ΕΡΝΣΤ ΛΟΥΜΠΙΤΣ «Νινότσκα»

Πλημμυρίδα αγοραίου αντικομουνισμού, ασύστολα χοντροκομμένου, που επικαλύπτει πλήρως την όποια μπουρζουά «κομψότητα» της ταινίας και το όποιο, μορφικού κάλλους, «άγγιγμα του Λούμπιτς». Ο φτηνιάρικος αντικομμουνισμός παρών σε κάθε πλάνο και κάθε σκηνή, καθιστά τον άξονα της ρομαντικής ερωτικής ιστορίας ανάμεσα στους δύο πρωταγωνιστές, τουλάχιστον επίφαση της αντισοβιετικής προπαγάνδας. Η κωμωδία του Λούμπιτς, κεφαλαιοποιώντας τη θρυλική μυστικιστική κινηματογραφική περσόνα της σοβαρής Γκάρμπο είναι «πολύ αστεία και απολαυστική - όπως αναφέρει κάποιο μπλογκ. Μόνο που αν, αυτός που την παρακολουθεί είναι φανατικός κομμουνιστής δεν πρόκειται να διασκεδάσει καθόλου». Δεν είναι ζήτημα συνειδητοποιημένου κομμουνιστή θεατή ή αριστερούλη του ευρωενωσιακού φιλελευθερισμού ή άλλου τύπου μικροαστού...

Πρόκειται πρωτίστως για ζήτημα αισθητικής και καλού γούστου! Γιατί, ως γνωστόν η έννοια της αισθητικής συμπεριλαμβάνει και τα στοιχεία της γνώσης και της αλήθειας. Κατακόρυφη αντισοβιετική προπαγάνδα - το φιλμ είναι γνωστό σαν ένας από τους καταπέλτες στο σταλινικό καθεστώς - λοιπόν, ενώ ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει ήδη περάσει τας θύρας ... Η ταινία πρωτοπροβλήθηκε στην Ευρώπη ένα μήνα μετά την Ναζιστική εισβολή στην Πολωνία. Και το σημαντικότερο, προπαγάνδα ειδικού βάρους μια που δεν προέρχεται από τα «θύματα» των μπολσεβίκων, τους Ρώσους εμιγκρέδες στο Παρίσι ή τους Γάλλους ευγενείς και αστούς ομοϊδεάτες τους. Οχι αυτοί είναι «κύριοι» υπεράνω ιδεολογιών! Η αντισοβιετική προπαγάνδα, υφασμένη με υφάδι και στημόνι, βγαίνει κατευθείαν από τους κομισάριους του Σοβιετικού κράτους, τους απεσταλμένους στο Παρίσι για να πουλήσουν κατασχεμένα τσαρικά κοσμήματα για σκληρό συνάλλαγμα με το οποίο θα αγοραστούν τρακτέρ που θα οργώσουν τη γη και θα δώσουν τροφή στο λαό της χώρας.

Βέβαια είναι να αναρωτιέται κανείς, γιατί η συγκεκριμένη ταινία του Λούμπιτς να στριμώχνεται, στα σύγχρονα - ψιλοαγοραία - εγχειρίδια ιστορίας του κινηματογράφου, ανάμεσα στα διεθνή κινηματογραφικά αριστουργήματα της υπέρ - γόνιμης χρονιάς του 1939. Ενδεικτικά αναφέρονται «Ο ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ» του Ζαν Ρενουάρ και το «ΞΗΜΕΡΩΝΕΙ» του Μαρσέλ Καρνέ στη Γαλλία, το «ZANGIKU MONOGATARI» (Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΥ ΧΡΥΣΑΝΘΕΜΟΥ) του Κένζι Μιζογκούτσι στην Ιαπωνία όπως και οι θρυλικές ταινίες του Βίκτορ Φλέμινγκ «ΟΣΑ ΠΑΙΡΝΕΙ Ο ΑΝΕΜΟΣ» και «Ο ΜΑΓΟΣ ΤΟΥ ΟΖ» και «Η ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΑΜΑΞΑ» του Τζον Φορντ και η «ΡΕΒΕΚΑ» του Αλφρεντ Χίτσκοκ.

Το σοφιστικέ, το στιλιστικά άρτιο και το κομψό στοιχείο του Λούμπιτς, όπως και η ιδεολογική αντιπαράθεση καπιταλισμού/σοσιαλισμού, αρχίζει και τελειώνει στην ανάδειξη της πολυτέλειας στο περιβάλλον των ευγενών κι όχι σε καμιά παρισινή υγρή κι ετοιμόρροπη σοφίτα με τον τούρκικο καμπινέ έξω στον υπαίθριο χώρο. Βιομηχανία ονείρων και ψευδαισθήσεων το σινεμά ...

Σε ό,τι αφορά την σουηδέζα Γκάρμπο είναι η πρώτη της, επίσημη αμερικανική κωμωδία και το τελευταίο της «μεγάλο» φιλμ. Προϋπήρξαν 26 βέβαια, προτού η ίδια αποφασίσει να αποσυρθεί ανεπιστρεπτί από τη βιομηχανία. Η Γκάρμπο στο ρόλο της σκληροτράχηλης, σοβαρής κομισάριου/ρομπότ, όχι μόνο γελάει για πρώτη φορά στην οθόνη, αλλά δεν παραμένει για πολύ αλώβητη στη λαμπερή υλική πολυτέλεια που της προσφέρει ο έρωτας ενός «μπον βιβέρ» Γάλλου ευγενούς! Γεγονός είναι ωστόσο ότι από τη στιγμή που αλλαξοπιστεί γίνεται και ενοχλητικά ελαφρόμυαλη, όπως ακριβώς οι υπόλοιπες κομψές κυρίες, τις οποίες αποζητά και το σύγχρονο αγοραστικό κοινό, κυρίες χωρίς σοβαρές, βαρετές δηλαδή κουβέντες αλλά να μπουρδολογούν χαριτωμένα...

Παίζουν:Γκρέτα Γκάρμπο, Μέλβιν Ντάγκλας, Μπέλα Λουγκόζι, κ.α.

Παραγωγή: ΗΠΑ (1939)

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 6/9/2012