Η Κίνα, νέο κέντρο του κινηματογράφου

Μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια προβλέπεται ότι το box office της θα είναι πιο σημαντικό από εκείνο της Β. Αμερικής σε εισπράξεις

• Του Παναγιωτη Παναγοπουλου, Η Καθημερινή, 2/7/2011

Για τους περισσότερους από τους θεατές του κινηματογράφου, που έχουν συνδέσει την έννοια της κινηματογραφικής βιομηχανίας με την αμερικανική παραγωγή, είναι ίσως αδιανόητο ότι αυτά τα δύο θα πάψουν να είναι αλληλένδετα. Κι όμως, οι μελετητές της κινηματογραφικής αγοράς προβλέπουν ότι πολύ σύντομα οι ισορροπίες θα αλλάξουν και η Αμερική θα πάψει να είναι το κέντρο του κινηματογραφικού κόσμου, τουλάχιστον σε ό, τι αφορά τα εμπορικά μεγέθη.

Η χώρα που σημειώνει αλματώδη άνοδο και σε αυτό τον τομέα είναι η Κίνα, η χώρα που, όπως φαίνεται, θα πρωταγωνιστήσει σε πολλούς άλλους τομείς μέσα στον 21ο αιώνα. Σε ό, τι αφορά τον κινηματογράφο, υψηλά στελέχη της βιομηχανίας, ακόμη και επικεφαλής των αμερικανικών στούντιο, αναγνωρίζουν τη δυναμική της Κίνας. Συγκεκριμένα, μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια προβλέπεται ότι το box office της Κίνας θα είναι πιο σημαντικό από εκείνο της Βόρειας Αμερικής σε εισπράξεις και αυτό θα είναι πλέον το σημείο αναφοράς για την εμπορική επιτυχία μιας ταινίας.

• Εξελίσσεται

Η Κίνα βέβαια είναι μια χώρα που ακόμη εξελίσσεται σε ό, τι αφορά το δίκτυο των αιθουσών και τη διανομή. Ομως, ο πληθυσμός της και η δυναμική μεσαία τάξη που αναπτύσσεται αποτελούν την εγγύηση για τις τεράστιες αλλαγές που πρόκειται να συμβούν. Χαρακτηριστικό είναι ότι εκείνος που αναφέρθηκε στη μελλοντική εμπορική κυριαρχία της Κίνας στον κινηματογράφο είναι ο πρόεδρος του διεθνούς δικτύου αιθουσών της Warner Bros, Μίλαρντ Οξ. Οπως είπε πρόσφατα στο συνέδριο CinemaCon, μαζί με τον πρόεδρο της Paramount, Αντριου Κριπς, το «κλειδί» για τις αλλαγές που θα σημειωθούν στο μέλλον είναι η έκρηξη στο διεθνές, εκτός Αμερικής, box office, εξαιτίας των νέων αιθουσών και της νέας μεσαίας τάξης σε χώρες με ταχεία ανάπτυξη. Τα στοιχεία μιλούν από μόνα τους. Μέσα σε ένα μόλις χρόνο, το 2010, ο κινηματογραφικός τζίρος της Κίνας σημείωσε αύξηση 65%, φτάνοντας το 1,5 δισ. δολάρια... Και τα μισά από αυτά τα χρήματα σημειώθηκαν μόνο από τις ταινίες σε 3D, οι οποίες έχουν μεγάλη επιτυχία στην Κίνα, τη στιγμή που σημειώνουν κάμψη στον υπόλοιπο κόσμο. Η αύξηση στα εισιτήρια συνοδεύεται και από μια έκρηξη στην κατασκευή αιθουσών. Εκτιμάται ότι στον κατασκευαστικό οργασμό που επικρατεί αυτή τη στιγμή στη χώρα, καθημερινά παραδίδονται τρεις νέες κινηματογραφικές αίθουσες. Αυτό σημαίνει περισσότερες από χίλιες νέες αίθουσες τον χρόνο.

Το ζήτημα που έχει προκύψει τώρα είναι τι προβάλλουν αυτές οι αίθουσες. Περισσότερο από το μισό του 1,5 δισεκατομμυρίου στο κινεζικό box office προήλθε από μερικές μόνον αμερικανικές παραγωγές με διεθνή απήχηση. Τα περιθώρια της περαιτέρω ανάπτυξης είναι τεράστια, αν σκεφτεί κανείς τους αυστηρούς περιορισμούς που ισχύουν ακόμη στην Κίνα. Κάθε χρόνο επιτρέπεται να προβάλλονται στη χώρα μόλις είκοσι διεθνείς παραγωγές. Αυτό σημαίνει ότι τα περισσότερα εμπορικά μπλοκμπάστερ του Χόλιγουντ απλώς «τρώνε πόρτα» μπροστά στους κινεζικούς νόμους. Αλλά και ότι τα κέρδη μπορούν να γίνουν πολύ πιο μεγάλα αν αλλάξουν αυτοί οι νόμοι.

