Η εκδίκηση του φυλακισμένου σκηνοθέτη

• Πίσω από την εικόνα ενός σφιχτοδεμένου πολιτικού θρίλερ, ο Ρόμαν Πολάνσκι σφάζει με το γάντι την αμερικανική κοινωνία

• ΓΙΑΝΝΗΣ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ | ΤΟ ΒΗΜΑ, Πέμπτη 18 Μαρτίου 2010

Η τελευταία μεγάλου μήκους ταινία του Ρόμαν Πολάνσκι «Ο αόρατος συγγραφέας» («Τhe ghost writer», Γερμανία/ Γαλλία/ Αγγλία, 2010) είναι ένα διασκεδαστικό θρίλερ μυστηρίου με κάτι από τον κοσμοπολίτικο αέρα του «Φράντικ», επίσης του Πολάνσκι. Πράγματι, όταν πριν από μερικά χρόνια ο σκηνοθέτης διάβασε το μυθιστόρημα του Ρόμπερτ Χάρις, στο οποίο βασίστηκε το σενάριο, λέγεται ότι αναφώνησε «βρήκαμε το καινούργιο μας “Φράντικ”! ».

Η υπόθεση πλέκεται γύρω από έναν βρετανό συγγραφέα ( Γιούαν Μακ Γκρέγκορ ), ο οποίος αντί αδράς αμοιβής αναλαμβάνει να γράψει τη βιογραφία του πρώην πρωθυπουργού της Βρετανίας ( Πιρς Μπρόσναν ) μένοντας για λίγο μαζί του σε κάποιο νησί στα ανατολικά παράλια των ΗΠΑ. Οσο βαθύτερα όμως σκάβει ο συγγραφέας στη ζωή του πρώην πρωθυπουργού (ο οποίος, ανεξαρτήτως των προθέσεων του Πολάνσκι, παραπέμπει άμεσα στον Τόνι Μπλερ ) τόσο τα σκοτεινά μυστικά του τελευταίου βγαίνουν στην επιφάνεια. Και η αποστολή του θα πάρει μια επικίνδυνη τροχιά όταν ανακοινωθεί ότι ο πολιτικός κατηγορείται για εγκλήματα πολέμου επειδή παρέδωσε στους Αμερικανούς τέσσερις μουσουλμάνους βρετανούς πολίτες που εν συνεχεία σκοτώθηκαν με βασανιστήρια.

Σε πρώτο επίπεδο μια χορταστική και πληθωρική ταινία που χαίρεσαι να βλέπεις- και μετά να σκέφτεσαι-, ο «Αόρατος συγγραφέας» φέρει όλα τα διακριτικά που έχουμε αγαπήσει στο προηγούμενο έργο του δημιουργού του. Δαιδαλώδης αλλά ελκυστική πλοκή, ατμόσφαιρα που θυμίζει Αλφρεντ Χίτσκοκ στα καλά του, άψογη χρήση της μουσικής (οι νότες του Αλεξάντρ Ντεσπλά θυμίζουν τον στενό συνεργάτη του Χίτσκοκ Μπέρναρντ Χέρμαν ), μπόλικες ανατροπές στο σενάριο για τη δημιουργία σασπένς, τέλεια, κρυστάλλινη φωτογραφία από τον φακό του Πάβελ Εντλμαν, ο οποίος αναζητεί ως και την τελευταία λεπτομέρεια έκφρασης στα πρόσωπα των καλοσκιαγραφημένων ηρώων.

