ΣΕ ΑΝΘΗΣΗ δείχνει να βρίσκεται τα τελευταία χρόνια ο τουρκικός κινηματογράφος, όπως επιβεβαίωσε μία ακόμη φορά τόσο η επιλογή της ταινίας «Κάποτε στην Ανατολία» του Νούρι Μπίλγκε Τσεϊλάν στο διαγωνιστικό τμήμα του φετινού φεστιβάλ των Κανών όσο και οι ταινίες που είδαμε στο πρόσφατο φεστιβάλ της Κωνσταντινούπολης. Πιο πριν, στο φετινό διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ Βερολίνου είδαμε την ταινία «Η μεγάλη μας απόγνωση» του Σεϊφί Τεομάν.
Ακόμη, πέρσι, τόσο το «Μέλι» του Σεμίχ Καπλάνογλου στο Βερολίνο όσο και η «Η πλειοψηφία της σιωπής» του Σέρεν Γιούτσε στη Βενετία (που προβάλλεται αυτές τις μέρες στις αίθουσες) έφυγαν με βραβεία, η πρώτη με τη Χρυσή Αρκτο και η δεύτερη με το σημαντικό Βραβείο Ντίνο Ντε Λαουρέντις.
Αρκετές ήταν οι νέες τουρκικές ταινίες του φεστιβάλ της Πόλης που έδειξαν πως οι τούρκοι σκηνοθέτες προβληματίζονται και με σύγχρονα θέματα αλλά και με τους τρόπους έκφρασης.
Στην ταινία «Μαλλιά», που είναι συμπαραγωγή με την Ελλάδα (βραβείο καλύτερης τουρκικής ταινίας του φεστιβάλ), τρίτο μέρος μιας τριλογίας του Ταϊφούν Πιρσελίμογλου, πρωταγωνιστής είναι ένας πωλητής περουκών που αρχίζει να παρακολουθεί επίμονα μια γυναίκα που έρχεται στο μαγαζί του για να πουλήσει τα μαλλιά της. Δύο μοναχικοί χαρακτήρες, που ζουν στο περιθώριο της ζωής, ο άντρας άρρωστος με καρκίνο, χωρίς να τολμά να μιλήσει στη γυναίκα, εκείνη παντρεμένη αλλά παραγνωρισμένη από έναν άντρα που την απατά και τη χτυπά.
Κάποτε ο άντρας θα σκοτώσει τον σύζυγο, αλλά οι τύψεις θα καταστρέψουν τη σχέση τους. Ο σκηνοθέτης αναπτύσσει με λεπτομέρεια τους δύο χαρακτήρες, ενώ, παράλληλα, καταγράφει με μελανά χρώματα τη μιζέρια και τη μοναξιά μιας αποξενωμένης κοινωνίας που οδηγεί στην απόγνωση και την καταστροφή. Μιας κοινωνίας που σπάνια συναντάμε σε τουρκικές ταινίες, μια και η λογοκρισία ήταν για ένα μεγάλο διάστημα αρκετά αυστηρή, αποφεύγοντας, με μικρές εξαιρέσεις, να εγκρίνει την παρουσίαση μιας πραγματικής εικόνας της κοινωνικής και πολιτικής κατάστασης στη χώρα.
