973. Σε ένα σπίτι στο Μαρούσι έπρεπε να δημιουργήσω ένα σκηνικό με πολλά σκουπίδια. Είχα φτιάξει τον χώρο και είχα ρίξει κουρέλια, εξατμίσεις, σιδερικά,κότες και πάπιες που τριγυρνούσαν, τους είχα βάλει και καλαμπόκι. Την επομένη ο Βέγγος με είχε προλάβει και είχε πάει πιο νωρίς. “Λιγδοτάμπαρε” μου είπε “εγώ μάζεψα τα σκουπίδια, σκούπισα, σφουγγάρισα και τώρα στρώσ΄ τα ξανά”. Δεν μπορούσε να πιστέψει ότι από κάτω το πάτωμα ήταν καθαρό. Και το απίστευτο ήταν ότι τα είχε όλα μαζεμένα και κατά είδος».

Η Αλίκη και το βερνικόλαδο

Το 1957 ο Ντίμης Δαδήρας γύρισε στα πρότυπα των αμερικανικών μιούζικαλ την πρώτη μουσικοχορευτική ελληνική ταινία, τους «Χαρούμενους αλήτες», με την Αλίκη Βουγιουκλάκη. Ο Ζωγράφος σχολιάζει το πόσο αδέξια ήταν η ηθοποιός στον χορό: «Μας βρήκε το καλοκαίρι μέχρι να μάθει τα χορευτικά που της δίδασκε ο Αγγελος Γριμάνης. Το πάτωμα έπρεπε να λάμπει όπως τα αμερικανικά μιούζικαλ. Και για να λάμπει το βάψαμε κι από πάνω το περάσαμε με βερνικόλαδο. Οταν έγινε η πρόβα, έπεσε κάτω η Αλίκη και κόλλησε. Τώρα μπορεί να φαίνεται αστείο αλλά τότε έγινε καβγάς».