Εκτός όμως από ένα εξαιρετικά καλοστημένο θρίλερ, η ταινία με έναν υπόγειο, διακριτικό τρόπο αποτελεί μια σφοδρή κριτική του Πολάνσκι για την Αμερική, τη χώρα που τον έκανε διάσημο, αλλά και τον ταλαιπώρησε- και εξακολουθεί να τον ταλαιπωρεί. Ολο το μιαρό παρασκήνιο της υπόθεσης, όλα τα κτυπήματα κάτω από τη μέση, όλες οι προδοσίες και όλη η απάτη έχουν αμερικανική «ιθαγένεια» και γι΄ αυτόν ακριβώς τον λόγο το φιλμ, περισσότερο από κάθε άλλο, είναι η καλλιτεχνική εκδίκηση ενός σπουδαίου κινηματογραφιστή προς μια σάπια κοινωνία η οποία όσο εύκολα τον αποθέωσε άλλο τόσο εύκολα τον γκρέμισε.

Το βιβλίο του Ρόμπερτ Χάρις

Το μυθιστόρημα «Τhe ghost writer» του Ρόμπερτ Χάρις κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός με τίτλο «Παρασκήνια εξουσίας». Η τιμή του είναι 16,61 ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Πολάνσκι θα είχε συνεργαστεί ήδη με τον Χάρις για τη σκηνοθεσία της «Πομπηίας» (από το βιβλίο του τελευταίου, που κυκλοφόρησε από τις ίδιες εκδόσεις), αν η παραγωγή δεν «πάγωνε» λόγω των απεργιακών κινητοποιήσεων των σεναριογράφων του Χόλιγουντ.

Καθοδηγώντας από το ελβετικό κελί

Τον Σεπτέμβριο του 2009 ο Ρόμαν Πολάνσκι συνελήφθη στη Ζυρίχη για τους λόγους που τον καταδιώκουν από το 1977. Τη μυστηριώδη υπόθεση αποπλάνησης ανηλίκου που συνέβη στο σπίτι του Τζακ Νίκολσον, αναγκάζοντας τον Πολάνσκι να διαφύγει στην Ευρώπη και να μην επιστρέψει ποτέ στις ΗΠΑ.

Η σύλληψη του Πολάνσκι στην Ελβετία δεν τον εμπόδισε να συνεχίσει τη δουλειά που χρειαζόταν για την ολοκλήρωση της ταινίας. Με μεσάζοντα τον δικηγόρο του, μεταφορείς πακέτων με DVD και φακέλων με οδηγίες ή αναφορές πηγαινοέρχονταν στη φυλακή ώστε ο δημιουργός να ενημερώνεται και να ενημερώνει. «Ο Ρόμαν ανήκει στους σκηνοθέτες που θέλουν να έχουν ολοκληρωτική εικόνα για το τι συμβαίνει στις ταινίες τους» είπε ο Μπενμουσά. Ηταν όμως μια τραυματική εμπειρία για όλους τους συντελεστές.

Τον Νοέμβριο που μας πέρασε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης «Το Βήμα» είχε συναντήσει τον ελληνικής καταγωγής γάλλο συνθέτη της μουσικής του «Αόρατου συγγραφέα» Αλεξάντρ Ντεσπλά. «Η όλη εξέλιξη της ταινίας ήταν πολύ άσχημη και θλιβερή» μάς είπε ο μουσικός. «Θα ήθελα να είναι μια γιορτή για μένα και τον Ρόμαν, αλλά δεν θα είναι. Ολη αυτή η έκρηξη βαναυσότητας και κακίας απέναντί του με έχει σοκάρει. Είδα ανθρώπους που φιλούσαν τα πόδια του να τον “μαχαιρώνουν” πισώπλατα. Μια τρέλα. Δεν νιώθω απογοήτευση αλλά οργή. Δεν θέλω να ακουστώ θρήσκος, αλλά η καλοσύνη για μένα είναι το μόνο που αξίζει. Δεν χρειάζεται να είσαι θρήσκος για να είσαι καλός. Ελπίζω μόνο ότι η εκπληκτική ενέργεια του Ρόμαν Πολάνσκι δεν θα κλονιστεί από αυτό το πλήγμα».

