Ο Τούρκος σκηνοθέτης Ερντέν Κιράλ μιλά στο in.gr

    

Στην Θεσσαλονίκη βρέθηκε για μερικές ημέρες ο Τούρκος κινηματογραφιστής, Ερντέν Κιράλ, αφιέρωμα στο έργο του οποίου πραγματοποιεί το 52ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της πόλης. Ο σκηνοθέτης μίλησε στο in.gr για τον μέντορά του, Γιλμάζ Γκιουνέι, το κινηματογραφικό του έργο και τους σύγχρονους Τούρκους σκηνοθέτες. «Η νέα γενιά σκηνοθετών δεν αναφέρει ποτέ τα ονόματά μας» λέει ο Ερντέν Κιράλ, με κάποιο παράπονο.

«Σπούδαζα Κεραμική στην Ακαδημία Καλών Τεχνών και υπήρχε μια μικρή κινηματογραφική ομάδα στον κάτω όροφο. Κάποιοι φοιτητές αρχιτεκτονικής πραγματοποιούσαν προβολές ταινιών. Μια μέρα έδειξαν το Ζιλ και Τζιμ του Φρανσουά Τριφό. Έφυγα χωρίς να δω την ταινία και μετά αναρωτήθηκα γιατί δεν την είδα. Ακόμα αναζητώ την απάντηση σε αυτή την ερώτηση.

» Κάποια στιγμή ένας φίλος με κάλεσε να γίνω βοηθός σκηνοθέτη στην ταινία του και κάπως έτσι και έτσι ξεκίνησα στην τουρκική κινηματογραφική βιομηχανία. Εκεί γνώρισα και τον Γιλμάζ Γκιουνέι. Από εκείνη τη στιγμή μέχρι τον θάνατό του ήμασταν φίλοι. Φυσικά άφησα τη Σχολή και μετά πούλησα το χαλί στο σπίτι μου, προκειμένου να συγκεντρώσω τα πρώτα μου χρήματα. Εργαζόμουν σε μια διαφημιστική εταιρεία και έκανα την ταινία μου με φιλμ, το οποίο τους έκλεβα. Εξέδιδα κινηματογραφικά περιοδικά, τα οποία χρεοκόπησαν όλα. Ήμουν περήφανος για τον εαυτό μου, παρά το γεγονός ότι κάθε φορά που χρεοκοπούσε ένα περιοδικό, εγώ συνέχιζα να τα φτιάχνω.

» Πήγα στο Παρίσι για δύο χρόνια, έμεινα σε ένα ξενοδοχείο κοντά στο Cinemateque και έβλεπα όλες τις κλασικές ταινίες. Μετά ήρθα αντιμέτωπος με ένα θαύμα: το Σινεμά Νόβο (κινηματογραφικό κίνημα της Βραζιλίας). Ο Γκλάουμπερ Ρόχα ήταν ζωντανός και εξόριστος στο Παρίσι. Ακόμα τον θαυμάζω. Όταν πέθανε από υπερβολική δόση, έγραψα μια νεκρολογία για αυτόν σε μία επιθεώρηση τέχνης. Το 1978 έβγαλα την πρώτη μου ταινία.

» Η σχέση μου με τον Γιλμάζ Γκιουνέι μπορεί να γεμίσει τις σελίδες ενός χοντρού βιβλίου. Ξεκίνησα να κάνω το Yul και 23 μέρες μετά είχαμε έναν μεγάλο καβγά και με απέλυσε. Έπαθα κατάθλιψη. Ευτυχώς είχα μόλις σκεφτεί την καλύτερή μου ταινία, το Μέρες στο Χακιάρι και έτσι μπόρεσα να συνεχίσω να κάνω ταινίες.

» Γράφω τώρα μια βιογραφία, που θα κυκλοφορήσει τον Δεκέμβριο. Σε αυτήν αναφέρομαι με λεπτομέρειες στην σχέση μου με τον Γκιουνέι. Είναι κρίμα να τον αποκαλεί κανείς «ταλαντούχο σκηνοθέτη». Ήταν κινηματογραφική ιδιοφυΐα.

