Κωμικές καταστάσεις με δραματικούς τόνους

Του Παναγιωτη Παναγοπουλου, Η Καθημερινή, Πέμπτη, 28 Aυγούστου 2008

Μανχάταν

Δραματική κομεντί. Σκηνοθεσία: Γούντι Αλεν. Πρωταγωνιστούν: Γούντι Αλεν, Νταϊάν Κίτον, Μάριελ Χέμινγουεϊ, Μέριλ Στριπ, Μάικλ Μέρφι

Το «Μανχάταν» του 1979 μαζί με τον «Νευρικό εραστή» του 1977 είναι οι δύο ταινίες που εκφράζουν περισσότερο από κάθε άλλη δουλειά του Γούντι Αλεν τη σχέση λατρείας που έχει ο ίδιος με τη Νέα Υόρκη.

Στα τελευταία χρόνια της δημιουργικής του πορείας, ο Αλεν έχει κάνει «απιστίες» στην πόλη όπου γύρισε τις καλύτερες ταινίες του, κάνοντας ταινίες στην Αγγλία και την Ισπανία. Ομως κοιτάζοντας πίσω, τα χαρακτηριστικότερα δείγματα της φιλμογραφίας του βρίσκονται εκεί, στις όχθες του ποταμού Χάντσον. Για κάποια χρόνια υπήρχε μια έντονη διαφωνία στους κύκλους της κριτικής για το ποια από τις δύο σημαντικότερες «νεοϋορκέζικες» ταινίες του Αλεν ήταν καλύτερη. Ο «Νευρικός εραστής» ή το «Μανχάταν».

Το πέρασμα του χρόνου δίνει το προβάδισμα στον «Νευρικό εραστή», που συγκεντρώνει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο όλα τα στοιχεία του σινεμά του Αλεν. Τη σύγχυση μπροστά στις ερωτικές σχέσεις, τις φαντασιώσεις, τη ρομαντική κομεντί με σαρκασμό. Το «Μανχάταν», που προβάλλεται σε επανέκδοση, είναι μια πιο «σοβαρή» απόπειρα πάνω στο ίδιο μοτίβο και παρά το γεγονός ότι δεν φτάνει στα ύψη της πρωτοτυπίας και της ευφυίας του «Νευρικού εραστή» εξακολουθεί να είναι μια από τις καλύτερες ταινίες του Αλεν.

Το κεντρικό μοτίβο είναι κι εδώ, όπως και στις περισσότερες ιστορίες του Αλεν, οι ερωτικές σχέσεις. Με τη χαρά, τον ενθουσιασμό, τα νεύρα, την απογοήτευση που φέρνουν. Και τα μπερδέματα, όταν μπλέκονται περισσότερα πρόσωπα από όσα μπορεί να αντέξει η κατάσταση. Ο Γούντι Αλεν υποδύεται τον Αϊζακ, έναν από τους σεναριογράφους ενός τηλεοπτικού σόου, που σιχαίνεται τη δουλειά του. Θα ήθελε να είναι κάτι άλλο, συγγραφέας για παράδειγμα.

Δεν είναι όμως αυτό και το μοναδικό του πρόβλημα. Η γυναίκα του η Τζιλ (Μέριλ Στριπ) τον εγκαταλείπει για να ζήσει με μια άλλη γυναίκα και επιπλέον γράφει ένα βιβλίο για την κοινή τους ζωή, που τον περιγράφει με ελάχιστα κολακευτικά λόγια. Εκείνος αρχίζει να βγαίνει με μια 17χρονη, την Τρέισι (Μάριελ Χέμινγουεϊ). Εκείνη τον αγαπάει, εκείνος περισσότερο ενθουσιάζεται με την ιδέα ότι εκείνη τον αγαπάει. Η ανατροπή έρχεται όταν ο Αϊζακ θα γνωρίσει τη Μαίρη (Νταϊάν Κίτον) ερωμένη ενός καλού του φίλου.

Τα ερωτικά μπλεξίματα δεν προκαλούν μόνο απλές κωμικές καταστάσεις. Στο «Μανχάταν» ο Αλεν γράφει το σενάριο με δραματικούς τόνους που χαρακτηρίζουν και τις κατοπινές δουλειές του. Η μουσική του Τζορτζ Γκέρσουιν, που καλύπτει ένα μεγάλο μέρος της ταινίας, τονίζει αυτήν ακριβώς τη διάθεση.