Με το βλέμμα και το χαμόγελο του Ρόμπερτ Ντε Νίρο

Οπως η Μέριλ Στριπ, έτσι και ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο είναι ένας ηθοποιός που όποτε παίζει σε ταινία δημιουργεί γεγονός. Καλώς ή κακώς το «Ηταν όλοι τους καλά» (ΗΠΑ, 2009) δεν θα ήταν η ίδια ταινία χωρίς αυτόν στον ρόλο του γερασμένου αλλά πεισματάρη πατέρα που οργώνει την Αμερική από τη μια άκρη στην άλλη αναζητώντας τα τέσσερα παιδιά του ( Ντρου Μπάριμορ, Κέιτ Μπέισινγκεϊλ, Σαμ Ρόκγουελ, Οστιν Λίσι ), με τα οποία δεν έχει πια επαφή. Το ταξίδι του θα είναι γεμάτο ποικίλες αποκαλύψεις- όχι απαραιτήτως ευχάριστες-, αλλά η ερώτηση που κάνει σε όλα τα παιδιά του είναι πάντα η ίδια: «Είσαι ευτυχής;». Ελαφρώς εμπνευσμένο από την ομότιτλη ιταλική ταινία του Τζιουζέπε Τορνατόρε («Stanno tutti benne», 1990) με τον Μαρτσέλο Μαστογιάνι στον ρόλο του πατέρα, το φιλμ αναδεικνύει με έξυπνο, γλυκό τρόπο τις πραγματικές αξίες της ζωής: οικογένεια, συντροφικότητα, γνήσια, ειλικρινής αγάπη. Ο Ντε Νίρο παίζει κυρίως με το βλέμμα και το χαμόγελο (ευτυχώς, χωρίς τις γνωστές μούτες που ενίοτε κουράζουν) και για μία ακόμη φορά «σε παίρνει μαζί του». Ομολογώ ότι δεν κρατήθηκα και προς το τέλος της ταινίας άφησα τα μάτια μου να μουσκέψουν. Ηταν λυτρωτικό.

«Εγκλήματα στον χρόνο»

(«Los cronocrimenes»/ «Τimecrimes», Ισπανία, 2008)

Ενα ψυχεδελικό ταξίδι που καταφέρνει να σε παρασύρει στο σύμπαν του, ανεξαρτήτως του αν βγάζεις ή όχι άκρη. Ολα ξεκινούν από την περιέργεια ενός ηδονοβλεψία, του οποίου την προσοχή αποσπά η γυμνή κοπέλα που παρακολουθεί με τα κιάλια από την αυλή του. Αποφασίζει να τη δει από κοντά και εισχωρεί σε έναν λαβύρινθο όπου τα πάντα μπορούν να συμβούν- και όντως συμβαίνουν. Προκύπτουν διαρκώς ερωτήματα. Ποιος είναι ο άντρας με το μπανταρισμένο πρόσωπο που απειλεί με το μαχαίρι; Τι πειράματα πραγματοποιούνται στη μηχανή του χρόνου που βρίσκεται στο απομονωμένο οίκημα; Προτιμότερο να μην αναζητήσετε απαντήσεις. Αφεθείτε καλύτερα να σας παρασύρουν η μουσική του Τσάκι Ναμανέρα και το σκηνοθετικό ταλέντο του πρώην «μικρομηκά» Νάτσο Βιγκαλόντο. Ηδη ακούγονται φήμες για αμερικανικό ριμέικ αυτής της ταινίας, στην οποία παίζει και ο ίδιος ο σκηνοθέτης δίπλα στις Κάρα Ελεχάλντε και Καντέλα Φερνάντες.