» Υπάρχουν δύο τρόποι για να κάνει κανείς ταινίες: να ξεκινήσει από μία εικόνα ή από μία ιδέα. Ο Γιλμάζ ξεκινούσε με μια εικόνα. Εγώ συνήθως ξεκινώ με μια ιδέα. Ωστόσο, οι εικόνες στις ταινίες μου είναι πολύ περιγραφικές. Αυτό δεν είναι κακό, εάν δεν είσαι ψεύτικος. Αλλά δεν μπορείς να πεις την αλήθεια μέσα από καρτποσταλικές εικόνες.
» Η Κωνσταντινούπολη ήταν ευρωπαϊκή πολιτισμική πρωτεύουσα το 2010 και η πόλη μου ζήτησε να κάνω μια ταινία και μπορούσα να κάνω ό,τι ήθελα. Πάντα μου άρεσε το ντοκιμαντέρ. Επέλεξα τον Κεράτιο Κόλπο γιατί είναι μια πολυπολιτισμική, πολυγλωσσική, πολυθρησκευτική περιοχή, εκεί υπάρχουν ναοί από όλες τις θρησκείες. Για μένα η ταινία έχει κρυφό τίτλο «Το Μωσαϊκό». Στην ταινία ένας Έλληνας φτάνει από την Αθήνα στην Κωνσταντινούπολη, αναζητώντας το σπίτι που έζησε την παιδική του ηλικία. Δεν τον βλέπουμε, αλλά ακούμε τη φωνή του σε voice over, ενώ ακούγονται ποιήματα του Καβάφη.
» Δεν φτάσαμε ξαφνικά σε αυτό το σημείο, αυτοί οι σκηνοθέτες δεν έπεσαν από τον ουρανό. Ο Γιλμάζ Γκιουνέι άνοιξε το δρόμο για μας και μετά εμείς σπρώξαμε αυτή την πόρτα και προχωρήσαμε παρακάτω. Οι Ομέρ Καβούρ και Αλί Οζγκετούρκ ακολούθησαν και εισήλθαν στην ευρωπαϊκή αγορά. Οι νεότεροι φίλοι μας δεν είχαν ιδιαίτερη δυσκολία να προβάλουν τις ταινίες τους στην Ευρώπη. Εμείς έπρεπε να τις φυγαδεύουμε έξω από τη χώρα, τις πηγαίναμε παράνομα στη Δύση, γιατί υπήρχε στρατιωτική κυβέρνηση και λογοκρισία εκείνη την εποχή.
» Δεν ξέρω πόσο ευνοήθηκε η νέα γενιά από τις εμπειρίας μας. Ωστόσο, δεν αναφέρουν ποτέ τα ονόματά μας. Οι νέοι σκηνοθέτες λένε μόνο πόσο μας θαυμάζουν όταν μας γνωρίζουν προσωπικά. Υπάρχει πόλωση μεταξύ των γενεών. Καταλαβαίνω και συμφωνώ ότι μία γενιά δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς να αρνηθεί την προηγούμενη, αλλά δεν μπορείς να τη διαγράφεις, δεν μπορείς να κάνεις ότι δεν υπάρχει. Υπάρχουν πολλές ταινίες σύγχρονων σκηνοθετών που θαυμάζω, ωστόσο θεωρώ ότι θα πρέπει να σκάψουν όλο και πιο βαθιά».

• Ανθρώπινο σινεμά από τους αδελφούς Νταρντέν

Η νέα ταινία των αδελφών Νταρντέν, Το παιδί με το ποδήλατο, προβλήθηκε στο πλαίσιο του 52ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Οι αδελφοί Νταρντέν κάνουν πάντα ταινίες εξαιρετικές, σινεμά κλασικό και Το παιδί με το ποδήλατο δεν αποτελεί εξαίρεση.
Σε αυτό οι αδελφοί Νταρντέν στρέφουν την κάμερά τους σε ένα αγόρι που αναζητά το ποδήλατό του και στη συνέχεια τον πατέρα του. Ο μικρός ήρωας μπλέκει σε διάφορες περιπέτειες, την ώρα που αναπτύσσει μια φιλία με μια κομμώτρια.
Ίσως κατώτερη από άλλες ταινίες τους (όπως η Ροζέτα για παράδειγμα), Το Παιδί με το Ποδήλατο έχει το θετικό ότι φιλοξενεί έναν εξαιρετικό πρωταγωνιστή.  Από τις σκηνές με τον πατέρα του, στις εκφράσεις οργής του, ακόμα και στον τρόπο που παρακολουθεί κάποια παιδιά να παίζουν μπάλα, ο Τομά Ντορέ καταφέρνει να προσελκύσει το βλέμμα του θεατή και να συγκινήσει με την ερμηνεία του.
Αγγελική ΣτελλάκηNewsroom ΔΟΛ