- Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 28 Απριλίου 2011
- ΚΡΙΤΙΚΗ: ΝΙΝΟΣ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗΣ
Δύο ταινίες με θέματα πολύ επίκαιρα ξεχωρίζουν από τις επτά νέες ταινίες της κινηματογραφικής βδομάδας: «Η Κομμούνα» του Πίτερ Γουότκινς και «Ακόμη και η βροχή» της Ισιαρ Μπολάιν.
Σκηνή από τη σχεδόν 6ωρη "Κομμούνα" του Πίτερ Γουότκινς
Στο πρόγραμμα και οι: «Η πλειοψηφία της σιωπής» του Τούρκου Σέρεν Γιούτσε, «Μη μ' αφήσεις ποτέ» του Μαρκ Ρόμανεκ, «Τρίτη» του Νίκου Κορνήλιου, «Thor» του Κένεθ Μπράνα και «Η Κοκκινοσκουφίτσα» της Κάθριν Χάρντγουικ.
La Commune (Paris, 1871). Γαλλία, 2000. Σκηνοθεσία-σενάριο: Πίτερ Γουότκινς. Ηθοποιοί: 220 ερασιτέχνες ηθοποιοί. 345'
****
Τολμηρή, συγκλονιστική ανάπλαση της Παρισινής Κομμούνας, της σύντομης εξέγερσης των εργατών και της εθνοφρουράς, το 1871, που για ένα σύντομο διάστημα κατάφερε να δημιουργήσει μια σοσιαλιστική κοινωνία, βασισμένη στη δικαιοσύνη και την πραγματική ελευθερία του πολίτη.
Ηθητεία του Βρετανού Πίτερ Γουότκινς στην τηλεόραση του BBC είναι καταφανής σ' όλες τις ταινίες του, ιδιαίτερα σ' αυτή την εκπληκτική, μοναδική στο είδος της, «Κομμούνα», από τα πιο μεγάλα σε διάρκεια έργα του: ντοκιμαντεριστικό στιλ, κάμερα στο χέρι, συνεντεύξεις, αποστασιοποίηση του ηθοποιού από το ρόλο. Κάτι που πρόβαλε για πρώτη φορά ο Ντζίγκα Βέρτοφ και αργότερα οι σκηνοθέτες της νουβέλ βαγκ με επικεφαλής τον Γκοντάρ, αλλά και το σινεμά-βεριτέ, καθώς και ο Μπρεχτ στο θέατρο.
Ολα αυτά μαζί με ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: την ανάπλαση ενός συγκεκριμένου γεγονότος με την παρουσία «ζωντανής» κάμερας και ζωντανών συνεντεύξεων που, αν και αντικειμενικά αδύνατη, ο σκηνοθέτης καταφέρνει με τη φαντασία του να υλοποιήσει.
Η Παρισινή Κομμούνα δημιουργήθηκε στο τέλος του γαλλο-πρωσικού πολέμου, σε μια περίοδο που το Παρίσι βρισκόταν υπό πρωσική κατοχή. Οι εργάτες, η εθνοφρουρά και οι ριζοσπάστες διανοούμενοι εξεγέρθηκαν ενάντια στα στρατεύματα του Μπίσμαρκ και την κυβέρνηση των Βερσαλιών και ανέλαβαν τη διακυβέρνηση της πόλης με βάση μια καθαρά σοσιαλιστική φιλοσοφία: επιβάλλοντας πάγωμα των τιμών, κλείνοντας τα ενεχυροδανειστήρια, κρατικοποιώντας την εκκλησιαστική περιουσία, αναβάλλοντας την καταβολή των χρεών, εξισώνοντας τους μισθούς των υπαλλήλων και καταργώντας τους τόκους. Η Τρίτη Γαλλική Δημοκρατία (όπως και η υπόλοιπη Ευρώπη) δεν μπορούσε να ανεχθεί ένα τέτοιο καθεστώς, γι' αυτό και ο στρατός επενέβη. Δύο μήνες μετά και μια πολιορκία που κατέληξε στη «Ματωμένη Βδομάδα», όπου σκοτώθηκαν περίπου 25 χιλιάδες Παριζιάνοι (μαζί και γυναικόπαιδα), η εξέγερση κατεστάλη. Η ουτοπιστική όμως αυτή κοινωνία των κομμουνάρων στάθηκε πρότυπο για κατοπινές εξεγέρσεις (από την επανάσταση των μπολσεβίκων μέχρι τον γαλλικό Μάη του '68).
