«Στο ντοκιμαντέρ, το παν είναι η ιστορία»

Ο σκηνοθέτης Μπιλ Γκούτενταγκ μιλάει στο ΒΗΜΑonline

• Γιάννης Ζουμπουλάκης, ΤΟ ΒΗΜΑ:  04/03/2011

Ο Μπιλ Γκούτενταγκ, προσκαλεσμένος της ελληνικής ταινιοθήκης στην Αθήνα

«Ο κινηματογράφος είναι ένας συνδυασμός Τέχνης και εμπορίου αλλά ο ίδιος κανόνας ισχύει και στο ντοκιμαντέρ» πιστεύει ο βραβευμένος με δυο Οσκαρ Αμερικανός παραγωγός και σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ (και όχι μόνον) Μπιλ Γκούτενταγκ. «Νομίζω ότι πολύς κόσμος το ξεχνά και το αποτέλεσμα είναι να γυρίζονται πολλά κακά, ανιαρά και φλύαρα ντοκιμαντέρ τα οποία δεν έχουν το δράμα που χρειάζεται για να γίνουν ελκυστικά. Γι’ αυτό έχουν πετύχει ντοκιμαντερίστες όπως ο Μάικλ Μουρ ή ο Ερολ Μόρις. Γιατί πέτυχε το “The cove” του Λούις Ψυχογιού; Γιατί μπόρεσε να σε κάνει να νιώσεις το δράμα των δελφινιών που εξολοθρεύονται χωρίς λόγο. Πόσο μπορεί να σε ενδιαφέρει η ιστορία του ψαλιδιού; Καθόλου! Το παν στο ντοκιμαντέρ είναι η ιστορία.»

Βρισκόμαστε στο λόμπι του ξενοδοχείου Αλέξανδρος στην Πλατεία Μαβίλη όπου ο Γκούτενταγκ έμεινε κατά την διάρκεια της παραμονής του στην Αθήνα, ως επίσημος προσκεκλημένος της Ταινιοθήκης της Ελλάδας και της Αμερικανικής Πρεσβείας στην Αθήνα για το αφιέρωμα στο Αμερικανικό Ανεξάρτητο Ντοκιμαντέρ που διοργανώθηκε με επιτυχία στην Ταινιοθήκη. Μαζί μας βρίσκεται η παραγωγός ντοκιμαντέρ Σάντρα Ρουτς. 

Δεν χρειάζεται να περάσει πολύς χρόνος για να καταλάβεις ότι ο Μπιλ Γκούτενταγκ είναι πολύ ευχάριστος και χαλαρός τύπος. Μιλά γρήγορα και έχει χιούμορ κωμικού stand up κωμωδίας, πράγμα που δεν περιμένεις αν λάβεις υπόψη σου ότι το πρώτο του Οσκαρ το κέρδισε για το «You Don’t have to die» μια ταινία με θέμα την μάχη ενός παιδιού με τον καρκίνο και το δεύτερο για το «Twin Towers», ένα ντοκιμαντέρ για την τρομοκρατική επίθεση της 11^ης Σεπτεμβρίου 2001 στη Νέα Υόρκη. Και όμως, όταν τον ρωτώ ποιο θέμα θα επέλεγε αν ήταν να γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ για την Ελλάδα μου απαντά αμέσως: «την διαμάχη Ελλάδας – Δανίας για το copyright της φέτας ή την μονομαχία Ελλάδας – Τουρκίας για την διεκδίκηση του μπακλαβά.» Ακολουθούν γέλια από όλους.

Στο φεστιβάλ της Ταινιοθήκης ο Γκούτενταγκ παρουσίασε το ντοκιμαντέρ «Soundtrack for a Revolution» που γύρισε με τον Νταν Στούρμαν το 2008. Το φιλμ αναφέρεται στην ιστορία του Αμερικανικού Κινήματος για τα Κοινωνικά Δικαιώματα του 1950 και ’60 μέσα από τη δυναμική μουσική της εποχής. «Η μουσική έπαιξε μεγάλο ρόλο στο κίνημα» λέει ο Γκούτενταγκ. «Οι στίχοι των θρησκευτικών τραγουδιών όμως παραλλάσσονταν διαρκώς. Το “ξύπνησα σήμερα το πρωί με το μυαλό μου στον Ιησού” γινόταν “ξύπνησα σήμερα το πρωί, ε το μυαλό μου στην ελευθερία”. Και αυτό κάναμε και εμείς με σύγχρονους μουσικούς οι οποίοι μετάλλαξαν τους στίχους στα σημερινά πρότυπα. Ηταν ο μόνος τρόπος για να βάλεις τη νεότερη γενιά στην αίθουσα. Αν πεις σε ένα τινέιτζερ να δει μια ταινία για τα Κοινωνικά Δικαιώματα θα προτιμήσει το facebook. Αν όμως. του πεις να δει ένα ντοκιμαντέρ στο οποίο τραγουδούν οι Roots, ο Τζος Στόουν, ο Τζον Λέτζεντ, ο Ρίτσι Χέιβενς, τότε ενδεχομένως να δείξει ενδιαφέρον.»

Ο Μπιλ Γκούτενμπεργκ και η Σάντρα Ρουτς ταξιδεύουν για πρώτη φορά μαζί με στόχο την προώθηση του αμερικανικού ανεξάρτητου ντοκιμαντέρ με πολυβραβευμένες ταινίες οι οποίες αποκαλύπτουν πτυχές της ζωής και της κουλτούρας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το πρόγραμμα American Documentary Showcase περιλαμβάνει την αποστολή περίπου 60 ντοκιμαντέρ ανεξάρτητης παραγωγής σε 25 χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο. 

«Η ζωή είναι αυτή που ανέκαθεν με έλκυε και αυτό ήταν το ντοκιμαντέρ ήταν πάντοτε όνειρο για μένα» λέει η Σούζαν Ρούτς που δούλεψε πέντε χρόνια στα στούντιο της New Line προτού δει το όνειρό της να υλοποιείται. Ο ρόλος του προγράμματος που στηρίζεται από το State Department είναι η στήριξη μη χρηματοδοτούμενων από το κράτος αμερικανικών ντοκιμαντέρ που τηρούν δυο προϋποθέσεις: οι δημιουργοί θα πρέπει να είναι Αμερικανοί υπήκοοι και η θεματική των ταινιών θα πρέπει να καλύπτει θέματα όπως το περιβάλλον, η παιδεία, η μετανάστευση, η δημοκρατία και η υγεία.

«Ο σκοπός του εγχειρήματος είναι να λειτουργήσει ως διάδρομος προς την αμερικανική κουλτούρα.» Η Ελλάδα είναι ο 13^ος σταθμός της Ρουτς και από την εμπειρία της, το πρόγραμμα έχει εξαιρετικά θετική υποδοχή από τις χώρες στις οποίες το έχει παρουσιάσει «αν και το κοινό κάθε χώρας εισπράττει με διαφορετικό τρόπο τα θέματα.»