Λάμπει και είναι χρυσός

Παρά την πληθώρα προσφοράς - τέσσερις ταινίες μυθοπλασίας και άλλα τόσα ντοκιμαντέρ - αυτήν τη βδομάδα ξεχωρίζει η βαθιά ελληνική ταινία «4 Μαύρα Κοστούμια», για την αισθητική της, τη θεώρηση του κόσμου, των πραγμάτων, της ζωής και την αυθεντικότητα που την διακρίνει. Τέσσερις άνδρες αποτυχημένοι, ο Μάκης, ο εργοδότης των υπολοίπων και κληρονόμος του γραφείου τελετών του πατέρα του, ο Κυριάκος, ασυμβίβαστος ηθοποιός του ποιοτικού θεάτρου, που όμως η ίδια η ζωή δεν του επιτρέπει να κάνει θέατρο, ο άρτι αποφυλακισθείς για ληστεία, Κοσμάς, ευγενική φυσιογνωμία που αναπνέει και ευχαριστιέται την άπλα που έχει ο εκτός φυλακής κόσμος και ο γηραιότερος, ο Μπάμπης, που κατάντησε να πίνει για να ξεχνάει ή να θυμάται την προσωπική του τραγωδία... Αξίζει να την δει κανείς και να την συζητήσει!

• ΚΡΙΤΙΚΗ, ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, Πέμπτη 25 Μάρτη 2010

ΡΕΝΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ: 4 μαύρα κοστούμια

Πολύ ενδιαφέρουσα η ταινία του Ρένου Χαραλαμπίδη, που αγγίζει ύψη αξιόλογου ποιητικού κινηματογράφου στη σκηνή του κυκλικού παραδοσιακού ελληνικού χορού στο πανηγύρι, επενδυμένη ηχητικά με το κομμάτι του Bob Dylan «Knockin' on Heaven's Door».

Μαύρη κωμωδία για το θάνατο και τη ζωή, για τα ανεκπλήρωτα όνειρα και την αποτυχία, με ρίζες και αξίες αυθεντικά λαϊκές. Στον Ρένο Χαραλαμπίδη η ταινία οφείλει σχεδόν τα πάντα, μια που υπήρξε ο σεναριογράφος, ο σκηνοθέτης, ηθοποιός και συνθέτης του μουσικού θέματος της ταινίας.

Τέσσερις νεκροθάφτες, προσωρινοί - καθένας με τον τρόπο του - στο επάγγελμα, αναλαμβάνουν, υπό την αιγίδα δικηγόρου της αρπαχτής που ξημεροβραδιάζεται στον ιππόδρομο, να διεκπεραιώσουν την τελευταία, περίεργη, επιθυμία ενός αποθανόντος Ελληνα μετανάστη κάπου στη Λατινική Αμερική σχετικά με την ταφή του στα πάτρια εδάφη, ειδικότερα σε ένα χαμένο χωριό της Βοιωτίας. Εκεί πρέπει οι τέσσερις να τον πάνε από τον Πειραιά με τα πόδια και θα ανταμειφθούν πλουσιοπάροχα. Η ταινία, όπως λέει ο σκηνοθέτης, είναι ένα road movie με όχημα ένα φέρετρο και έναν άγνωστο στους πάντες νεκρό. Παρά τις σοβαρές δυσκολίες και αντιξοότητες που τα τέσσερα μαύρα κοστούμια συναντούν στο οδοιπορικό τους προς τον τόπο ταφής του νεκρού, δε λένε να εγκαταλείψουν αυτό που υποσχέθηκαν ότι θα φέρουν σε πέρας. Εξαιρετικοί όλοι οι ηθοποιοί... Εύγε.

Παίζουν: Ρένος Χαραλαμπίδης, Γιάννης Ζουγανέλης, Τάκης Σπυριδάκης, Αλκης Παναγιωτίδης, Δημήτρης Πουλικάκος κ.ά.

Παραγωγή: Ελλάδα.

ΜΙΓΚΕΛ ΑΡΤΕΤΑ: Νιάτα σε έξαψη

Νεανική εξέγερση της «αναβράζουσας» παθητικότητας. Ταινία με κάποιες στιλιστικές ιδιαιτερότητες, με animation λεπτομέρειες, χωρίς όμως την παραμικρή πρωτοτυπία.