Ο Γουότκινς ξεκίνησε με την προϋπόθεση ότι το 1871 στο Παρίσι υπήρχε τηλεόραση, που του έδινε την ευκαιρία να καλύψει την ιστορία ως τηλεοπτικό γεγονός, με την ανατρεπτική όμως ματιά ενός καινοτόμου ιστορικού, στο πνεύμα ενός Χάουορντ Ζιν. Με κάμερα στο χέρι, μαυρόασπρο φιλμ και τις τεχνικές του ντοκιμαντέρ, οι ρεπόρτερ της τηλεόρασης της Κομμούνας παρακολουθούν με πάθος τα γεγονότα και καταγράφουν αντικειμενικά τις συζητήσεις τόσο από τους πολιτικούς όσο και από τους απλούς εργάτες (ιδιαίτερα τις πλύστρες και ράφτρες, που παίζουν καθοριστικό ρόλο στην Κομμούνα), με όλες τις αντιθέσεις αλλά και τους ρητορισμούς και την κάποια ανοργανωσιά (από τις λιγοστές αδυναμίες της Κομμούνας). Ενας ρεπόρτερ της τηλεόρασης των Βερσαλιών καταγράφει την αντίθετη άποψη, δίνοντας στον Γουότκινς την ευκαιρία να σχολιάσει τον ελεγχόμενο συχνά ρόλο των ΜΜΕ.
Η ταινία γυρίστηκε σ' ένα εγκαταλειμμένο εργοστάσιο του Μοντρέιγ (παλιότερα στούντιο του Ζορζ Μελιές), με τους περίπου 220 ερασιτέχνες ηθοποιούς να ερευνούν και να σχολιάζουν τους ρόλους τους και να συζητούν τα μεγάλα κοινωνικά και πολιτικά θέματα της εποχής. Αποτέλεσμα μια τολμηρή, εκπληκτική, ανεπανάληπτη, οπτικά συναρπαστική ταινία-ποταμός (διαρκεί σχεδόν έξι ώρες), που στις μέρες μας αποκτά μια ξεχωριστή επικαιρότητα.
Even the rain/Tambien la lluvia. Ισπανία, 2010. Σκηνοθεσία: Ισιαρ Μπολάιν. Σενάριο: Πολ Λάβερτι. Ηθοποιοί: Γκάελ Γκαρσία Μπερνάλ, Λούις Τόσαρ, Χουάν Κάρλος Αντουβίρι, Κάρα Ελεγιάλντε. 104'
*** ½
Η καταστροφική παρουσία του Χριστόφορου Κολόμβου στην Αμερική αντιπαραβάλλεται με την εκμετάλλευση και τη μιζέρια των σύγχρονων Ινδιάνων σε μια δυνατή, με καλές ερμηνείες, πολιτική ταινία.
ΟΧάουορντ Ζιν είναι ο εμπνευστής του σεναρίου του Βρετανού Πολ Λάβερτι (τακτικού συνεργάτη του Λόουτς), στην ταινία που σκηνοθέτησε η Ισπανίδα (και σύντροφος στη ζωή του) Ισιαρ Μπολάιν. Με αφορμή μια ταινία που γυρίζει στη Βολιβία ένα συνεργείο για τον καταστροφικό ρόλο του Χριστόφορου Κολόμβου στην κατάκτηση της Αμερικής, σε αντίθεση με την ανθρωπιστική στάση των ιεραποστόλων, ο Λάβερτι και η Μπολάιν μας μιλάνε για τη σημερινή κατάσταση και συγκεκριμένα για τη φτώχεια και την εξαθλίωση που επικρατεί και τον αγώνα των Ινδιάνων ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού.