Η προσπάθεια της κυβέρνησης Ερντογάν να δείξει ένα πιο φιλελεύθερο πρόσωπο είχε ως αποτέλεσμα μια σειρά ταινιών που καταπιάνονται με καυτά πολιτικά θέματα, όπως η κατάσταση των Κούρδων (π.χ. στη νέα ταινία του Τσεϊλάν που θα δούμε στις Κάνες), αλλά και η προσπάθεια φίμωσης του τύπου -ήδη πρόσφατα έγινε γνωστό πως, το 2010, στις φυλακίσεις δημοσιογράφων η Τουρκία βρέθηκε πρώτη στη λίστα, ξεπερνώντας τόσο την Κίνα όσο και το Ιράν. Παρ' όλα αυτά -και κατά ειρωνεία της τύχης- η ταινία «Press» του Σεντάντ Γιλμάζ, που είδαμε στο φεστιβάλ (βραβείο καλύτερης τουρκικής ταινίας της Διεθνούς Κριτικής - FIPRESCI), αναφέρεται στην τρομοκρατία και τις δολοφονίες δημοσιογράφων που, στις αρχές της δεκαετίας του '90, την περίοδο δηλαδή της κυβέρνησης Ντεμιρέλ, αγωνίζονταν να μεταδώσουν αντικειμενικά τις ειδήσεις σχετικά με τους Κούρδους και τις διώξεις στις οποίες υπέκειντο από το τότε τουρκικό καθεστώς. Ο σκηνοθέτης έφτιαξε μια πολύ τολμηρή ταινία, όπου βλέπουμε την αστυνομία και το παρακράτος όχι μόνο να τρομοκρατούν τους δημοσιογράφους αντιπολιτευτικής εφημερίδας αλλά και να καταστρέφουν τα γραφεία τους και τελικά να τους δολοφονούν.
Το κυπριακό πρόβλημα παρουσιάστηκε αρκετά αντικειμενικά και με τόλμη στην ταινία «Σκιές και πρόσωπα» του τουρκοκύπριου σκηνοθέτη Ντερβίς Σαΐμ -στην ταινία μάλιστα συμμετείχαν και ελληνοκύπριοι ηθοποιοί. Η ταινία αναφέρεται στις διακοινοτικές συγκρούσεις του 1963-64, που οδήγησαν σε αιματηρά επεισόδια τα οποία οργάνωσαν τόσο οι παράνομες ελληνοκυπριακές ακροδεξιές ομάδες (Εθνικό Μέτωπο και ΕΟΚΑ Β') όσο και η τουρκική εξτρεμιστική ομάδα ΤΜΤ, ομάδες που είχαν στόχο τους την ένωση και τη διχοτόμηση.
Δεν είναι μόνο τα πολιτικά θέματα που απασχολούν τους τούρκους σκηνοθέτες. Στην ταινία «Το γαϊτανάκι», η σκηνοθέτρια Ιλκσεν Μπασαρίρ (από τις λιγοστές γυναίκες που τελευταία αρχίζουν να εμφανίζονται πίσω από την κάμερα) καταπιάνεται μ' ένα θέμα ταμπού: την αιμομειξία. Ενα μεγάλο τμήμα της σεξουαλικής κακοποίησης στην Τουρκία, όπως ανέφερε η σκηνοθέτρια, συμβαίνει μέσα στην ίδια την οικογένεια, με δράστη συνήθως τον πατέρα. Πρωταγωνίστρια της ταινίας της Μπασαρίρ είναι ένα ανήλικο κορίτσι που φοβάται να αποκαλύψει στη μητέρα του τη σεξουαλική κακοποίηση από τον πατέρα. Οταν όμως εκείνη τελικά το ανακαλύπτει, αποφασίζει να αποδώσει η ίδια δικαιοσύνη.
Μια άλλη σκηνοθέτρια, η Μπέλμα Μπας, στην ταινία της «Ζεφίρ», καταπιάνεται με ένα μοναχικό κορίτσι που ζει στην επαρχία με τον παππού και τη γιαγιά του. Η ταινία, δοσμένη με άνεση και ποιητική διάθεση που φέρνει στον νου τις ταινίες του Καπλάνογλου, παρουσιάζει το πρόβλημα των οικογενειακών σχέσεων και τη ρήξη που υπάρχει στην οικογένεια εξαιτίας του νέου ρυθμού, που οδηγεί στην αποξένωση ανάμεσα σε γονείς και παιδιά.
- ΝΙΝΟΣ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗΣ, Επτά, Κυριακή 8 Μαΐου 2011
No comments:
Post a Comment