Ο έφηβος Νικ Τουίσπ, κεντρικός ήρωας δημοφιλούς σειράς περιπετειωδών βιβλίων του C. D. Payne, διάγει σε μιζέρια σεξουαλικών εμμονών. Ψάχνει απελπισμένα για κορίτσι και για νόημα στη ζωή του, με οποιαδήποτε σειρά αυτά τα δυο. Μένει με τη διαζευγμένη μητέρα του και τον εκάστοτε αποτυχημένο της φίλο . Σε διακοπές στην Καλιφόρνια ερωτεύεται κεραυνοβόλα την συνομήλική του Σίνι Σόντερς, μια γαλλοθρεμμένη κουλτουριάρα και ορκίζεται να κάνει τα πάντα αρκεί να είναι μαζί της, κάτι που συνεπάγεται πλήθος πράξεων βίας, εμπρησμούς, παραβάσεις κανόνων παντός τύπου, κλοπές αυτοκινήτων και πολλά άλλα. Συνεργός του Νικ - του εγώ - στις βίαιες πράξεις εντυπωσιασμού της Σίνι, το υπερεγώ του, που απεικονίζεται μέσα από την σοφιστικέ και κυνική παρουσία που φέρει το γαλλικό όνομα Φρανσουά Ντιλιντζέρ, όπως ο κλασικός γκάνγκστερ.

Ο Μάικλ Σέρα αποδίδει τον 16χρονο Νικ ως εκνευριστικά μανιερίστα, άκαμπτο, αγέλαστο, ανιαρό και αγενή. Οι καρικατουρίστικοι χαρακτήρες και η μεγιστοποίηση σκοτεινών παρορμήσεων μέσα από ένα παράλογα σαχλό και εγκεφαλικό χιούμορ αποτυγχάνει πλήρως στην εδραίωση του Νικ ως φιγούρας καλτ. Τουλάχιστον για το σκεπτόμενο κοινό.

Παίζουν: Μάικλ Σέρα, Πόρσια Νταμπλντέι, Τζιν Σμαρτ, Τζάστιν Λονγκ κ.ά.

Παραγωγή: ΗΠΑ

ΜΑΪΚΛ ΚΑΙ ΠΙΤΕΡ ΣΠΙΡΙΓΚ: Νέα φυλή

Η ταινία είναι τόσο κακή που δεν αφήνει περιθώρια αλληγορικής ή μεταφορικής ερμηνείας, μολονότι απ' όσο διακρίνεται από το καστ των καλών ηθοποιών πολύ θα επιθυμούσε την αναβάθμισή της.

Απολύτως τίποτα δεν είναι σε θέση να δώσει ώθηση σε αυτό το τραβηγμένο από τα μαλλιά υποπροϊόν, που αρκείται στην ακατάπαυστη δράση κι ας εκφράζεται αυτή με όποιον τρόπο να 'ναι κι ας εκφράζει ό,τι να 'ναι. Η απαρχή του κακού τοποθετείται σε λιγότερο από μιας δεκαετίας διάστημα από σήμερα, όταν ένας επιδημικός ιός μετατρέπει την πλειοψηφία των ανθρώπινων όντων σε αθάνατους βρικόλακες με μελιά μάτια.

Οι ελάχιστοι εναπομείναντες άνθρωποι κρύβονται για να μην τους κατασπαράξουν οι βρικόλακες που ελλοχεύουν στα σκοτεινά, μακριά από το φως της μέρας και, εννοείται, τη φύση. Η καταλυτική βεβαίως επιδημία ουδόλως επηρέασε τις κυρίαρχες δομές της καπιταλιστικής οικονομίας, της εξουσίας της και των θεσμών της καθώς και τον προϋπάρχοντα πολιτισμό και τρόπο ζωής. Οι βαμπίρ συνεχίζουν να συχνάζουν σε καφέ, μπαρ και εστιατόρια, όπου καταναλώνουν long drinks από παχύρρευστο αίμα. Υπάρχουν και οι λιγότερο ευνοημένοι οικονομικά που η μακρόχρονη στέρηση αίματος τους μεταλλάσσει σε νυχτεριδοειδή τέρατα. Λόγω της κατακόρυφης αύξησης της ζήτησης, το ανθρώπινο αίμα μετατρέπεται σε δυσεύρετο εμπορεύσιμο προϊόν και οι μεγάλες επιχειρήσεις με τους έγκυρους επιστήμονές τους επιδίδονται στην κούρσα παρασκευής αιμάτινου υποκατάστατου. Ανθρωποι/ακτιβιστές (οι καλοί) πλησιάζουν τον αιματολόγο της μεγάλης εταιρείας και τον καλούν να πειραματιστούν από κοινού για τη θεραπεία από τον ιό, κάτι που τελικά επιτυγχάνουν. Φυσικά όταν ο μεγαλομέτοχος της εταιρείας μαθαίνει για την ύπαρξη θεραπείας απαντά «Ποτέ δεν έψαχνα για θεραπεία αλλά για σταθερά κέρδη». Η ταινία ανασύρει από τη σημειολογία των φιλμ με βαμπίρ το ξύλινο παλούκι που μπήγοντάς το στην καρδιά των βρικολάκων τους αφανίζει. Στην επόμενη θα έχουμε το σκόρδο και τον σταυρό.