Η πρόσληψη σε πρωταγωνιστικό ρόλο ενός Ινδιάνου, που συμμετέχει στις διαδηλώσεις για το νερό, αλλά και ο αγώνας των ντόπιων ενάντια στην ξένη εταιρεία που το ελέγχει, θα προκαλέσουν διαφορετικές αντιδράσεις στα μέλη του συνεργείου: στον παραγωγό (Λούις Τόσαρ), που αν και αρχικά αδιάφορος στη συνέχεια αρχίζει ν' αλλάζει στάση, στον σκηνοθέτη (Γκάελ Γκαρσία Μπερνάλ), που το μόνο του ενδιαφέρον είναι η ταινία και στον μεθυσμένο σταρ (Κάρα Ελεγιάλντε), που αποκαλύπτεται το πιο συμπαθητικό πρόσωπο. Η υπέρτατη ειρωνεία για τους δύο κινηματογραφιστές είναι πως, αν οι σημερινοί Ινδιάνοι αμείβονται στη χώρα τους με ημερομίσθια φτώχειας, οι παραγωγοί της ταινίας τούς πληρώνουν παρόμοια. Χωρίς να φτάνει στο επίπεδο της ταινίας «Αγνωστος κόσμος» του Τέρενς Μάλικ, που είχε καταπιαστεί με παρόμοιο θέμα, η Μπολάιν χρησιμοποιεί με φαντασία τους φυσικούς χώρους και με ντοκιμαντεριστικό στιλ τις σκηνές των διαδηλώσεων, για να φτιάξει μια αρκετά δυνατή, πολιτική ταινία με ενδιαφέροντα ερωτήματα.
Majority/Cogunluk. Τουρκία, 2010. Σκηνοθεσία-σενάριο: Σέρεν Γιούτσε. Ηθοποιοί: Μπάρτου Κουτσιουκτσακλα-γιάν, Ερκάν Καν, Εσμέ Μαντρά. 111'
***½
Ο έρωτας για μια όμορφη Κούρδη δεν καταφέρνει να γεννήσει το θάρρος και την ανεξαρτησία στο νεαρό γιο ενός ισχυρού, ρατσιστή επιχειρηματία, σε μια δυνατή, δοσμένη με ειλικρίνεια και τόλμη ταινία, σχόλιο πάνω στην καταπιεστική μεγαλοαστική τάξη.
Οκαταδικασμένος έρωτας σε μια αστική κοινωνία που γέρνει προς το φασισμό είναι στο επίκεντρο της εξαιρετικά ενδιαφέρουσας τουρκικής ταινίας του πρωτοεμφανιζόμενου Σέρεν Γιούτσε. Ο νεαρός Μέρτκαν, γιος μεγαλοεπιχειρηματία, την ημέρα εργάζεται απρόθυμα στο γραφείο του πατέρα του, ενώ το βράδυ τριγυρνά με τους φίλους του, προσπαθώντας να δώσει νόημα στην άδεια ζωή του. Η ευκαιρία τού δίνεται όταν ερωτεύεται την Γκιουλ, μια νεαρή, όμορφη Κούρδη από την Ανατολή, που εργάζεται σερβιτόρα στην Πόλη. Ο ρατσιστής πατέρας του εναντιώνεται σ' έναν έρωτα με ανθρώπους που θέλουν «να χωρίσουν τη χώρα μας στα δύο» και ο Μέρτκαν, αδύναμος να σπάσει τα δεσμά από έναν αυταρχικό, βάναυσο πατέρα, μετατρέπεται σε υποδειγματικό, υπάκουο νέο.
Ο Γιούτσε καταγράφει με ρεαλιστική λεπτομέρεια το κοινωνικό περιβάλλον, τονίζοντας τη νεοφασιστική ατμόσφαιρα που δημιουργεί μια μεγαλοαστική, ανδροκρατούμενη τάξη, έτοιμη να εξαγοράσει τους πάντες και τα πάντα, με τη γυναίκα να βρίσκεται στο περιθώριο, είτε πρόκειται για την απροστάτευτη Γκιουλ είτε για την παραμελημένη μητέρα του Μέρτκαν.
No comments:
Post a Comment