«Αγιασμός»

(«Ηoly water», Ιρλανδία, 2008)

O «Αγιασμός» μού θύμισε κάπως μιαν άλλη βρετανική κωμωδία, το «Του Θεού το χόρτο», όπου η καλλιέργεια μαριχουάνας από την Μπρέντα Μπλέθιν έφερε τα πάνω κάτω σε ένα μικρό χωριό. Εδώ, μια παρόμοια χαοτική κατάσταση προκαλείται από κλεμμένο Viagra, το οποίο εισχωρεί στο νερό ενός ιρλανδικού χωριού ερεθίζοντας τους πάντες (ως και τα ζώα). Το αποτέλεσμα είναι μια έξυπνη, δροσερή ηθογραφία «αστυνομικού κλίματος», στην οποία το αμερικανικό στοιχείο παρωδείται εύστοχα, αφού η υπόθεση του κλεμμένου Viagra προκαλεί το ενδιαφέρον των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, οι εκπρόσωποι των οποίων είναι όλο ύφος, αλλά με μηδέν αποτέλεσμα. Μάλιστα, εδώ θα βρούμε μια μικρή έκπληξη. Θυμάστε τη Λίντα Χάμιλτον της σειράς ταινιών «Εξολοθρευτής»; Είναι η επικεφαλής της αμερικανικής ομάδας σε έναν απρόβλεπτα κωμικό ρόλο.

«180 μοίρες» (Ελλάδα, 2010)

Α ν μου έλεγαν ότι εφέτος θα έβλεπα ελληνική κωμωδία χειρότερη της «Κληρονόμου», θα έλεγα «αδύνατον!». Να όμως που βρέθηκε. Τίτλος της «180 μοίρες»- αν και θα έπρεπε να λέγεται 1.800 καράτια ανοησίας. Ο Βλαδίμηρος Κυριακίδης υποδύεται τον υπόπτων διασυνδέσεων καταπιεστικό σύζυγο της Παναγιώτας Βλαντή. Εκείνη θα κάνει την επανάστασή της πυροβολώντας τη συλλογή έργων τέχνης του στην πιο άθλια σκηνή πυροβολισμών στην ιστορία του κινηματογράφου. Μετά θα την κοπανίσει από το σπίτι παρέα με έναν διαρρήκτη ( Μιχάλης Μαρίνος ) και μαζί θα αλωνίσουν την ελληνική επαρχία κυνηγημένοι από δύο βλάκες, τσιράκια του Κυριακίδη. Με την εξαίρεση του Μαρίνου και του Γιώργου Γιαννόπουλου - σε ρόλο γκάνγκστερ- που προσπαθούν να διατηρήσουν ένα επίπεδο, όλοι οι υπόλοιποι ηθοποιοί βάζουν τα δυνατά τους για να αυτοκαταστραφούν. Και το πετυχαίνουν. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό, π.χ., το πόσο άσχημα παίζει ο Κυριακίδης ως παλιάνθρωπος, την ώρα που ο ίδιος ηθοποιός έβγαλε έκτακτα έναν παρόμοιο ρόλο σε μια άλλη πρόσφατη ταινία, τη «ΝήSΟS» του Χρήστου Δήμα. Μήπως λοιπόν ήταν θέμα σκηνοθέτη; Μάλλον. Γιατί το παράξενο εδώ είναι ότι ένα στοιχειώδες σενάριο υπάρχει. Απλώς ο Νικόλας Δημητρόπουλος λησμόνησε να το διαχειριστεί.

Ντοκυμαντέρ

Αποκλειστικά στο Τριανόν προβάλλονται τρία ελληνικά ντοκυμαντέρ που αξίζουν προσοχής: «Εθνικός κήπος» του Απόστολου Καρακάση (βραβείο Κοινού στο 11ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκυμαντέρ Θεσσαλονίκης), «Αλλος δρόμος δεν υπήρχε» του Σταύρου Ψυλλάκη (βραβείο Κοινού στο 2ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκυμαντέρ Λευκωσίας και 1ο βραβείο Ταινίας Μεγάλου Μήκους στο 3ο Φεστιβάλ Ντοκυμαντέρ Χαλκίδας) και «Σαν τον αέρα που αναπνέω- Μουσικοί του κόσμου στην Κρήτη» του Γιώργου Ζέρβα.

Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=4&artId=320794&dt=18/03/2010#ixzz0iVLU7gqQ