Παίζουν: Ιθαν Χοκ, Γουίλεμ Νταφόε, Ιζαμπελ Λούκας, Σαμ Νιλ κ.ά.

Παραγωγή: Αυστραλία

ΤΖΕΪΜΣ ΜΑΡΣ: Σε τεντωμένο σκοινί

Εκπληκτικά καλοφτιαγμένο ντοκιμαντέρ δομημένο στη βάση συμπλέγματος αφηγηματικών στοιχείων, ρυθμού και μοναδικής ισοστάθμισης, το οποίο ακροβατεί με μαεστρία στο τεντωμένο σχοινί μιας σπάνιας αίσθησης αφηγηματικής ισορροπίας, από την οποία διέπεται.

Ακριβώς αυτή η ιδιότητα καθιστά το ντοκιμαντέρ - που απέσπασε πληθώρα διακρίσεων απ' όπου κι αν πέρασε, μεταξύ άλλων και το Οσκαρ του καλύτερου ντοκιμαντέρ για το 2009 - τόσο ενδιαφέρον.

Ο Γάλλος καλλιτέχνης του δρόμου και ταχυδακτυλουργός Φιλίπ Πετί, έχοντας ήδη δοκιμάσει τις δυνάμεις του ως σχοινοβάτη στο Παρίσι, στην κορυφή της Νοτρ Νταμ και στην Αυστραλία, στις δύο γέφυρες του Σίδνεϊ, πληροφορείται για την ανέγερση των Δίδυμων Πύργων στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης, των υψηλότερων κτιρίων στον κόσμο. Εκτοτε βάζει στόχο ζωής και προσωπικής του ύπαρξης να διανύσει την απόσταση μεταξύ των δύο κτισμάτων, σε τεντωμένο σκοινί τοποθετημένο στην κορυφή των πύργων. Με πιστούς συνεργάτες και απόλυτη μυστικότητα, οργανώθηκε το μεγαλεπήβολο σχέδιο στην κάθε ανατριχιαστική του λεπτομέρεια. Το 1974 λοιπόν και για τρία ολόκληρα τέταρτα της ώρας ο Πετί περπατά, γονατίζει και λικνίζεται πάνω στο τεντωμένο σχοινί που αιωρείται μεταξύ των δύο Πύργων του World Trade Center. Το γεγονός κατέγραψε η ιστορία ως «καλλιτεχνικό έγκλημα του αιώνα» και ο υπαίτιος τιμωρήθηκε με φυλάκιση.

Παραγωγή: ΗΠΑ, Βρετανία

ΣΠΥΡΟΣ ΤΕΣΚΟΣ: Νικαριά μου

Ο σκηνοθέτης Σπύρος Τέσκος, που κατάγεται από τις Ράχες της Ικαρίας, αναφέρεται, μέσα από το ως άνω ντοκιμαντέρ, στο έθιμο του μνημόσυνου που λαμβάνει χώρα στον τόπο του, ανήμερα το Πάσχα, στην αίθουσα του Αγίου Δημητρίου, όπου συγκεντρώνεται ολόκληρο το χωριό, όλοι μαζί μαγειρεύουν και μετά τρώνε το κρέας που προσέφεραν πολλές οικογένειες, ιδιαίτερα κτηνοτρόφων, στη μνήμη των νεκρών τους.

Το μνημόσυνο μετατρέπεται σε ένα από τα σημαντικότερα γλέντια που πραγματοποιούνται στο χωριό. Χωρίς αφηγητή, με τρεις κατοίκους να αφηγούνται για τη γέννηση του εθίμου και τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες πάνω στις οποίες πάτησε, ξετυλίγονται μπροστά μας οι αντιλήψεις, οι παραδόσεις και η φιλοσοφία που διέπουν τον τρόπο ζωής και σκέψης των ανθρώπων του νησιού.

Παραγωγή: Ελλάδα

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ - ΑΡΓΥΡΗΣ ΤΣΕΠΕΛΙΚΑΣ: Τα παιδία δεν παίζει

Τέσσερα παιδιά 9-14 ετών που ζουν σε πυκνοκατοικημένη συνοικία της Πάτρας βρίσκονται καθημερινά αντιμέτωπα με αγανακτισμένους γείτονες γιατί, λόγω έλλειψης δημόσιου χώρου για παιχνίδι, ενοχλούν τη γειτονιά με την μπάλα που παίζουν. Τα παιδιά αποφασίζουν να πάνε στο δήμαρχο της πόλης και να υποβάλουν το αίτημά τους να φροντίσει ο δήμος ώστε να αποκτήσουν χώρο παιχνιδιού. «"Τα παιδία δεν παίζει" δεν είναι ταινία, δεν έχει σενάριο, ούτε ηθοποιούς, έχει όμως πρωταγωνιστές στη ζωή, που δίνουν παράδειγμα σε όλους μας. Γιατί αυτοί οι μικροί πρωταγωνιστές έχουν ψυχή», διατείνεται το δελτίο Τύπου της ταινίας, ως αυτό να συνιστούσε προτέρημα, τόσο της ταινίας όσο και της μορφής αγώνα έτσι όπως παρουσιάζεται στο φιλμ.