• Πιέσεις για άρση

Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, οι Κινέζοι διανομείς κρατούν το μεγαλύτερο μέρος των κερδών. Ακόμη κι έτσι, όμως, για τα αμερικανικά στούντιο το άνοιγμα της κινεζικής αγοράς είναι μια τεράστια ευκαιρία. Γι’ αυτό και είναι τεράστιες οι πιέσεις που ασκούνται για άρση των περιορισμών. Τα αμερικανικά στούντιο βασίζονται στη συμφωνία που υπέγραψε η Κίνα το 2001 με τον Διεθνή Οργανισμό Εμπορίου. Η συμφωνία προέβλεπε ότι μέσα σε τρία χρόνια τα αυστηρά μέτρα θα έπρεπε να χαλαρώσουν αισθητά και ότι τα σύνορα θα όφειλαν να είναι ανοιχτά για κάθε ταινία που μπορεί να βρει Κινέζο διανομέα. Ο Οργανισμός Εμπορίου έχει προειδοποιήσει την Κίνα για την καθυστέρηση στην απελευθέρωση της αγοράς, όμως και πάλι τα αμερικανικά στούντιο για την ώρα μπορούν να διαπραγματευθούν τη διανομή μόνο με δύο κινεζικές εταιρείες, οι οποίες είναι άμεσα εξαρτημένες από το κράτος. Οι περιορισμοί στη διανομή έχουν και μία ακόμη μεγάλη παρενέργεια για τα αμερικανικά στούντιο. Το μεγάλο κοινό και η περιορισμένη διανομή χολιγουντιανών ταινιών έχουν οδηγήσει στην ανεξέλεγκτη πειρατεία. Η Κίνα είναι μία από τις μεγαλύτερες αγορές πειρατικών dvd και τα στούντιο βλέπουν με εξαιρετικά μεγάλη δυσαρέσκεια την απώλεια μεγάλων ποσών με αρκετούς διαφορετικούς τρόπους στην Κίνα.

• Ο ρόλος Βραζιλίας, Ρωσίας και Ινδίας

Δεν είναι όμως μόνο η Κίνα αγορά με μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης. Είναι η μεγαλύτερη από τις τέσσερις χώρες που αναμένεται ότι θα διαδραματίσουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο, τόσο στην κινηματογραφική, όσο και στις άλλες αγορές. Οι άλλες τρεις είναι η Βραζιλία, η Ρωσία και η Ινδία. Ολες μαζί συχνά αναφέρονται ως BRIC (Brazil, Russia, India, China). Αυτές οι τέσσερις χώρες έχουν τη μερίδα του λέοντος στο διεθνές box office, το οποίο αναπτύσσεται με μεγάλους ρυθμούς σε σχέση με το αμερικανικό, το οποίο παραμένει στάσιμο τα τελευταία χρόνια. Το 2010 οι εισπράξεις εκτός Αμερικής ήταν 22,1 δισ. δολάρια, 67% δηλαδή του παγκόσμιου box office. Οι εισπράξεις στην Αμερική δεν ξεπέρασαν τα 10,6 δισ. Δεν αποτελεί, λοιπόν, έκπληξη ότι τα στούντιο προσπαθούν να κάνουν ακόμη πιο ελκυστικές τις ταινίες τους σε αυτές τις ιδιαίτερα δυναμικές αγορές.

Αυτό σημαίνει ότι επηρεάζονται άμεσα, ακόμη και το σενάριο, ο τόπος γυρισμάτων, το καστ και η σύνθεση των συντελεστών. Η μελέτη των εισπράξεων έχει δείξει ότι οι ταινίες με τοπικά στοιχεία ευνοούνται εμπορικά στις αγορές που έχουν άμεση σχέση. Θυμηθείτε τον θρίαμβο που σημείωσαν στην Ελλάδα ταινίες όπως ο «Γάμος α λα ελληνικά» και το «Mamma Mia», με ελληνικό θέμα ή γυρίσματα στην Ελλάδα. Πολύ πιο θεαματικά είναι τα αποτελέσματα ταινιών που κλείνουν το μάτι σε μεγαλύτερες αγορές. Πρόσφατα, το πολύ καλό animation «Rio» έγινε ένας διασκεδαστικός τουριστικός οδηγός του Ρίο ντε Τζανέιρο.

Την ίδια πόλη χρησιμοποίησε η ομάδα παραγωγής των «Μαχητών των δρόμων» για την τελευταία και ιδιαίτερα επιτυχημένη περιπέτεια της σειράς. Οπως θα έχουν προσέξει οι περισσότεροι θεατές, αυξημένη είναι η συμμετοχή χαρακτήρων ρωσικής καταγωγής, έστω και σε ρόλους «κακών» (βοηθάει σ’ αυτό η βαριά προφορά), ενώ και Ασιάτες ηθοποιοί έχουν αρχίσει να παίρνουν ρόλους δίπλα στους πρωταγωνιστές εμπορικών ταινιών. Πρόσφατα δείγματα, ο Κεν Τζέονγκ στα δύο «Hangover» και ο Ταϊβανός Τζέι Τσου στο «The Green Hornet». Τα παραδείγματα αυτά αναμένεται να πολλαπλασιαστούν μέσα στα επόμενα χρόνια.