Το κατά Φεράρα τέλος του κόσμου μας

Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 8 Σεπτεμβρίου 2011

Του ΝΙΝΟΥ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗ

Μετά τη «Μελαγχολία» του Λαρς φον Τρίερ, που πρωτοείδαμε στις Κάνες και από σήμερα αρχίζει να προβάλλεται και στη χώρα μας, ακολούθησε ένα άλλο τέλος του κόσμου μας, με την ταινία «4:44, η τελευταία μέρα στη γη» του Εϊμπελ Φεράρα, που προβλήθηκε χθες εκτός συναγωνισμού στο πλαίσιο του 68ου Φεστιβάλ Βενετίας.

Ο Εϊμπελ Φεράρα και ο Γουίλεμ Νταφόε στη ΒενετίαΤο χθεσινό πρόγραμμα περιελάμβανε επίσης την ισραηλινή ταινία «Η ανταλλαγή» του Εραν Κολίριν (γνωστού για τη βραβευμένη ταινία του «Η επίσκεψη της μπάντας») και την ταινία-έκπληξη «People Mountain, People Sea» του Κινέζου Γκαλ Σανγκτζούν.

Η καταστροφή της Γης για τον Εϊμπελ Φεράρα θα οφείλεται σε οικολογικούς και περιβαλλοντικούς λόγους. «Για μένα», όπως μου είπε ο σκηνοθέτης σε μια συνάντησή μας που είχαμε στο Λίντο, «ο Αλ Γκορ έχει δίκιο. Αυτά που κάναμε τόσα χρόνια στον πλανήτη μας κάποτε θα μας εκδικηθούν. Δεν πάει παραπέρα. Δεν μας μένει πολύς χρόνος, πρέπει να το καταλάβουμε. Ξεπεράσαμε την ώρα μηδέν!».

Η ταινία του ξεκινά ακριβώς την ώρα μηδέν. Την τελευταία αυτή μέρα το ζευγάρι της ταινίας (ερμηνεύουν ο Γουίλεμ Νταφόε και η Σάρον Λι) προσπαθεί να ζήσει τις τελευταίες του ώρες μαζί, μακριά από τα πλήθη και τις Αποκαλυπτικές εξάρσεις. Κάνουν έρωτα, μιλάνε με το deliver boy, ένα σιωπηλό Κινεζόπουλο (σε μια από τις καλύτερες σκηνές της ταινίας τον αφήνουν να μιλήσει, μέσω του skype, στους δικούς του, κάπου στην Ασία), βλέπουν μερικούς φίλους και παρακολουθούν τον Αλ Γκορ και τον Δαλάι Λάμα να μιλούν στην τηλεόραση για το περιβάλλον που μας εκδικείται. Το τέλος, όταν έρχεται, είναι σιωπηλό. Ακούμε δυο-τρεις μικρές εκρήξεις, που δίνονται έτσι ώστε να γίνονται πιο απειλητικές, με το ζευγάρι αγκαλιασμένο ν' αντιμετωπίζει το θλιβερό τέλος του πλανήτη μας.

Παρόμοια ατμόσφαιρα κυριαρχεί και στην ισραηλινή ταινία «Η ανταλλαγή» του Κολίριν. Ο ήρωάς του, ένας επιστήμονας, φτάνει μια μέρα στο σπίτι του, σε κάποια ασυνήθιστη ώρα, για ν' ανακαλύψει πως βρίσκεται σ' ένα άγνωστο γι' αυτόν διαμέρισμα. Ολα του φαίνονται διαφορετικά: οι σκάλες, τα γραμματοκιβώτια, το τραπέζι με τη σκόνη, η γυναίκα του που κοιμάται. Αρχίζει, μαζί με έναν παράξενο μεσήλικα γείτονα, να συμπεριφέρεται αλλόκοτα. Να βρίζει τους ενοίκους άδειων διαμερισμάτων, να περνά τις νύχτες του στο καταφύγιο της πολυκατοικίας ενώ έχει πει στη γυναίκα του πως έχει πάει ταξίδι, να περπατά σε άγνωστους δρόμους αντί να πηγαίνει στο πανεπιστήμιο όπου διδάσκει. Γι' αυτόν η ζωή έχει αλλάξει και προσπαθεί σαν μικρό παιδί να την ξανα-ανακαλύψει.

Ο Κολίριν θέλει να κάνει ένα σχόλιο στον αποξενωμένο κόσμο που ζούμε αλλά και στην κοινωνία του Ισραήλ που βρίσκεται σε μια μεταβατική περίοδο. Ο ρυθμός του είναι κάπως αργός. Ετσι στη δημοσιογραφική προβολή ακούστηκαν πολλά γιουχαΐσματα από τους ανυπόμονους θεατές. Η σκηνοθεσία του όμως έχει ένα δικό της στιλ, από το οποίο ο σκηνοθέτης δεν ξεφεύγει ούτε στιγμή, καθώς και την ατμόσφαιρα εκείνη που τονίζει την αλλόκοτη πλευρά των καταστάσεων.

Η κινέζικη ταινία του Γκαλ Σανγκτζούν είναι ένα ενδιαφέρον φιλμ εκδίκησης, με ένα στιλ πιο κοντά στο αμερικανικό, με τον κεντρικό ήρωα να επιστρέφει στην απομακρυσμένη ορεινή περιοχή όπου γεννήθηκε για να εκδικηθεί το φόνο του αδερφού του, μια και οι τοπικές αρχές δεν δείχνουν ικανές να εξιχνιάσουν την υπόθεση και να συλλάβουν το δολοφόνο.