Παραγωγή: Ελλάδα.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΘΥΡΙΔΗΣ: Τα 4 trouble

'Η ως έχει ο πλήρης τίτλος και υπότιτλος: T 4 Trouble and the Self Admiration Society. Τhe Life and Music of Terry Papadinas. Ο Τέρρυ Παπαντίνας, μεγαλωμένος στη Νέα Υόρκη, ζει σήμερα στη Θεσσαλονίκη και ψάχνει απεγνωσμένα για δουλειά. Ο σκηνοθέτης της ταινίας σημειώνει ότι «πρόκειται για αφήγηση ενός παρ' ολίγον επιτυχημένου και άγνωστου ήρωα της ελληνικής ροκ.

Ο Τέρρυ ξεκίνησε ελπιδοφόρα την καριέρα του, αλλά μέσα στη δίνη ενός άγριου ροκ στιλ ζωής, ο ναρκισσισμός του που υποσκάπτει τις σχέσεις και η έλλειψη ορατών στόχων μέσα στο περιορισμένο περιβάλλον της ελληνικής ροκ σκηνής, τον οδηγεί σε αυτοκαταστροφική νεύρωση. Τον συναντάμε σήμερα, σε ηλικία 56 ετών, απομονωμένο και κοινωνικά περιθωριοποιημένο να στοχάζεται πάνω στα αίτια της (αυτο)καταστροφής του».

Παραγωγή: Ελλάδα.

ΕΤΟΡ ΝΤΑΛΙΑ: Οταν έρχονται τα σύννεφα

Ενδιαφέρουσα αφηγηματική στρατηγική που συνίσταται σε παρατεταγμένες καταστάσεις που δομούν μια ισορροπία επιφανειακή που η έντονη εσωτερική της φόρτιση την καθιστά ιδιαίτερα εύθραυστη. Η αφήγηση γραμμική.

Κάθε τόσο, εκεί που πάει να διαμορφωθεί κάποιο πέρασμα, να επιτελεσθεί μέσα από κάποιο γεγονός ένα σημείο ουσιαστικής ρήξης που θα οδηγήσει από μια κατάσταση σε μια άλλη, η αφήγηση επανέρχεται στην ευθεία της και συνεχίζει, χωρίς ανατροπές. Η κίνηση που θα προκαλέσει τη ρήξη και από κατάσταση ισορροπίας η αφήγηση θα περάσει σε μη ισορροπία, καθώς και η επιστροφή σε κατάσταση καινούριας ισορροπίας, όμοιας με την πρώτη, ποτέ όμως ταυτόσημη, έχει υπολογιστεί για τον επίλογο, ο οποίος χαρακτηρίζεται από άγνωστη έως τότε δυναμική μέσα από επιτάχυνση του εσωτερικού ρυθμού των σεκάνς και του μοντάζ των παράλληλων δράσεων.

Η 14χρονη Φιλίππα περνά με την οικογένειά της τις καλοκαιρινές διακοπές στο σπίτι τους στη θάλασσα. Οι γονείς της έφηβης έχουν προ πολλού μπει σε τροχιά χωρισμού, κάτι που η Φιλίππα συνειδητοποιεί σταδιακά, αντιδρά με αναμενόμενο εφηβικό τρόπο, ενώ σαν φιλμικός χαρακτήρας μεταβάλλεται από αδύναμος σε δυνατό και από την άγνοια περνά στη γνώση. Ολα αλλάζουν σε μια νύχτα. Πρόκειται για ένα μικρό γοητευτικό φιλμ που περιγράφει σιωπηλά τη ζωή και τις ανθρώπινες σχέσεις, τους χωρισμούς που υποχρεωνόμαστε να αποδεχθούμε και τις πληγές που προσπαθούμε να επουλώσουμε σε μια καθημερινότητα με επιφάνεια ακίνητη, σημαντικές όμως μετατοπίσεις, κηλίδες εσωτερικές και πολλές φορές αόρατες που πονούν και πληγώνουν σε μια ζωή που συνεχίζεται.

Παίζουν: Βενσάν Κασέλ, Ντέμπορα Μπλοκ, Λάουρα Νέιβα, Καμίλα Μπελ κ.ά.

Παραγωγή: Βραζιλία.