Εντυπωσιακές εικόνες

Χωρίς, ωστόσο, αξιόλογο περιεχόμενο η ταινία του Μπεκμαμπέτοφ
Wanted * 1/2 (I)
PVC-1 ** 1/2 (II)

(I) Περιπέτεια. Σκηνοθεσία: Τιμούρ Μπεκμαμπέτοφ. Πρωταγωνιστούν: Τζέιμς Μακ Αβόι, Αντζελίνα Τζολί, Μόργκαν Φρίμαν, Τόμας Κρέτσμαν

(II) Δραματική περιπέτεια. Σκηνοθεσία: Σπύρος Σταθουλόπουλος. Πρωταγωνιστούν: Ντάνιελ Πάες, Χούγκο Περέιρα, Μερίδα Ούρκια

Δύο εντελώς διαφορετικές προσεγγίσεις στο είδος της περιπέτειας προβάλλονται αυτήν την εβδομάδα. Από τη μία ο Ρώσος Τιμούρ Μπεκμαμπέτοφ χρησιμοποιεί έναν υψηλό προϋπολογισμό και πλήθος ειδικών εφέ για να γυρίσει μια περιπέτεια γεμάτη θόρυβο και βία σε ενοχλητικό βαθμό. Από την άλλη πλευρά, ο Ελληνας της Κολομβίας Σπύρος Σταθουλόπουλος έχει ελάχιστα μέσα στα χέρια του, ουσιαστικά μια ψηφιακή κάμερα, και με ένα μόνο πλάνο διάρκειας 85 λεπτών γυρίζει μια μικρή ταινία, ελάχιστα επιδεικτική, αλλά με αρκετό σασπένς, σχόλιο, έως και χιούμορ.

Στο «Wanted» ήρωας είναι ένας νεαρός υπάλληλος, ο Γουέσλι, ένα ανθρωπάκι που υφίσταται τις προσβολές της προϊσταμένης του και την γκρίνια της φίλης του, που τον απατά με τον μοναδικό του φίλο. Η κακορίζικη ζωή του θα αλλάξει όταν τον προσεγγίσει μια ομάδα δολοφόνων, που καλύπτεται με την ιδιότητα των υφαντουργών. Θα τον πείσουν ότι είναι απόγονος μιας γενιάς ικανών δολοφόνων και θα τον εντάξουν στην ομάδα τους έπειτα από βασανιστική εκπαίδευση.

Η σαφής ικανότητα που έχει ο Μπεκμαμπέτοφ να αξιοποιεί τις δυνατότητες των εφέ και του μοντάζ για να δημιουργεί εντυπωσιακές εικόνες, αναιρείται από το απόλυτο κενό στο περιεχόμενο. Η ιστορία θα ήθελε να έχει έναν ήρωα που θυμίζει κάτι από το «Fight club», όμως στην πραγματικότητα το μόνο που μένει είναι ένα πλήθος δολοφόνων και ένα ξέσπασμα ανούσιας και αδικαιολόγητης βίας, που δεν μπορεί παρά να ενοχλεί θεατές που σκέφτονται πέρα από τον εντυπωσιασμό του αμφιβληστροειδή. Το μόνο που σκέφτεται κανείς είναι τι δουλειά έχουν σ' αυτή την ασήμαντη ιστορία καλοί ηθοποιοί σαν τον Τζέιμς Μακ Αβόι, την Αντζελίνα Τζολί και τον Μόργκαν Φρίμαν.

Με τα ελάχιστα μέσα που έχει στη διάθεσή του ο Σπύρος Σταθουλόπουλος, καταφέρνει περισσότερα πράγματα από τη φασαρία του Μπεκμαμπέτοφ. Η ταινία PVC-1 είναι μια ιστορία απαγωγής, βασισμένη σε πραγματικά περιστατικά. Μια συμμορία επιτίθεται σε μια οικογένεια και παγιδεύει τον λαιμό της μητέρας με έναν εκρηκτικό μηχανισμό, ζητώντας λύτρα. Από εκεί και πέρα θα περάσει περίπου μιάμιση ώρα αγωνίας, με την οικογένεια να προσπαθεί να βρει λύση και την αστυνομία να δίνει ρεσιτάλ ερασιτεχνισμού.

Η επιλογή του Σταθουλόπουλου να γυρίσει την ταινία με ένα άκοπο μονοπλάνο μπορεί να περιορίζει τις ευκαιρίες για εντυπωσιακές λήψεις, χαρίζει όμως στην ταινία δύναμη και κάνει εντονότερη την αίσθηση ενός ρολογιού που τρέχει προς την καταστροφή. Μπορεί να μην είναι κάτι παραπάνω από ένα πείραμα, είναι όμως ένα επιτυχημένο πείραμα μικρού μεγέθους.