ΧΑΪΜΕ ΡΟΣΑΛΕΣ: Ομορφη νιότη

Ο τίτλος της τελευταίας «καλής και χρήσιμης» ταινίας του Χάιμε Ροσάλες εκφράζει κυνικά ειρωνική κυριολεξία: «Ομορφη νιότη»... Είναι όντως πανέμορφο το ζευγάρι των νεαρών πρωταγωνιστών της οικουμενικά επίκαιρης ισπανικής μυθοπλασίας με τη χαλαρή αφήγηση, του αξιόλογου σκηνοθέτη από την Καταλονία. Αγγελικού κάλλους η Νατάλια (την υποδύεται η ηθοποιός Ινγκριντ Γκαρσία Γιόνσον, με μητέρα Σουηδέζα και πατέρα Ισπανό) και πανέμορφης ευαισθησίας ο Κάρλος (Κάρλος Ροντρίγκεζ). 

Αλλά αμφότεροι ατυχείς, γιατί ανήκουν στα φτωχά κοινωνικά στρώματα, σε αυτά που πλήρωναν με τη φτωχοποίησή τους την καπιταλιστική ανάπτυξη, σε αυτά που συνεχίζουν να πληρώνουν την καπιταλιστική κρίση κι ας τα έχει αυτή ξεκάνει ολοσχερώς... Ο Ροσάλες ζωγραφίζει με ανεξίτηλα στοιχεία την οικονομική φρίκη που βασανίζει όχι μόνο τη νεολαία, αλλά κι ολόκληρη την εργατική τάξη, που παλεύει να μην πέσει σε μαρασμό, που παλεύει να σταθεί όρθια... «Τα λεφτά συνεχώς λιγοστεύουν και τα στόματα πληθαίνουν», λέει η εργαζόμενη, χωρισμένη μητέρα της Νατάλια, που ζει σε ένα σπαρτιάτικο γυμνό διαμερισματάκι στις άχρωμες και θλιβερές εργατικές περιφέρειες της Μαδρίτης, με τα τέσσερα παιδιά της και ένα εγγόνι. Η Νατάλια, που ολημερίς παλεύει να βρει μια οποιαδήποτε δουλειά, μένει μαζί της και φροντίζει τα μικρότερα αδέλφια της. Ο Κάρλος ζει κι αυτός με την καταθλιπτική παχύσαρκη μητέρα του που δε σηκώνεται από το κρεβάτι, ενώ πού και πού δουλεύει στην οικοδομή για 10 ευρώ μεροκάματο.

 

Η «Ομορφη νιότη» του Ροσάλες - ο οποίος γεννήθηκε το 1970 στη Βαρκελώνη κι έζησε τρία χρόνια στην Κούβα όπου σπούδασε κινηματογράφο στην «Escuela Internacional de Cine y Televisiοn» της Αβάνας και αργότερα στην «Australian Film Television and Radio School» στο Σίντνεϊ της Αυστραλίας - επιλέχτηκε και προβλήθηκε στο περσινό φεστιβάλ των Καννών 2014 στο τμήμα «Ενα κάποιο βλέμμα»... Το σινεμά του Ροσάλες κινείται σε τροχιά πολύ προσωπική και είναι επηρεασμένο από τη δουλειά του Ρομπέρ Μπρεσόν και του Οζου. Ο Ροσάλες καταθέτει θραύσματα ζωής με μορφή ασκητική, με ήρεμες λήψεις...

 

Το νεαρό ερωτευμένο ζευγάρι διαθέτει νιότη, ομορφιά, ελπίδα και όρεξη για ζωή. Κι όταν είσαι 20 χρόνων θεωρείς ότι κάτι θα γίνει και θα βγεις από τη μιζέρια. Ετσι, όταν ένας επιχειρηματίας τους προτείνει να κάνουν μαζί ένα πορνό - παρότι δυσανασχετούν - δέχονται για τα 600 ευρώ συνολικής αμοιβής... Η απενοχοποιημένη, εύκολη κερδοφορία μέσα από επιχειρήσεις πορνό επανέρχεται όλο και συχνότερα ως θεματική οργανικά ενταγμένη στις πιο αναπτυγμένες και «κουλ» κοινωνίες της Ευρωένωσης. Πρακτικά: πορνό, παιδεραστία και (φημολογείται) κτηνοβασία δεν αντιμετωπίζονται απλά με ανοχή, αλλά με προτροπή...

Ο Ροσάλες εμβαθύνει την αφήγηση χρησιμοποιώντας ευρεία γκάμα κινηματογραφικών εργαλείων. Εξυπνα τηλέφωνα που κομίζουν βασική πληροφόρηση, σεκάνς με μηνύματα, Instagram φωτογραφίες, συνομιλίες μέσω Skype, βίντεο παιχνίδια και μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου... Ο σκηνοθέτης αποκαλύπτει το βαθμό εξάρτησης μιας μονότονης και φτωχής εισοδηματικά ζωής από την τεχνολογία και ότι η τεχνολογία δεν μπορεί να βελτιώσει μια τέτοια ζωή... Η ταινία παρατηρεί από απόσταση τα αντικείμενά της, καθώς τα τοποθετεί σε άχρωμα και άοσμα σκηνικά. Σε εργατικά διαμερίσματα, σε ανώνυμα εμπορικά κέντρα, σε σταθμούς του μετρό, σε εργοτάξια...

Εντονη κοινωνική κριτική, με διαλόγους και καταστάσεις αξιόπιστες και ρεαλιστικές - με ένα ρεαλισμό που αποκαλύπτει πίσω από κάθε εικόνα σχέσεις παραγωγής - με τους νεαρούς ηθοποιούς να ξεχειλίζουν από φυσικότητα και έντονη παρουσία, κι ας υποδύονται χαρακτήρες κατεστραμμένους από την ανεργία, με σοβαρούς περιορισμούς από το περιβάλλον, από τη συνείδησή τους και από τη γενικότερη απουσία οργανωμένης πολιτικής διεκδίκησης.
Χωρίς βλέμμα μελιστάλακτο σε αυτούς τους ήρωες, χωρίς δακρύβρεχτους μελοδραματισμούς, η ταινία κυριαρχείται από ανείπωτη ένταση και από την τέχνη της ελλειπτικής αφήγησης, κάτι που της προσδίδει δυναμική.

Και η μοναδική δουλειά που βρίσκει η Νατάλια στην πλούσια Γερμανία - που δίνει δουλειά σε όλους - είναι μόνο να... παίζει σε πορνό... Ο Ροσάλες αφήνει την όποια βία που αναδύεται στην ιστορία εκτός κάδρου, και καλά κάνει, αφού η βουβή οικονομική βία του συστήματος που διαπερνά την ταινία πέρα ως πέρα αντηχεί εκκωφαντικά! Η καλύτερη ταινία της βδομάδας. Μην την χάσετε!
Με τους: Ινγκριντ Γκαρσία Γιόνσον, Κάρλος Ροντρίγκεζ κ.ά.
Παραγωγή: «Hermosa juventud», Ισπανία, Γαλλία (2014).

[ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 2/4/2015]